Tot halverwege de vorige eeuw waren er aparte scholen voor jongens en meisjes, al bestonden er ook gemengde scholen. Jongens- en meisjesscholen vormden vaak een twee-eenheid met gebouwen van dezelfde architect naast of tegenover elkaar, in het geval van katholieke scholen soms met een kerk ertussen. Ook de namen sloten op elkaar aan door bijvoorbeeld de meisjesschool naar een vrouwelijke heilige te noemen en de jongensschool naar aan mannelijke. Iets vergelijkbaars gebeurde bij het openbare scholen-duo Puntenburg.

De twee lagere scholen aan de Laan van Puntenburg nabij het station werden in 1883 gebouwd naar ontwerp van gemeente-architect Cornelis Vermeijs (1828-1889). De symmetrische gebouwen zonder verdieping leken sterk op elkaar, alleen had de jongensschool boven de ingang een halfronde gevelbekroning en de meisjesschool een driehoekige tuitgevel.

Bij de opening van de naast elkaar gelegen scholen stond het oude landhuis Puntenburg er nog tegenover. In 1895 werd het huis gesloopt voor het Hoofdgebouw II van de spoorwegen, dat er nog altijd staat.

De jongens- en meisjesschool aan de Laan van Puntenburg waren van de 4e soort, dat wil zeggen met een hoog schoolgeld. Er stonden extra vakken op het lesprogramma zoals tekenen en Frans. Zodoende golden de Puntenburg-scholen als een goede voorbereiding op het gymnasium en de hbs. Sommige leerlingen kwamen daarom alleen voor de laatste leerjaren. Vanwege de ligging bij het station trok de school ook welgestelde leerlingen uit de regio. Zij ‘bleven over’ tussen de middag.

Gemengde klassen

Het eerste schoolhoofd van de Openbare School voor Meisjes — zoals in de voorgevel stond gebeiteld — was ‘mejuffrouw’ Magdalaine Adrienne van Selm (1846-1930). Zij werd in 1906 opgevolgd door Dirkje Rodenhuis (1872-1932), te zien op deze klassenfoto. Net als haar voorgangster bleef zij decennialang; ze overleed plotseling op 60-jarige leeftijd. ‘In breeden kring zal het verscheiden van deze sympathieke paedagoge worden vernomen, want bij allen met wie zij in aanraking kwam, wist zij zich bemind temaken’, schreef het Utrechtsch Nieuwsblad.

Inmiddels hadden de twee scholen officieel andere namen gekregen, vernoemd naar een man en een vrouw uit de vaderlandse geschiedenis: Gijsbert Karel van Hogendorp en Louise de Coligny. In de praktijk bleef iedereen over de Puntenburgschool spreken. Zelfs bij de viering van het 50-jarig bestaan stond op het programmaboekje: ‘Openbare Lagere Scholen Puntenburg’.

De laagste klassen van de jongensschool waren ten tijde van het jubileum erg dun bezet: de meeste jongens kwamen voor de laatste leerjaren, ter voorbereiding op het voortgezet onderwijs. Daarom bleven vanaf 1932 alleen de hoogste klassen gehandhaafd en werd de onderbouw samengevoegd met de meisjes. Dit was de eerste stap naar een gemengde school, al kregen ouders nog de ‘garantie’ dat hun zonen na de onderbouw op de jongensschool zouden komen. Maar in 1936 werd die helemaal opgeheven en was de Colignyschool of Puntenburgschool voortaan een gemengde school.

Sloop, nieuwbouw, terugkeer

De gemeente verkocht het gebouw van de jongensschool aan de Vereeniging Utrechtsche Industrie- en Huishoudschool, die het liet slopen. Er opende in 1941 een nieuwe huishoudschool naar eigentijds ontwerp van architect Hermann Friedrich Mertens. Dit is het schoolgebouw dat nu nog aan de Laan van Puntenburg staat.

De voormalige meisjesschool bleef rechts daarvan nog overeind, zelfs toen in 1953 een nieuw gebouw voor de Colignyschool verrees ‘op het gras’: in Park Nieuweroord naast De Inktpot. Het was een moderne school met grotere ramen, lichtere gangen, een aula en een uitwaaierende plattegrond. Onduidelijk is of het verouderde meisjesschoolgebouw ook nog in gebruik bleef.

Het schoolhoofd dat alle grote veranderingen vanaf 1932 leidde, was Johanna Maria van Steenis (1898-1977). Na haar afscheid in 1963 zou ze onderscheiden worden als ridder in de orde van Oranje-Nassau. Eerder al, bij de viering van het 75-jarig bestaan, was haar naam samen met die van haar voorgangers van de jongens- en meisjesschool aangebracht op naamstenen in de gang.

Dat het jubileum werd gevierd met een optocht van honderden ‘reünisten‘ van alle leeftijden, illustreert de bijzondere status van de school. In toespraken werd de hoge kwaliteit van het onderwijs geprezen, de persoonlijke aandacht voor de leerlingen en het eigen karakter van de Puntenburgschool. Die naam zou in 1983 eindelijk officieel worden.

Het oude meisjesschoolgebouw naast de huishoudschool werd in 1987 gesloopt voor de bouw van het Hoofdgebouw IV van de spoorwegen, het huidige NS-hoofdkantoor. De bijbehorende conciërgewoning bood nog even weerstand: krakers hadden die bezet onder de naam ‘Punkenburg‘. Tien jaar later moest ook het schoolgebouw uit 1953 plat wegens kantorenbouw voor de Belastingdienst aan de Herman Gorterstraat. Gelukkig kon de basisschool intrekken in het gebouw van de huishoudschool, inmiddels ROC. Zo keerde de Puntenburgschool terug naar de plek van de jongensschool.

‘Basisschool doorstaat stormen rond station. Onderwijs van De Twijn gaat door temidden van peperdure kantoorkolossen”, schreef het UN in 1999. De naam van de school was namelijk veranderd door een fusie met de Daltonschool. De strijd om de locatie bleek nog niet gestreden. Ouders voerden actie voor behoud van de school, waarbij leerlingen in de vorm van het woord ‘wij’ op het gras zaten, een reactie op het kunstwerk IK op het belastingebouw. Na een brand in 2006 was de staat van het huishoudschoolgebouw slecht. De leerlingen moesten tijdelijk naar Overvecht. Het ROC wilde van het gebrekkige gebouw af. Uiteindelijk besloot de gemeenteraad het te kopen.

In 2009 kon het gerenoveerde schoolgebouw feestelijk worden heropend. Kinderopvang, ROC en openbare Daltonschool Puntenburg gebruikten het samen. De naam keerde dus ook terug. Helaas is de Puntenburgschool onlangs gesloten.