Op donderdag 1 augustus precies 350 jaar geleden, trok er een verwoestende storm over Utrecht waardoor het middenschip van de Domkerk instortte. In Utrecht ontstond de grootste schade, maar ook in het noorden van Frankrijk, België en andere plekken in Nederland waren er verwoestingen. Donderdag 1 augustus wordt er in Utrecht met een uitgebreid programma stilgestaan bij de enorme storm en de gevolgen.
Op 1 augustus 1674 voltrok zich een dramatisch natuurverschijnsel. Op deze dag werd de stad getroffen door een verwoestende storm die ongekende schade aanrichtte. Het middenschip van de Domkerk, de gotische kathedraal die symbool stond voor de stad, stortte in onder de krachten van het natuurgeweld.
De storm was ongekend in zijn intensiteit. Volgens ooggetuigenverslagen en historische documenten bracht de storm hevige windvlagen en stortregens met zich mee. De Domkerk, die al sinds de 13e eeuw in aanbouw was en in verschillende fasen voltooid werd, had tot dan toe weer en wind doorstaan. Echter, de storm van 1674 bleek te krachtig.
Tekst gaat verder onder afbeelding
Het middenschip, dat het gedeelte van de kerk tussen de toren en het koor verbond, was bijzonder kwetsbaar. De stevige constructie van de toren bleef overeind staan, maar het middenschip bezweek onder de enorme druk van de wind. Het resultaat was een enorme puinhoop van stenen en hout, die het hart van de kerk letterlijk in tweeën spleet.
Deze ramp had niet alleen fysieke, maar ook symbolische gevolgen voor Utrecht. Het instorten van het middenschip veranderde het stadslandschap drastisch en de ruïnes bleven jarenlang een herinnering aan de kracht van de natuur en de kwetsbaarheid van menselijke bouwwerken. Het herstel van de kerk werd overwogen, maar de middelen ontbraken, waardoor de kerk in haar gespleten vorm bleef bestaan.
Het KNMI heeft ook uitgebreid geschreven over de storm die Utrecht trof, daar is hier meer over te lezen.
Programma
Er wordt donderdag van alles georganiseerd op en rond het Domplein om stil te staan bij de storm en de gevolgen. Zo is er een orgelconcert, waarbij vier grote kerkorgels uit Engeland, Duitsland en Utrecht gezamenlijk en gelijktijdig een speciaal voor deze gelegenheid gecomponeerd werk spelen. Ook zijn er verschillende rondleidingen, is er een expositie, een workshop tekenen door het collectief De Inktpot, geeft het KNMI uitleg over de storm en zijn er experimenten door het Universiteitsmuseum. Het volledige programma is hier te bekijken.
21 Reacties
Reageren“Het middenschip, dat het gedeelte van de kerk tussen de toren en het koor verbond, was bijzonder kwetsbaar.”
Dit is onjuist. De kerk en toren waren niet met elkaar verbonden. De toren heeft altijd los van de kerk gestaan.
@ Jan
En het is ook kwestieus of het middenschip wel zo kwetsbaar was. De mythe is dat het schip instortte omdat steunberen en luchtbogen ontbraken. Echter, het middenschip was nog niet voorzien van een gemetseld gewelf, maar bevatte nog een houten dakstoel. Wat op zich een solide constructie vormde.
Bouw de kerk weer terug en je ben gelijk af van de discussie wat er met het Domplein moet geburen.
@Jan Dat is dan nieuwe informatie die nog niet bekend was 😉
Waar haal je dat vandaan?
Ja Van Puffelen, regel dat ff jôh
@jan: op de eerste tekening is toch duidelijk zien dat het middenschip vastgemetseld was aan de toren…
@Johan: Je toelichting is toch een heldere verklaring waarom het middenschip (relatief) kwetsbaar was of begrijp ik je dan niet helemaal goed?
@S. de toren stond op een metertje afstand van de kerk. Doe eens een beklimming met rondleiding van de toren en het wordt je allemaal haarfijn uitgelegd.
