Dit is een herpublicatie van de serie Verdwenen horeca in Utrecht. Krijg je geen genoeg van deze verhalen over de Utrechtse horeca? Deze artikelen en meer worden gebundeld in een boek. Mooi als cadeau, of voor op de koffietafel. Steun dit project door het boek nu te bestellen.
Zoals recent overal nieuwe koffietentjes openden, waren dat honderd jaar geleden lunch- en tearooms. Ze moesten het hebben van (huis)vrouwen uit de midden- en hogere klasse die alle tijd hadden voor koffie met een taartje. Bekend waren Astoria, Noteboom en Formosa en voor het grote publiek Heck’s Lunchroom. Chiquer was The American Lunchroom van Van Angeren, direct naast de Galeries Modernes die momenteel wordt gerenoveerd.
Willem Frederik Erné schrijft in zijn roman Van de liefde en de zee, die zich rond 1940 afspeelt, hoe zijn moeder twijfelde tussen Van Angeren en Noteboom. “Van Angeren natuurlijk, en moeder, die zaak heet tegenwoordig The American Lunchroom.” Om te vervolgen: “Een simpele keus. The American Lunchroom was veruit superieur aan Noteboom. Sinds de verhuizing van de Leidsekade naar de Lange Viestraat een paar jaar eerder was Van Angeren veranderd van een saai etablissement (‘vette taartjes voor vette taarten’) in een moderne zaak voor moderne mensen, met een moderne naam.”
Een mooi verhaal, maar dat van die verhuizing en naam klopt niet. Van Angeren zat al vanaf 1906 aan de Lange Viestraat. Ook toen noemde de zaak zich al The American Lunchroom. Banketbakker Albertus van Angeren had verder nog een lunchroom aan de Leidseweg bij het station en een bakkerij aan de Lange Elisabethstraat. De Amerikaanse naam was gelicenseerd van The American Lunchroom die sinds 1898 aan de Amsterdamse Kalverstraat zat. In 1907 adverteerde de Utrechtse lunchroom met vanille-, nougat-, koffie- en ananas-ijs, sorbets en ‘Fransche limonade’. Maar er kon ook gegeten worden: ‘Koude en Warme Schotels, Plats du Jour à ƒ 0,60, Diners à ƒ 0,90 en hooger’. Dat waren de prijzen van 1916.
Wat wel klopt is dat The American Lunchroom in 1937 werd vernieuwd en zelfs een klein stukje verhuisde. Dat was noodgedwongen: vanwege de verbreding van de Lange Viestraat werd de hele zuidelijke gevelrij gesloopt. De oude lunchroom werd onteigend. Na een rechtszaak kreeg Franciscus van Angeren, die de leiding van zijn vader had overgenomen, de gelegenheid er een nieuw pand te bouwen. Dat gold ook voor de kruidenierswinkel De Gruyter en het warenhuis Galeries Modernes, dat flink groter werd dan het oude.
Messing en marmer
De nieuwe lunchroom werd ontworpen door de Utrechtse architect Jan le Clerq (1902-1972) in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Het pand is opgetrokken uit gele bakstenen met diepe horizontale voegen. De bovenverdiepingen hebben hoge, smalle ramen die verdiept liggen. Op de begane grond was een inloop-etalage. De lekkernijen lagen uitgestald in halfvrijstaande vitrines met messing randen op marmeren voet. Erboven stond in dunne stalen letters op de baksteen: ‘The American Lunchroom Cy’ (Company).
Binnen was de zaak split-level ingedeeld met voorin een chocolaterie, achterin de lunchroom en daarboven een grote zaal. In de kelder was een grillrestaurant, waarvan de inrichting op een pannenkoekenhuis leek met plavuizen, balkenplafond, geblokte tafelkleden, scheepsmodellen en borden aan de muur. Ook de rest van het interieur was enigszins nostalgisch en minder modern dan de voorgevel deed vermoeden. Het trappenhuis dat de verschillende niveaus verbond, had messing leuningen.
Opmerkelijk genoeg kon het bedrijf tijdens de bezettingsjaren zijn ‘vijandelijke’ naam houden. Ondanks het gebrek aan voedingsmiddelen bleef de lunchroom open. Een menu uit 1944 gaf simpelweg ‘Wat de pot schaft’ aan. De enige met name genoemde gerechten waren ‘Fijne crème soep’ en ‘Pannekoek met confituren en vanille sauce’. Afrekenen moest in voedselbonnen met bijbetaling.
Na de bevrijding keerde de vooroorlogse allure snel terug. Veel dames kwamen er voor de Thé complet en omdat Van Angeren ook een ‘Kinder complet’ serveerde, werden er ook kinderverjaardagen gevierd. Stevige gerechten stonden eveneens op het menu. Het Parool schreef in 1954: “Wij aten een ‘macaroni met ham’ in de American Lunchroom In Utrecht, een doodgewoon lunchschoteltje (dachten wij), dat echter zo heerlijk was, dat wij de heer Schuurman, chef-kok naar zijn geheim vroegen.” Er volgde een recept voor macaroni met bechamelsaus en geraspte kaas uit de oven.
