Verdwenen gebouwen: De chique Emmakliniek aan het Wilhelminapark | De Utrechtse Internet Courant Verdwenen gebouwen: De chique Emmakliniek aan het Wilhelminapark | De Utrechtse Internet Courant

Verdwenen gebouwen: De chique Emmakliniek aan het Wilhelminapark

Verdwenen gebouwen: De chique Emmakliniek aan het Wilhelminapark
Emmakliniek met eigen ambulance, 1917 (Het Utrechts Archief)
DUIC brengt naast elke dag online het laatste nieuws ook achtergronden in de papieren krant. Wil je de hele krant nog eens in zijn geheel nalezen? Kijk dan onderaan dit bericht.

DUIC brengt naast elke dag online het laatste nieuws ook achtergronden in de papieren krant. Wil je de hele krant nog eens in zijn geheel nalezen? Kijk dan onderaan dit bericht.

Aan de Koningslaan stond ooit een ziekenhuis met de uitstraling van een hotel. Het was een privé-kliniek voor welgestelden. Na de oorlog werd het een kraamkliniek waar veel Utrechters ter wereld kwamen. In 1978 zouden er appartementen in komen, maar na een brand werd het pand gesloopt.

De Emmakliniek werd in 1913 gesticht door internist dr. J.W.Th. Lichtenbelt in een villa aan de Emmalaan. Het private ziekenhuis richtte zich op de bewoners van de herenhuizen rond het Wilhelminapark. Anders dan andere hospitalen was de kliniek niet aan een levensbeschouwing verbonden. In 1916 volgde de bouw van een ‘echt’ ziekenhuis voor dertig patiënten tussen de Koningslaan en de Waldeck Pyrmontkade.

Het gebouw werd ontworpen door twee Utrechters. G.C.B. van Dijk was architect-aannemer en SDAP-raadslid, later wethouder Openbare Werken. H.J. Kolk was architect, docent aan de MTS en schrijver van bouwkunde-boeken. Ze ontwierpen de kliniek in Berlages stijl van baksteen-rationalisme, met enkele zandstenen details en terracotta decoraties.

“De voornaamste eisch was, dat het gebouw meer het aanzien moest geven van een hotel of groot pension dan van een eigenlijk ziekenhuis”, schreef Kolk in het Bouwkundig Weekblad. Dit kwam vooral tot uiting in het interieur. De vestibule leek wel een luxe hotellobby met marmer, Perzische tapijten, houten meubelen en grote kamerplanten. De gangen hadden granito vloeren en decoratieve wandtegels. De eersteklasse ziekenkamers beschikten over een eigen salon en suite. Ook tweedeklasse patiënten hoefden hun kamer met niemand te delen.

Zusterzolder en dakterras

Al snel werden op aandringen van de gemeente ook tien derdeklasse zaalplaatsen aangeboden. Om dit te bekostigen organiseerde een speciale vrouwenvereniging jaarlijkse bazaars. Er was meer liefdadigheid: een deel van de bedrijfswinst werd aan de verpleegsters uitgekeerd. De zusters woonden trouwens intern op de zolderverdieping. Geneesheer-directeur Lichtenbelt en z’n gezin woonden oorspronkelijk ook in de kliniek, maar uiteraard niet op zolder.

Het gebouw moest meer op een hotel of groot pension lijken dan op een ziekenhuis

Bij het 10-jarig jubileum publiceerde Utrecht in Woord en Beeld een fotoreportage. Alleen al de bijschriften geven een goed beeld van de kliniek. “De prettige wachtkamer is een werkelijk gezellig hoekje, waar de wachtenden zich spoedig op hun gemak gevoelen”, schreef het blad, dat ook een kijkje nam op “de afdeeling voor de zusters van de inrichting, de zusterkamer, waar zij zich in een vrij ogenblikje verpoozen.” En: “Deze ruimte vol schijnbaar mysterieuze en ingewikkelde toestellen is de Röntgenkamer van de HH doctoren Brand en Van der Plaats.”

“Het dak van de Emmakliniek — met een lift te bereiken — wordt eveneens productief gemaakt”, stond bij een foto van de daktuin. De patiënten konden daar ‘zon- en luchtbaden’ nemen. Het platte dakgedeelte lag beschut achter de hoge nok, zowel tegen de wind als tegen blikken uit het park. Er lag grind en er stonden rieten stoelen en plantenbakken. Het uitzicht reikte over het riviertje de Minstroom en de hoveniersgronden daarachter — totdat er in de jaren twintig gebouwd werd aan de Rembrandtkade.

