Met een aantal activiteiten én een bijzondere publicatie viert de Vereniging Oud-Utrecht dit jaar haar 90ste verjaardag. De activiteiten van deze historische vereniging, die zich onder andere inzet om de kennis en belangstelling van de geschiedenis, archeologie en monumentenzorg van stad en provincie Utrecht te bevorderen, zijn grotendeels gericht op de leden. De publicatie echter is vooral ook voor álle Utrechters bestemd.

Op 12 maart jl. verscheen namelijk ‘De lantaarn spreekt’, een gids met zes wandel- en vaarroutes langs de Utrechtse lantaarnconsoles. Dit fraai uitgegeven boekje werd op verzoek van de Vereniging geschreven door Nettie Stoppelenburg, die tussen 1997 en 1998 al een reeks artikelen over de lantaarnconsoles in het Utrechts Nieuwsblad publiceerde.
Voor die lezers onder u die nog geen idee hebben waar ik het over heb, even een korte uitleg: de lantaarnpalen langs de grachten in de stad staan over het algemeen op een blok steen, een console, die over de werfmuur uitsteekt. Deze zogenaamde kraagstenen zijn versierd met beeldhouwwerk, naar een idee van Willem Stooker, hoofd Monumenten bij de Dienst Openbare Werken aan het begin van de jaren ’50 van de 20ste eeuw. Het eerste beeldhouwwerk op een console verscheen in 1953, onder de lantaarnpaal vóór Oudegracht 165a.

Diverse stijlen en onderwerpen

Diverse beeldhouwers hebben in de loop der jaren aan de consoles gewerkt, en er zijn dan ook verschillende stijlen te herkennen. De gekozen onderwerpen hebben onder andere betrekking op de Utrechtse geschiedenis, de geschiedenis van het huis waar de lantaarn bij staat, de wereldliteratuur, sagen en mythen, de bijbel etc… In die zin vertelt iedere lantaarnpaal dus zijn eigen verhaal! Zo is op de console ter hoogte van Oudegracht 150 een druivenpers te zien; in de vorige eeuw was in de werfkelders hier een wijnhandel gevestigd. Langs de Plompentorengracht zijn de gilden afgebeeld: goudsmeden, zakkendragers, boekdrukkers . Op Nieuwegracht 165 droeg een huis de naam De Keizerskroon; de console vertoont de kroon van keizer Napoleon.

Wandel- en vaarroutes

Het vrolijk en kleurrijk vormgegeven boekje beschrijft eerst de ontstaansgeschiedenis van de werven en van de consoles. Vervolgens komen in vier wandel- en vaarroutes alle bewerkte kraagstenen aan bod, voorzien van een afbeelding, een korte beschrijving, de naam van de beeldhouwer en het jaar van ontstaan. Dankzij de heldere kaartjes is iedere console bovendien makkelijk terug te vinden.
De Vereniging Oud-Utrecht koos dit onderwerp, de lantaarnconsoles, overigens niet zomaar: in 1949 startte de eerste grootscheepse restauratie van de Utrechtse werven, op instigatie van diezelfde vereniging! Nauw verweven met die restauratie is het ontstaan van de consoles; hoe dat precies zit, leest u in het boekje. Van harte aanbevolen!
www.oud-utrecht.nl