Wie aan de filmhoofdstad van Nederland denkt, denkt aan Amsterdam. Maar wat heeft Utrecht eigenlijk te bieden voor de film en beeldcultuur in Nederland? Tijdens de Utrechtdag van het Nederlands Film Festival dat deze week in Utrecht plaatsvindt, gaan onder meer producenten, regisseurs en cinematografen met elkaar in gesprek over hoe zij Utrecht beleven. Wat hebben zij nodig op de plek waar zij werken en in hoeverre voorziet Utrecht daarin?

In een klein zaaltje in het Slachtstraat Filmtheater opent Fay Breeman (oprichter van Studio Camera) de avond. “Wie is hier een maker?” De helft van de handen in het publiek gaan omhoog. Tegenover Breeman zitten in een knusse huiskamersetting Hasse van Nunen (documentaireproducent) en Jefta Varwijk (kunstenaar en cinematograaf) naast elkaar op een bank. “Om maar meteen met de deur in huis te vallen: hoe ervaren jullie Utrecht als maker?”

“Ik houd heel veel van Utrecht”, zegt van Nunen, “maar als producent heb ik hier weinig te zoeken.” Dat heeft volgens haar vooral te maken met het feit dat bijna iedereen in de filmwereld in Amsterdam zit. “Veel Amsterdammers komen niet graag buiten hun stad, dus ik ben met mijn productiehuis vrijwel direct naar Amsterdam verhuisd. Daarnaast voelde ik me als Utrechtse producent ook een stuk minder serieus genomen door Amsterdammers, het werd ook altijd op een bepaald toontje gezegd als je uit Utrecht kwam.” Dat laatste is een welbekend probleem voor mij, lacht Breeman.

Varwijk heeft als individuele filmmaker minder te maken met Amsterdam. Volgens hem is Utrecht een fijne stad om te wonen en werken, maar mist het wel een aantal belangrijke voorzieningen: “Er zijn weinig studio’s beschikbaar om te huren. De studio’s die er zijn, zijn allemaal klein en het licht is vaak niet goed. Ook zijn er weinig plekken waar kunstenaars elkaar kunnen ontmoeten en kunnen experimenteren.” Verder vertelt hij: “Ik ben wel bezig met alternatieven, aanstaande woensdag, donderdag en vrijdag draait mijn film Mechanics Of Tranquillity bijvoorbeeld bij Club Basis. Maar ik moest veel moeite doen om bij deze locatie terecht te komen.”

Weinig faciliteiten

Breeman vindt het vreemd dat Utrecht zo weinig faciliteiten te bieden heeft voor makers, terwijl de grootste kunstacademie van Nederland (HKU) hier gevestigd is. Volgens Varwijk zit er wel degelijk veel artistiek talent in Utrecht. “Kijk maar naar de films die vandaag vertoond zijn tijdens Utrechtdag. Het probleem is alleen dat zij elkaar niet goed weten te vinden.” Tijdens de Utrechtdag zijn er in het Slachtstraat Filmtheater de hele dag lange en korte films te zien van beginnende en gevestigde filmmakers die in Utrecht wonen, werken of afgestudeerd zijn aan de HKU. Een van deze films ‘Mijn vader, Nour en ik’, onder andere geproduceerd door Van Nunen, is genomineerd voor een Gouden Kalf.

“Misschien moeten we ook stoppen met Utrecht zien als het ondergeschoven kindje van Amsterdam”, klinkt het vanuit de zaal. Ja, stemt een andere zaalgenoot in. “Dat ‘Calimerogevoel’, daar ben ik het heel erg mee eens. Alleen volgens mij bestaat dat ook een beetje bij de gratie van dat we het gevoel hebben dat we dat aan iemand anders moeten uitleggen. Als we daar nou eens mee stoppen en in een soort vanzelfsprekendheid beginnen te praten over Utrecht als makersstad, dan zijn we er volgens mij.”

Ontmoeten

Dat er veel filmmakers in Utrecht wonen is duidelijk, maar er zijn dus beperkte mogelijkheden voor deze mensen om elkaar te ontmoeten. Breeman probeert dit gat op te vullen: “Met Studio Camera probeer ik makers bij elkaar te brengen. We hebben nu twee keer een Beeldborrel georganiseerd en daaruit zijn al een aantal samenwerkingen ontstaan.”

Studio Camera lanceert begin 2024 ook een nieuw programma: het Lab. “Daarmee willen we beginnende makers die net afgestudeerd zijn of autodidacten helpen hun carrière op te starten.” Ook Van Nunen probeert in dit gat te springen. Zij organiseert De Vertellers: een kroegavond waarin Utrechtse non-fictie mediamakers met elkaar kunnen praten over het vakgebied. “Ik heb dit initiatief samen met mijn mede-organisatoren op LinkedIn gegooid en het was vrijwel meteen uitverkocht. Dat laat wel zien dat er een behoefte is bij makers om elkaar te ontmoeten.”

De eerstvolgende editie vindt plaats op 11 oktober. Misschien groeit Utrecht de komende jaren wel uit tot grote zus van Amsterdam op het gebied van film. De wil is er in ieder geval.