In de rubriek staat een creatief, ambachtelijk of historisch product uit de stad centraal. In deze editie: Vrouwen die muren afbreken.

Verónique Konings (61) is projectleider van ‘Vrouwen die muren afbreken’, dat bestaat uit een reizende tentoonstelling, boek, storytelling en workshops door de vrouwen uit het boek. Ze geeft een podium aan vrouwen die in deze tijd strijden voor rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. “De 22 Utrechtse vrouwen willen taboes doorbreken en vooroordelen tenietdoen.”

Konings werkte in 2020 in het Centraal Museum Utrecht aan een grote tentoonstelling: De ommuurde stad. Als medewerker ‘Educatie en Interpretatie’ had ze de taak om de link te leggen tussen het thema en het heden met daarbij de stad Utrecht. “Ik ging op zoek naar passende verhalen en stuitte op een schilderij van Trijn van Leemput. Haar verhaal intrigeerde mij. Trijn was een Utrechtse vrouw met buitengewone moed. Zij verzamelde in 1577 een grote groep vrouwen om gewapend met hamers en houwelen naar kasteel Vredenburg te gaan. Dat was de start van de sloop van de burcht, zij heeft letterlijk de muur afgebroken”, zo antwoordt Konings op de vraag wie of wat haar inspiratiebron was om te beginnen aan het project. “Ik ben toen op zoek gegaan naar de ‘Trijnen’ van nu. Welke vrouwen breken in deze tijd figuurlijk muren af?” Het zoekwerk bracht Konings in contact met tien Utrechtse vrouwen gevarieerd in leeftijd, die vooroordelen teniet doen op het gebied van onder meer culturele achtergrond, huidskleur, gender en beroep. Prijswinnend fotograaf Ilvy Njiokiktjien maakte tien portretfoto’s bij deze verhalen.

‘De vrouwen uit het boek willen bijdragen aan een samenleving waarin iedereen mag zijn wie die is’

Van tien naar 22 verhalen 

Eind 2020 vertrok Konings na twintig jaar als medewerker bij het Centraal Museum. Ze zag dat de tentoonstelling andere mensen inspireerde. Daarom dacht ze: “Ik wil de verhalen bundelen en de wereld inbrengen.” Konings startte als zzp’er en ging op zoek naar een uitgever. Samen met uitgeverij Lente startte ze een crowdfunding. “We hebben het drukken van het boek nu met crowdfunding bekostigd, maar het was lastig om het bedrag bij elkaar te krijgen.” Konings besloot om de verhalen uit te breiden van tien naar 22 vrouwen in 2022, in het kader van Utrecht 900. Die 22 verhalen vormen, samen met de foto’s van Njiokiktjien, het boek ‘Vrouwen die muren afbreken; 22 opbouwende verhalen’ van 152 pagina’s dik.

Eerste vrouwelijke Oranje-keepster

De Utrechtse vrouwen achter de 22 verhalen hebben allemaal een eigen verhaal, maar ze hebben één ding gemeen: ze willen figuurlijk muren afbreken. Zo lees je het verhaal van de 86-jarige Gien van Maanen, de allereerste vrouwelijke Oranje-keepster. In de jaren vijftig mochten vrouwen niet voetballen van de KNVB. Van Maanen speelde veldhandbal, totdat één van haar teamgenoten voorstelde om te voetballen. De vrouwen richtten de eerste damesvoetbalclub ‘Herbido’ op, waar Van Maanen keepster werd. Konings: “Nadat het team van Van Maanen door de KNVB werd teruggefloten omdat ze zich in het buitenland min of meer uitgaven voor het Nederland elftal, richtten zij een nieuwe voetbalclub op die ze ‘Holland’ noemden. Wanneer ze in Duitsland speelden, stond op het affiche: ‘Holland gegen Deutschland’. Zo dachten de Duitsers dat ze tegen het Nederlands Elftal speelden, maar eigenlijk was ‘Holland’ gewoon een club. Daar mocht de KNVB niets over zeggen.” Sinds 1971 wordt het vrouwenvoetbal officieel erkend door de KNVB. Tegenwoordig vindt Van Maanden voetballers die onderuit gaan en daar een drama van maken maar ‘watjes’: “Ik was niet bang voor de bal. Eén keer met mijn hoofd schudden en ik ging weer door.”

Tekst loopt door onder de foto

Ook lees je het verhaal van Rianne, die opkomt voor acceptatie van LHBTI+ personen in de kerk en komt model Jody aan het woord, de eerste transgender vrouw in Nederland die topless een modeshow liep. Verder zijn er nog negentien andere verhalen: van klusvrouw tot gemeenteraadslid en van vuilnisvrouw tot klimaatactivist.

‘Alle vrouwen komen uit Utrecht, maar hun bijdragen hebben vaak een landelijke of internationale uitstraling’

Boekpresentatie 

In september 2022 vond de boekpresentatie van ‘Vrouwen die muren afbreken’ plaats in Bibliotheek Neude als onderdeel van Utrecht 900. Voorafgaand hieraan en later in nog drie andere Utrechtse wijken vonden workshops plaats door vrouwen uit het boek. Deelnemers konden de vrouwen uit het boek ontmoeten en er werden persoonlijke verhalen uitgewisseld. Konings organiseerde en presenteerde de boekpresentatie zelf, waarbij wethouder Linda Voortman het eerste exemplaar in ontvangst nam. Inmiddels ligt het boek op de planken in de Utrechtse boekhandels en is het online te koop.

Naast het uitbrengen van het boek nam Konings in 2022 de tentoonstelling over van het Centraal Museum. De tentoonstelling reist naar Utrechtse bibliotheken, cultuurcentra en scholen. “Als iemand interesse heeft om de tentoonstelling kosteloos op zijn of haar locatie te hangen, kan deze persoon zich melden via de website van Vrouwen die muren afbreken”, zo laat Konings weten. In juni 2023 is de expositie voor het eerst te bezoeken buiten Utrecht, namelijk op Vlieland. Daarnaast geeft Konings regelmatig een storytelling over het ontstaan van het project en drie verhalen uit het boek. “Vóór het Centraal Museum werkte ik als acteur en maker mee aan vele theatervoorstellingen. Tijdens de storytelling put ik uit mijn ervaring als actrice.”

Toekomst

Volgens Konings zijn er nog veel meer Utrechtse ‘vrouwen die muren afbreken’. Voor nu houdt de projectleidster het bij de 22 gebundelde verhalen, maar Konings sluit niet uit dat deze reeks in de toekomst wordt uitgebreid. Als antwoord op de vraag wat Konings’ droom is, reageert ze: “Mijn droom is dat het boek de wereld ingaat en de verhalen zich steeds meer verspreiden om mensen te inspireren en een hart onder de riem te steken. Ik hoop op meer bekendheid van de verhalen.”