De rechter bepaalde in 2021 nog dat het orgel, dat zonder toestemming van de gemeente uit het Leeuwenbergh Gasthuis in Utrecht verwijderd was, voor 2024 terug moest zijn op die plek. Maar het lijkt erop dat er uitstel komt. Het is het volgende hoofdstuk in het orgel-dossier.

DUIC schrijft sinds 2019 over het muziekinstrument. Begin dat jaar werd bekend dat het speciaal voor het Rijksmonument Leeuwenbergh gebouwde orgel weg was. Het bleek verwijderd te zijn zonder dat daar een vergunning voor was aangevraagd. Dit tot ongenoegen van onder meer de gemeente Utrecht en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Om een juridische strijd te voorkomen gingen de partijen in 2019 in overleg en werd besloten om alsnog een vergunning te verlenen. Daar stond wel in dat het orgel voor 2024 moest terugkeren. Toch kon een juridische strijd daarmee niet voorkomen worden. Stichting Gasthuis Leeuwenbergh stapte alsnog naar de rechter en de zaak belandde uiteindelijk bij de hoogste bestuursrechter van Nederland, de Raad van State. Die besloot dat de vergunning van de gemeente standhoudt – met de voorwaarde dat het orgel voor 2024 moet terugkeren.

Waarschijnlijk gaat het echter toch niet lukken om het orgel dit jaar terug te plaatsen. Er is namelijk een vergunning aangevraagd waarmee het orgel pas 1 januari 2026 terug moet zijn. De reden hiervoor is dat het muziekinstrument op dit moment gebruikt wordt in de Grote Kerk in Zwolle. Het orgel uit Utrecht staat daar ter vervanging van het Schnitgerorgel dat gerestaureerd wordt. Die restauratie duurt langer dan gedacht en de kerk kan daarom het orgel uit Utrecht nog wat langer goed gebruiken.

De gemeente Utrecht geeft aan in principe geen bezwaren te hebben tegen het uitstel, maar geeft belanghebbenden de komende weken nog de kans om te reageren op het plan.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Wat is de geschiedenis van het orgel en het gebouw?

Het orgel is in 1954 gebouwd voor Leeuwenbergh, Nobelprijswinnaar Albert Schweitzer heeft daar toentertijd nog een rol bij gespeeld. Het gebouw zelf is veel ouder. Het pand is in 1567 gebouwd als pesthuis, een plek waar mensen die de pest hadden werden opgevangen, maar werd gebruikt als een regulier gasthuis. Het gebouw heeft de afgelopen eeuwen verschillende functies gehad, waaronder een militaire kazerne, laboratorium, tentoonstellingsruimte, een kerkgebouw en tot vijftien jaar geleden een kerkgebouw.

In 2004 bleek dat de kerkgemeente het gebouw niet meer kon behouden. Het gebouw werd toen eigendom van Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, die het liet restaureren waarna het een locatie werd voor concerten en lezingen. Het heeft ook dienst gedaan als vervangende zaal tijdens de verbouwing van Muziekcentrum Vredenburg.

Het gebouw is begin 2019 dus weer van eigenaar gewisseld. Stadsherstel Utrecht gaat het pand verhuren aan de Israëlische muzikant Gavriel Lipkind. Hij gaat het gebouw inrichten als centrum voor kamermuziek. De precieze invulling moet nog bekend worden. Wat wel duidelijk was, was dat het bijzondere orgel weg kon. Daarom is het orgel voordat het van eigenaar wisselde eruit gehaald.