Sluiting
De drukte in de Lange Viestraat met z’n winkels en warenhuizen zorgde voor veel aanloop. Met de opening van Hoog Catharijne in 1973 veranderde dat. Na enkele jaren verlies te hebben gedraaid, moest de lunchroom sluiten. “Van Angeren: smakelijk met een scheutje chique. Vijftig jaar oude zaak gaat dicht”, schreef het Utrechts Nieuwsblad eind 1976. In januari werd de inventaris geveild.
Later kwam posterwinkel Expo in het pand, waarbij de etalagepui werd vervangen door een strakke van roestvrij staal. De oude etalages van messing, marmer en glas werden gedemonteerd en opgeslagen bij de gemeente. Zouden ze nog ergens staan? De restauratie van het naastgelegen House Modernes zou een mooie aanleiding zijn om de oude winkelpui terug te plaatsen aan de voormalige lunchroom, waarin sinds kort Michael Bruin herenmode zit.
Ken jij de verhalen achter de Utrechtse horeca uit de 20e eeuw? Arjan den Boer en Ton van den Berg maken samen een boek over de verdwenen horeca uit deze periode en hebben daarbij jouw hulp nodig! Lees hier meer en bestel alvast een boek.
Arjan den Boer
34 Reacties
ReagerenWat een ontzettend leuk verhaal.
Bij de koptekst sloeg ik meteen aan en dacht aan sorbet.
Deze lunchroom moet iets bijzonders zijn geweest voor de Utrechtse bevolking.
In de jaren 80 vertelde mijn oma er vaak over dat ze daar twee maal per week kwam samen met haar zus.
Op zaterdag namen ze een sorbet erbij.
Waarschijnlijk was de sorbet de eerste helft van de vorige eeuw wat het gecustomized broodje hamburger op dit moment is.
Vooral veel gebakken lucht.
Als die etalage inderdaad nog steeds bij de Gemeente ligt opgeslagen….
Moet je eens kijken wat er in september zo allemaal aan horeca is verdwenen. Dat wordt nog een veel béter artikel.
Begin jaren 70 vaak met een vriendin bezocht. Heerlijk om de zeer burgerlijke sfeer en bezoekers te beoordelen. Burgerlijk, dat waren wij natuurlijk niet, maar ondertussen zaten we er wel…. Jammer dat zo iets er niet meer is.
Het messing front van de ingang werd iedere dag gepoetst door een mannelijke bediende, gekleed in een kostuum met lichtroze en witte strepen.
Een tractatie was het krijgen van een coupe siberiën (gebakken ijs, op de ijskop werd een vloeistof gegoten en door een gasvlam kwam er een korst op.
Mijn grootmoeder Oma Johanna Berendina Luten-van Raalte nam mijn aanstaande vrouw Bets Klomp mee daarheen voor een kennismaking. Ze mocht blijven en ik ben er nu 56 jaar mee gehuwd.
Ach ja, dat waren nog eens tijden.
Henk Luten, Lopik
Wederom dank, Arjan. Heerlijk artikel dat veel mooie herinneringen terugbrengt aan een tijd (en tijdgeest) die nooit meer komt. Schitterend zoals jij telkens weer het Utrecht van toen laat herleven!
Mooi verhaal weer Arjan! En hopelijk pakt iemand het idee van de etalages serieus op!
Als ik met mijn oma naar de stad ging, kreeg ik altijd een kindercomplet, hetzij bij Van Angeren, of bij V&D dat toen nog aan de overkant zat (pand van de Bijenkorf nu). Wat een jeugdsentiment!
Geweldig verhaal, dank daarvoor! Ik moet er tussen 1973 en 1976 toch iedere schooldag langsgefietst zijn, maar kan me van deze lunchroom met iconische gevel niets herinneren.
Wel van de bouw van HC, toen was het in de stad op dat punt ook al een bouwput. Sommige dingen veranderen nooit….:-)
Wat leuk. Ik kwam daar vroeger met mijn moeder wel eens voor een thé complet. Ik kende zowel de zaak op de Leidseweg als op de Lange Viestraat. Later gingen we naar V&D en zaten dan vóór het raam met uitzicht op de Lang Viestraat en aten een kippenpasteitje.
Zo jammer dat t weg is. Ben er vroeger met mijn moeder geweest. Koffie drinken bij van Angeren was iets speciaals. Jammer dat de Galerie een niet leuke winkel wordt. In New York heb je verschillende gebouwen waar kleine ondernemers een kleine ruimte huren en daar zelfstandig een ruimte hebben. Juweliers, gebak, zitten met koffie, groente speciaal, vis speciaal etc etc. Gemiste kans?