Kraamkliniek

Na de oorlog werden klassenverschillen kleiner en ziekenhuizen groter. Daarom besloot men de Emmakliniek te verhuren aan het Diakonessenhuis. Van 1950 tot 1977 was het de verloskundige afdeling van dit ziekenhuis. Al was de inrichting soberder, de vooroorlogse allure was nog voelbaar in de kraamkliniek. Dat gold minder voor het souterrain, waar voorheen alleen dienstruimtes waren. De poliklinieken verloskunde, vrouwenziekten en kinderziekten zaten daar samen met het consultatiebureau nogal krap en donker.

Foto 2 - emmakliniek-02
Villa’s aan de Koningslaan, 2016 (Arjan den Boer)

In 1977 kreeg het Diakonessenhuis aan de Bosboomstraat een nieuw gynaecologisch paviljoen, waarmee de Emmakliniek overbodig werd. Vlak voor sluiting hield het Diak er nog een grote reünie voor oud-medewerkers. Het leegstaande pand werd korte tijd gekraakt. Een projectontwikkelaar wilde er appartementen in maken — destijds een vooruitstrevend idee. Er brak echter een grote brand uit en in 1979 volgde sloop. Het Emmaterrein lag lang braak vanwege afgekeurde bouw- en bestemmingsplannen. Pas in de jaren negentig verrezen er zeven villa’s. Wonen aan het Wilhelminapark was opnieuw populair bij de nieuwe rijken.

Fotoverslag

Arjan den Boer

Arjan den Boer

Arjan den Boer is publicist over geschiedenis, design, monumenten en architectuur. Voor DUIC schrijft hij dit jaar over verdwenen villa's in Utrecht.

Profiel

14 Reacties

Reageren
  1. K.

    Opnieuw een boeiend artikel over een karakteristiek gebouw, wat veel herinneringen naar boven haalt.. Dank, Arjan den Boer..

  2. Niels Bokhove

    Ontroerend om te zien! Daar ben ik dus geboren op 20 mei 1946, ‘s middags om half zes. “Een glibberig leverworstje van 3540 gram” schreef mijn moeder in mijn babyboek. En nu wil ik nog weten: achter welk van die ramen?

  3. Henk

    Mooi plaatje, die nieuwe villa’s.

  4. Agaath Reuchlin

    Leuk, dit artikel.
    Die Dr Lichtenbelt was mijn grootvader. Ik heb hem goed gekend en veel bij mijn grootouders in de Emmakliniek gelogeerd. Al mijn broers en zusters (5) en ik zijn daar geboren.

  5. jos stelling

    Wederom complimenten Arjan. Ik kom zelf uit de Adriaen van Ostadelaan (1945) en was/ben chronisch geïnteresseerd in foto’s van het interieur. Zijn die er niet? Of wellicht via Duic-lezers?

  6. Arjan den Boer

    @ Jos Stelling, die zijn er zeker. Op http://www.hetutrechtsarchief.nl/collectie/beeldmateriaal/zoeken typ Emmakliniek en daar zitten er meerdere van het interieur tussen. Ook de genoemde van Utrecht in Woord en Beeld.

  7. Theo Klinkien

    Interessant artikel.
    Ik kwam daar, op drie dagen na, 63 jaar geleden ter wereld. Te vroeg en te klein, maar daar zie je nu niets meer van.
    De grap van de familie was natuurlijk om te zeggen dat je in het Wilhelminapark (=op stand) was geboren.

  8. jos stelling

    @Arjan, leuk, dank!

  9. Marianne

    Ja, geweldig. Ik was al eens op zoek. Dank.

  10. Ria van welbergen

    Ja allebei mijn kinderen zijn daar geboren.
    De een in 1969 en de ander in 1972.
    Heerlijk toen moeder en kind verbleven er 10 dagen

  11. a

    jarenlang langsgekomen. …. zo zonde, en als je ziet wat voor een lelijke miljonairswoningen er nu staan…. ipv sociale huur…. dat mag er ook wel komen ….

  12. E van Ditmarsch

    Als arme studentjes, zestiger jaren , dierenarts in spe, wonend op twee kamers, de Emma kliniek een prachtige uitkomst, 10 dagen rust en liefdevolle verzorging, op een zo gelukkig ogenblik in ons leven, een voorspoedige bevalling en een prachtige zoon!

  13. M

    Wat is het adres? Ik kan dat nergens achterhalen

  14. I. Steenbeek

    Ook ik ben hier geboren. Het genoemde artikel uit Utrecht in Woord en Beeld heb ik opgezocht en is ook leuk:

    https://www.delpher.nl/nl/tijdschriften/view?identifier=MMUTRA01:001493008:00005&coll=dts&query=Emmakliniek&cql%5B%5D=%28volumeYear+_gte_+%221900%22%29&cql%5B%5D=%28volumeYear+_lte_+%221978%22%29&cql%5B%5D=%28alternative+all+%22utrecht+in+woord+en+beeld%22%29&rowid=2

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).