Van klooster tot poptempel aan de Oudegracht | De Utrechtse Internet Courant Van klooster tot poptempel aan de Oudegracht | De Utrechtse Internet Courant

Van klooster tot poptempel aan de Oudegracht

Van klooster tot poptempel aan de Oudegracht
In de dertiende eeuw was armoede een rage. Het kloosterleven bloeide, en er werden veel nieuwe kloosterordes gesticht, vooral bedelordes. De Franciscanen of Minrebroeders en de Dominicanen, die allebei nog voortleven in Utrechtse straatnamen, zijn onder andere uit die tijd.

In de dertiende eeuw was armoede een rage. Het kloosterleven bloeide, en er werden veel nieuwe kloosterordes gesticht, vooral bedelordes. De Franciscanen of Minrebroeders en de Dominicanen, die allebei nog voortleven in Utrechtse straatnamen, zijn onder andere uit die tijd.

Door: Gilde Utrecht

Tegen het einde van die eeuw vonden de paus en de deelnemers aan een concilie, dat er wildgroei was opgetreden en veel van die ordes werden weer opgeheven. Eén van die ordes was de orde van de Zakbroeders, die een klooster in Utrecht had. In die tijd waren er ook een aantal monniken van de orde van de Reguliere Augustijnen in Utrecht, en hen werd het leeggekomen klooster van de Zakbroeders toegewezen. Tegenover dit klooster, tussen Oudegracht en Lange Nieuwstraat, loopt een nauwe steeg, de Regulierensteeg, die zijn naam aan deze orde te danken heeft. Na een brand werd het klooster in steen herbouwd. Dit gebouw kan je nog altijd zien als je door de opvallende poort aan de Springweg gaat. Je loopt dan tegen de gevel uit 1350 (!) aan.

De monniken uit dit klooster leefden hun rustige, van de wereld afgewende leven tot in 1580 de Vroedschap van Utrecht besloot dat de stad calvinistisch zou worden. De broeders moesten toen het klooster ontruimen.

Burcht Vredenburg

Kanunniken waren hoge, goedopgeleide geestelijken, doorgaans uit de betere kringen, die wel de gelofte van kuisheid en gehoorzaamheid hadden afgelegd, maar niet die van armoede. Ze waren dan ook doorgaans schatrijk. Ook Evert Zoudenbalch was zo’n kanunnik, die met zijn geld geen raad wist en aan het einde van de vijftiende eeuw besloot er een weeshuis van te stichten, het Elisabethweeshuis. Dit weeshuis stond op de hoek van wat nu de Lange en Korte Elisabethstraat zijn. Vlak bij de plaats waar Karel V later een burcht Vredenburg zou neerzetten om de Utrechtse bevolking onder de duim te houden.

De Spanjaarden die in die burcht waren ondergebracht, gedroegen zich niet altijd even vriendelijk en in 1576 kwamen de Utrechters in opstand tegen de Spanjaarden. Bij die gevechten werd het weeshuis ernstig beschadigd. Dat het klooster leeg was kwam dus goed uit: het Elisabethweeshuis werd daarheen overgeplaatst. De hierboven genoemde poort werd overgebracht naar dit klooster. Boven in de poort ziet u het wapen van Evert Zoudenbalch, geflankeerd door een jongen en een meisje in de klederdracht van het weeshuis. Bij tijden zaten er meer dan zeshonderd wezen in dit tehuis.

Evert Zoudenbalch

Maar in de negentiende eeuw ging de gezondheidszorg met sprongen vooruit, men ontdekte bijvoorbeeld het belang van hygiëne. Mensen werden ouder en er kwamen minder wezen. In 1926 werd besloten te verhuizen naar een andere locatie, aan het einde van de Nieuwegracht. En in 1965 werd het hele weeshuis opgeheven. In de laatste locatie heeft de Evert Zoudenbalchstichting nog altijd zijn huisvesting. Het kapitaal, waarvoor Evert Zoudenbalch in de vijftiende eeuw de grondslag legde, wordt ingezet voor goede doelen.

Het voormalige klooster werd gekocht door de Nederlandse Vakbond voor Tram- en Spoorwegpersoneel en kreeg de naam NV-huis. Maar vakbonden fuseren nog wel eens en in 1979 kwam het pand weer leeg te staan. Het houten, door popbandjes gekraakte noodgebouw Tivoli op het Lepelenburg was toen net afgebrand, en het voormalige klooster werd door diezelfde bandjes gekraakt. Zij hebben er een belangrijk podium voor de popmuziek van gemaakt.

In 2015 ging Tivoli echter op in wat nu TivoliVredenburg is en werd het pand door Kyteman voor zijn muziek in gebruik genomen. Aan Kytopia zal binnenkort echter ook een einde komen: binnenkort worden er een bakker, een bierbrouwerij en een hotel in gevestigd.

2 Reacties

Reageren
  1. Stephanie

    Dank, mooi overzicht van een lange geschiedenis zeg!

  2. Ed

    In 1959 gingen we nog met Boni (verplicht) naar een optreden in het NV huis van het eindexamen optreden van de Toneelschool Amsterdam (?) waar Petra Laseur een van de gediplomeerden was …

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).