Verder vind ik het idee om het middenschip te herbouwen zo vreemd. Bij mijn weten is er geen discussie over wat te doen met het Domplein. Mensen komen er in ieder geval graag. Bij herbouw van het middenschip rijst wel de vraag wat te doen met zo’n enorme kerk. De huidige situatie hoort bij Utrecht. Wie doe je een lol met het terugdraaien van de geschiedenis?
@ W.
Nee, ik wil zeggen dat bij een houten dakconstructie de steunberen en luchtbogen niet nodig zijn. Die zijn wél nodig bij een gemetseld gewelf. Dat is een zware constructie en de muren kunnen in dat geval de neer- en zijwaarts krachten niet zelfstandig dragen. Bij een houten dakstoel is de constructie licht en zijn die extra steunmaatregelen niet nodig.
@ S
Ha, toetsenbordridder. Verdiep je eens in de geschiedenis man ipv hier allerlei onzin uit de losse pols te posten.
@Brunel, denk dat Stichting Herbouw Domkerk er anders over denkt ( https://www.herbouwdomkerk.nl/ )
Ook: https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/215661/plannen-voor-herbouw-middenschip-domkerk
Puf@@@ Dan doen ze tenminste iets goeds met al dat geld, dat herbouwen is beter dan iedere keer een straat opnieuw herinrichten, neem nou het ‘t Goylaan die is nu erg vaak onder handen genomen en zo zijn er nog tal van straten die steeds opnieuw moet worden ingericht (omdat ze er geen verstand van hebben). Maar dan kunnen ze tenminste zeggen dat het geld ergens goed benut wordt en daar is wel wat voor te zeggen!!!!!
@Jan: De toren was op de eerste verdieping met een luchtbrug aan de kerk verbonden. Je kon daar onder doorlopen, dus op de begane grond was een opening, maar de twee zaten toch echt aan elkaar vast. .
Het kan aan mij liggen maar nog steeds is het Domplein een tochtig, winderig stukje binnenstad.
@ Iris
Resumé: de toren heeft altijd los van de kerk gestaan, maar was wel op hoogte door een luchtbrug met de kerk verbonden.
Iedereen gelijk, behalve kletsmajoor @ S.
@ Iris, nou ja, het middenschip was natuurlijk niet vast gemetseld aan de toren zoals @s beweert. En het is ook niet zo dat door zo’n loopbrug de kerk en koor echt verbonden waren.
@Brunel, er is al een stichting die het op zich wil nemen, dmv (her)bouwen zoals ze in de Middeleeuwen deden. Dat zou een enorme trekpleister zijn, en tegelijk een goede leerschool voor dat mooie ambacht van steenhouwer. Van mij mag het.
@Katja
Interessant plan.
Echter, die ambachtelijke steenhouwers zijn een uitstervende soort in deze moderne wereld, dus dat wordt met een grote portemonnee heel goed zoeken.
Wordt tijd om met het Domplein iets te doen. Sterker, het is geen plein maar een restruimte omdat het gedeelte van de kerk geen stevige luchtbogen had en daardoor is ingestort. Nu is het een ruimte van niets/van alles. Maar het heeft geen enkel karakter, zoals ook de Neude het niet heeft. Utrecht is gewoon slecht in mooie pleinen. Hoop dat ze van het Domplein iets aparts kunnen maken!
@ DeGroot
Luchtbogen waren niet nodig want het schip had geen stenen gewelf. De houten dakconstructie was op zich sterk genoeg. Het instorten had waarschijnlijk veel meer te maken met valwinden en het trekgat dat de Lange Nieuwstraat vormde.
Het plan om de halve Domkerk te herbouwen, is begraven. Op https://www.herbouwdomkerk.nl/actueel-2 staat in het Jaarverslag 2023 van de herbouwstichting: “Het bestuur nam definitief afscheid van het streven naar de herbouw van het schip van de Domkerk.”
De stichting gaat zich nu concentreren op het bevorderen van de ambachten die voor restauratie en onderhoud van monumenten nodig zijn, de Domkerk dient alleen nog als inspiratiebron. In juni was er wel een ‘demonstratie-bouwplaats’ op het Domplein.