Veel Utrechters kennen de poffertjeszaak nog van het Vredenburg, waar deze tot 2007 te vinden was. Daarvoor stond Victor Consael twintig jaar lang op de Neude. Eerder reisde de demontabele poffertjeskraam langs kermissen door het hele land. In de loop der jaren waren er verschillende eigenaren. De echte Victor Consael — de wafelbakker met die naam — was eind 19e eeuw vanuit België naar Nederland gekomen.
Victor werd in 1847 geboren in Henegouwen. Zijn oom Max Consael was de bedenker van de appelbeignet en de Brusselse wafel. Die reisde met zijn gebakkraam langs kermissen in België en Nederland. De MAX-wafelkramen werden een begrip; er bestaat er nog eentje in Oostende. Victor Consael vestigde zich in 1884 in Breda en trok langs Nederlandse kermissen. Zijn broer Charles deed hetzelfde (de familiegeschiedenis is uitgebreid beschreven op de website van Henk Werk).
Victors kraam was met 12 bij 26 meter de grootste van Nederland, ingedeeld met de typische ‘chambres separées’ (zitboxen). Om indruk te maken noemde Consael zich ‘Etablissement Victor Consael de Paris’ en adverteerde met ‘veritables beignets aux pommes’, naast wafels en later poffertjes. Soms deed hij Utrecht aan, zoals in 1905 de kermis op het Vredenburg, waar de kraam pal naast die van de concurrent stond, het Etablissement Hollandais van D.N. Visser. In Consaels kraam klonk regelmatig live-muziek: Italiaanse operazangers! Dat was wellicht te danken aan zijn Italiaanse echtgenote Domenica Riozzi.
Naar Utrecht
Na het overlijden van Victor Consael in 1917 nam het duo Jacobus van Leeuwen en Harrie Nacke de gebakskraam over, nog steeds met Breda als uitvalsbasis. Pas in 1947 kwam de zaak in Utrechtse handen. De nieuwe eigenaar was Antoon de Baar (1908-1997), exploitant van café-restaurant Royal aan de Oudegracht 101 (nu PK bar & kitchen). Nog steeds reisde de gebaksraam langs kermissen en jaarmarkten, ook in Utrecht. In 1955 adverteerde het ‘Etablissement Victor Consael’ met ‘Standplaats Wilhelminapark, gedurende de Lichtweek. Befaamd om zijn Beignets, Hollandse wafels en Poffertjes.’
In 1967 verkocht De Baar de poffertjeskraam aan Ad Flantua (1936-2000), die patissier was geweest op het MS Oranje van de Stoomvaart Maatschappij Nederland en inmiddels werkte als vertegenwoordiger in horecaproducten. Na enkele jaren besloot Flantua te stoppen met rondreizen omdat dit niet meer lonend was. Hij zocht een vaste standplaats in Utrecht, eerst korte tijd in Kanaleneiland en vanaf 1973 op de hoek van het Vredenburg, waar het muziekcentrum zou komen.
Het was niet de eerste semi-permanente poffertjeskraam rond het Vredenburg. Tot de opening van Hotel Smits in 1953 had daar de kraam gestaan van J.H.R. Wouters. En aan het Leidseveer (Smakkelaarsveld) had je ‘De Gevulde Pan’ van Joop van de Hoven. De inmiddels krakkemikkige kraam van Consael werd bij plaatsing op het Vredenburg opgeknapt met onderdelen van een oude poffertjeskraam uit Haarlem en werd daarbij verkleind. Toen in 1976 de werkzaamheden voor het Muziekcentrum begonnen, moest de kraam al weer weg.
Neude en Vredenburg
De langste vaste periode beleefde Victor Consael van 1976 tot 1996 aan de Neude, tegenover café Le Journal. De Neude was toen vooral een parkeerplaats en nog geen terrassenplein. In 1994 lagen er plannen om de Neude te transformeren. De poffertjes waren zo geliefd bij de Utrechters dat er een handtekeningenactie werd gehouden voor het behoud van de zaak. Niet alleen de auto’s moesten namelijk verdwijnen. Ondertussen bleek de houten kraam verrot en kon dus niet verplaatst worden. In 1996 opende Flantua een geheel nieuwe maar kleinere kraam aan het Vredenburg (niet precies op de oude plek, daar stond het Muziekcentrum). Met verwarming was de zaak het hele jaar bruikbaar (onduidelijk is of de kraam op de Neude ‘s winters dicht ging). De poffertjesbakplaat was meeverhuisd, maar niet de wafeloven, want wafels vonden geen aftrek meer. Appelbeignets waren al eerder geschrapt. Belgische lekkernijen hadden plaatsgemaakt voor Hollandse poffertjes.
Dochter Reina Flantua en haar man Chris van der Steeg namen de onderneming in 1999 over. De geschiedenis herhaalde zich: vanwege de bouw van TivoliVredenburg en het appartementengebouw Hollandse Toren kwam er na tien jaar een einde aan deze locatie. Op de laatste openingsdag, zondag 25 februari 2007, was de zaak tot op de laatste plek gevuld. Velen tekenden het gastenboek als een soort condoleanceregister. Reina Flantua en Chris van der Steeg hebben nog enkele jaren een poffertjeszaak gehad in een Hilversums winkelpand.