Wat een feest zou het zijn als de originele pui in ere wordt hersteld!
Heerlijk verhaal met leuke reacties!
Zal er all een ambtenaar op zoek zijn naar……
@ Arjan Den Boer, de reeks ‘verdwenen horeca is echt geweldig!!!
“Ze moesten het hebben van (huis)vrouwen uit de midden- en hogere klasse die alle tijd hadden voor koffie met een taartje.”
Wie zijn het die tegenwoordig die eindeloze terrassen de hele dag vullen??
Leven die van de wind?
Ook ik herinner me dat ik als kind hier kwam om te smullen van de thé complet voor kinderen, de kroketten of de heerlijke gebakjes. En ik herinner me ook de krakende, houten trappen, waarmee je naar de verschillende etages liep. Jammer, dat ‘Van Angeren’ er niet meer is. Het was er trouwens altijd druk.
Met mijn moeder ging ik daar altijd thee drinken als we gewinkeld hadden in de schoolvakantie. Ik zat bij voorkeur beneden in het souterain. Als je achter bij het raam zat keek je uit op een soort binnentuintje. Mijn favoriete taart was Saint Honoré Een zandtaart bodum met 2 soesjes en een enorme hoeveelheid slagroom. .
Ik vrees het ergste voor de etalages: die gemeentelijke opslag is al zo vaak een verdwijnpu(n)t gebleken.
@Ed, wat dacht je van het enorm gestegen welvaartsniveau?
Dat soort inloop-etalages waren destijds razend populair.
(Dit was wel een hele mooie !)
Je ziet ze niet veel meer: Pijper, Van Dillen, …………..
Navraag bij de gemeente over de opgeslagen etalagepui leert:
De gemeente heeft nog onderdelen in opslag, waarschijnlijk incompleet. Glazen kappen en glas-in-loodramen zitten in houten kisten. De metalen strips zijn grotendeels verbogen. Stalen basisframe ligt wegens de omvang buiten.
Wat een prachtig artikel. Ik zou zo graag nog wat foto’s zien van die achtertuin. Die heb ik als kind zo bewonderd.
Wat een heerlijk artikel en ook de reacties daarop zijn het lezen waard.
Pure nostalgie.
Ik heb het pas later gelezen maar het roept dermate mooie en leuke herinneringen bij mij op dat ik de behoefte voel om ook eens te reageren. Nog steeds vind ik het jammer dat de lunchroom Van Angeren (zoals wij die noemden) verdwenen is.
Ik ben van 1944 en kom niet uit een gegoed milieu maar kwam toch een paar keer per jaar bij Van Angeren.
Dat was wel een hele speciale en feestelijke gebeurtenis.
Meestal was dat samen met mijn moeder, mijn tante die een melkzaak had en 2 neven. Vooraf waren wij bij C&A, schuin aan de overkant, wezen winkelen. En dat moest gevierd worden en waar kon dat beter dan in dat prachtige, monumentale pand van Van Angeren.
Wij zaten meestal boven bij het raam dat uitkeek op de kleine binnentuin.
Wij mochten kiezen wat we wilden eten. Het kon een huzarensalade of Russisch ei zijn,?een thé complet of zo’n grote coupe ijs.
Wij gingen ook wel eens bij V&D zitten met uitzicht op Van Angeren maar dat was voor mijn gevoel toch mindet.
Ik herinner mij nog goed de inrichting, chique, voor mij een paleisje. De man met het roze huisjasje of een vrouw (met donker haar) die beneden stonden wezen je verder.
Bij het ophalen van herinneringen aan Utrecht met een vriendin die op
het Leidsche Veer woonde hebben we het nog wel eens over Van Angeren. Met name de vestiging in de Lange Viestraat vinden wij veel mooier.
Het is te hopen dat het pand, in ieder geval aan de buitenkant, gerestaureerd kan worden.
Op hetzelfde rijtje heeft ooit, volgens mij naast de hoek, de Espressobar gezeten. Ik geloof dat ik daar mijn eerste coca cola gedronken heb.
Ik voelde me er een Parisienne.
De Espressobar had een totaal andere uitstraling maar ik zou het leuk vinden als daar ook eens over geschreven zou worden maar misschien is dat al gebeurd?
Fantastisch verhaal, ik heb hier veel herinneringen toen ik hier met mijn oma mocht eten. De binnentuin, de trappen alles staan in mijn geheugen gegrift als er nog meer foto’s komen dan hou ik mij aanbevolen. Zeker inderdaad van het enorme pui met zich op de tuin. Zoals ook Frans Geurtsen die reeds benoemd.
dank en fijn om te zien dat er nog meer mensen zijn met die mooie herinneringen: Koester ze !
Mooie herinneringen allemaal ikzelf ken het restaurant van het bezoek dat ik met mijn vader tussen de middag daar bracht omstreeks 1955- 1965. Hij was vertegenwoordiger in sigaren en vaste klant, als hij aan kwam lopen stond er vaak een lange rij klanten voor de ingang en mijn vader mocht voorschieten, natuurlijk vanwege zijn werk, Ik herinner me de kelder met een open keuken en de kok die iets extra’s voor mij fabriceerde (althans zo verkocht hij het) mooi bedrijf ook met klasse die je vandaag niet meer ziet althans niet meer betaalbaar is voor de gewone man.
OPROEP AAN WETHOUDERS GEMEENTE UTRECHT, wie van jullie durft het aan om serieus te gaan onderzoeken of er een mogelijkheid is om in iedergeval de voorgevel van de lunchroom weer in oude glorie te herstellen zodat dit verschrikkelijk verloederd stukje Utrecht weer gezien mag worden, ben benieuwd……..
@ Charles: hélemaal mee eens!!!
Mijn moeder kwam daar zeer regelmatig met vriendinnen en heel af en toe mocht ik als kind dan mee. Die vriendinnen deden me niets maar de taartjes des te meer. De sfeer vond ik maar zo zo, ik moest daar altijd van die vriendinnen ineens “netjes” zijn, ik vond mezelf ook zonder die opmerking altijd netjes. Mijn moeder … die zat met een glimlach te kijken hoe ik inderdaad altijd zeer netjes het taartje weg werkte en dan bedoel ik netjes voor een kind, me volwassen gedragen kwam later wel vond mijn moeder, niettegenstaande dat was met de handen eten niet okay. Ik kan me herinneren dat ik in de zomer liever naar Venezia ging waar ik dan een zelfde coup mocht nemen als mijn moeder en die dan eerder op had.
Niet alleen dit soort niet schreeuwende/herriemakende Horeca had klasse. Ik mis het. Gewoon ergens zitten en mensen die gedempt praten. Ipv schreeuwen. Omdat schreeuwen tegenwoordig de manier is van normaal praten.. (ik weet het mensen hebben weinig op met sociale normen en waarden) maar ook de mensen die er kwamen waren beschaafd. Mijn vader en ik hebben er wel eens geluncht toen ik klein was. Die kwam daar graag. Beschaafde mensen vond je overal. zélfs in het ondiep……….. waar wij vandaan kwamen.
Heel leuk artikel. Heb goede herinneringen uit de jaren ’50 aan de bezoeken met mijn moeder aan van Angeren. Heerlijke zoetigheden ! Was een feestje daar naar toe te mogen. Jammer dat zulke gelegenheden dien meer bestaan. Maar de huidige jeugd zal er waarschijnlijk ook niets meer aan vinden.
Inmiddels staat het pand weer leeg, dus zou herstel van de gevel mogelijk moeten zijn. Afhankelijk natuurlijk van de huidige eigenaar.
Mijn vader stond op de tweede verdieping van Van Angeren de taarten te maken voor jullie!!!
Mijn moeder nam mijn broertje en mij mee naar V&D voor chocomelk en misschien zouden we dan mijn vader aan de overkant zien!
Ja! Graag!! Weer die prachtige gevel terug waar hij hoort.
Zònde dat hij moest sneuvelen voor de smakeloosheid van de eenheidsworst. (Net als het gebouw van ‘De Utrecht’…dat moest verdwijnen om plaats te maken voor het zoveelste voorbeeld van wansmaak.
Bij Van Angeren kreeg ik als meisje ‘café Maroccain’: hete, zwarte koffie met een grote bol roomijs erin…
Of een ‘worstenbroodje’, overheerlijk! Waaraan het huidige saucijzenbroodje met zijn chique naam in de verste verte niet kan tippen.
En als die gevel dan weer terug is, dan ook graag weer horeca erin. Zonder muzak – en inderdaad met gedempte stemmen, zodat je niet wordt gedwongen te luisteren naar andermans gesprekken.
Horeca kortom, die stijlvol is zonder voorbehouden te zijn aan (nieuwe)elite en elitaire inkomens.
Daarmee steun ik graag voorgaande moties.
(Trouwens, hoe zit het met de prachtige glas-in-lood-ramen van voormalig Hotel Restaurant Café Noord Brabant, die ook zouden zijn opgeslagen ‘ergens’?)
Op zoek naar bevestiging van mooie verhalen van mijn moeder vond ik dit heerlijke artikel. Genoemde chef-kok Schuurman was mijn opa. Vervuld met herkenning, plezier en een tikje trots, ben ik nu benieuwd of de auteur Arjan de Boer of Het Parool mij het macaronirecept kunnen helpen vinden…