De houten kraam van het Vredenburg kwam in Leidsche Rijn terecht. Onder de namen Paleis Leeuwesteyn en Restaurant De Baai heeft de kraam daar dienst gedaan als horecagelegenheid zonder poffertjes. Passend bij het zwervende bestaan van Victor Consael moest de kraam in 2020 wijken voor bouwplannen. Horecaondernemer Raoul Witteman wilde er een reizend restaurant van maken, misschien wel met poffertjes, maar zag daar vanwege de coronacrisis vanaf. Onduidelijk is wat er nu met de kraam gaat gebeuren. Ondertussen zijn er plannen om poffertjeskraam Parklust uit Zeist te herbouwen bij zorgboerderij ‘t Hoogt aan de Gageldijk, maar dat vindt de gemeente ongezond.
25 Reacties
ReagerenMooi verhaal! En oh, wat waren ze heerlijk!
Good old Neude. Vol met bomen ipv fietsen.
telkens als ik langs Neude fiets, die herinnering dat toen ik klein was een parkeerplaats met poffertjeskraam was, zittend op de achterbank van m’n vaders vanillegele Ford Capri
@Wim proest! Auto’s in plaats van fietsen, bedoel je. Die paar schamele boompjes staan er nog steeds.
@ Butch
Je weet niet waar je het over hebt.
De Neude had mooie rijen kastanjes.
Daar is helemaal niets meer van over.
Good old Neude. Vol met auto’s ipv fietsen.
@Wim: Toen je op De Neude nog gewoon met je auto kon parkeren!
Ik denk dat iedere Utrechter wel herinneringen heeft aan deze kraam.
De gele Ford Capri is een mooie herinnering. Dat brengt mij op mij op het verliezen van mijn fietssleutel (overdag na het winkelen) en terugkomen met de ijzerzaag van mijn vader om openlijk achter de poffertjekraam mijn slot door te zagen. Niemand die iets zei. Ik zou het vandaag de dag niet meer durven.
De sneer naar de gemeente, in de laatste zin is niet nodig. Want het kan/mag niet volgens het bestemmingsplan.
Mooi stuk Arjan,dankjewel voor dit stukje geschiedenis.
Jammer van die laatste zin Arjan! Waarom die uithaal naar de gemeente? Bovendien staat het geheel los van de rest van je verhaal- de enige relatie is dat dat een poffertjeskraam zou betreffen. Beetje jammer dit
Wat waren de jaren 90 toch een prachtige onbezonnen tijd.
Rob H. en Anlies: wie of wat is dat eigenlijk “de gemeente” ?
Arjan is een romanticus. ‘s winters was het er lekker warm, de poffertjes namen we op de koop toe (grapje).
Het is te hopen dat de Gemeente Utrecht een mooie zal vinden voor poffertjes zaak. Ik ben de 1ste klant.
@ Rob H en @ Anlies:
Tsja, toch deelt bijna de voltallige gemeenteraad die ‘sneer’:
https://www.ad.nl/utrecht/de-antieke-poffertjeskraam-aan-de-gageldijk-die-de-wethouder-afwijst-wil-de-utrechtse-politiek-wel~a75558ae/
Arjan: De gemeente en de gemeenteraad zijn twee verschillende dingen. Maar als de (voltallige) Gemeenteraad het bestemmingsplan wil veranderen, mijn zegen hebben ze. Ik ben niet tegen een poffertjeskraam op die plek, alleen tegen het vergunningsloos overal bouwen.
Overigens is het ook een hele andere poffertjeskraam die daar gebouwd wordt, dus in zoverre past het ook niet bij het verhaal
En wie herinnert zich nog de strip uit 1977 waarin de tent van Victor Consael een prominente rol speelt, omdat daaronder op de Neude de Nederlandse kernwapens zouden liggen….. 😉
Was altijd even heerlijk. Ik at er altijd een aan de kraam, en de rest voor het gezelschap waar ik heen op weg was. Bijvoorbeeld de Cabaret Club bij Kreatum of naar Rasa, voor de muziek, het dansen en het wat nou genoemd wordt linkse goede gedachten. Wij vonden onszelf gewoon wereldverbeteraars. IK zei dan nooit erbij dat ik zelf al een op had. Want solidair moet je zijn, in alles. Op naar nog meer, mooie verhalen!
Dank je Arjan voor deze mooie herinneringen! Met je grootouders of ouders naar de stad en dan poffertjes eten op de Neude!! Een feest! Zou nu niet weten waar je die kleintjes mee naartoe kan nemen voor een bijzondere(en niet al te dure) beleving!
En in die tijd stonden er 25 kleine kastanje boompjes op de Neude!
Had je verhaal trouwens ook al gelezen in de NUK Arjan
Ik ging er regelmatig naar toe met mijn kinderen (Vredenburg-tijd). Je kon er ook prima halve liters krijgen. Gezellig oud-Hollandsch. Jammer dat de gemeente Utrecht geen oog meer heeft voor dit soort uitspanningen. Het moet allemaal hip en verantwoord zijn. Hopelijk lukt het toch op de Gageldijk.
@Pol Welke strip bedoel je?
Zou graag weer een poffertjeskraam zien in Utrecht. Bijvoorbeeld op de plek van Roost!
@ W
25 klopt. Maar zo klein waren ze niet meer hoor. Het was geen jonge aanplant maar al redelijk volwassen bomen,
Wat heb ik hier veel gezeten en genoten van de poffertjes
Goede herinneringen aan poffertjes eten bij Victor Consael.
Toevallig vertelde ik het gisteren aan mijn vriendin, toen we poffertjes aten bij een kraampje van een oude meneer bij de meubelboulevard ☺️