Woonzorgcentrum Voorhoeve staat op de noordpunt van Kanaleneiland, tegen Oog in Al. De naam Voorhoeve herinnert aan de bewoner van een verdwenen villa op deze plek, die geneesheer-directeur was van een bijzonder ziekenhuis. In de (besloten) tuin staat nog een gevelreliëf met het jaartal 1913 en de naam Homeopathisch Ziekenhuis. Dat was de voorloper van het latere Ziekenhuis Oudenrijn, inmiddels al weer verdwenen. De straatnamen zijn ook vaak veranderd: van Galecopperdijk naar Wethouder Diemontlaan en later Van Heuven Goedhartlaan. Het Voorhoevehuis heeft nu als adres Trumanplein 1.

In 1906 werd in Utrecht de NV Homeopathisch Ziekenhuis opgericht door initiatiefnemers van protestants-christelijke huize. Een jaar later konden ze een homeopathische afdeling openen in het Diakonessenhuis voor 25 patiënten. Geneesheer-directeur werd Jan Isaac Antoni Berend van Roijen (1870-1925). Zijn vader Stephanus Jacobus van Roijen was een van de oprichters en al sinds 1863 praktiserend homeopathisch arts. Grote wens was om een eigen ziekenhuis te bouwen en daarvoor spaarde men vlijtig. Zo werden er bazaars gehouden.

Toen drie vermogende dames 180.000 gulden schonken, werd er 2 hectare grond gekocht aan de Galecopperdijk in de toenmalige gemeente Oudenrijn. De vrije ligging in nog landelijke omgeving was goed voor de gezondheid, maar zou slecht voor de bereikbaarheid blijken. In maart 1914 kon hier het Homeopathisch Ziekenhuis met 36 bedden worden geopend. Het gebouw werd omringd door kruiden- en siertuinen en boomgaarden. Ernaast stond een vrijstaande dokters- of directeurswoning in dezelfde stijl. De ‘directrice’ van de verpleging had een tweekamerwoning in het hoofdgebouw.

Jan van Roijen kon niet lang van het nieuwe ziekenhuis en zijn riante directeurswoning genieten. In 1915 moest hij zijn spullen pakken vanwege een ernstig meningsverschil met de raad van bestuur. Hij werd dat jaar opgevolgd door Jacob Nicolaas Voorhoeve (1882-1951), die tot zijn dood de geneesheer-directeur zou blijven. Ook Voorhoeve was zoon van een bekende voorman van de homeopathie. Hij begon onder moeilijk gesternte: tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen er maar weinig patiënten en werden Belgische vluchtelingen opgevangen.

Speelkamer en piano

Het ziekenhuis en de villa waren ontworpen door architect Jan Stuivinga (1881-1962) uit Zeist. Hij had daar het raadhuis en het postkantoor gebouwd en in Utrecht de Openbare Leeszaal aan de Voetiusstraat. Later zou hij ziekenhuizen ontwerpen in Schiedam, Rotterdam, Winterswijk, Zeist, Amersfoort en Assen en uitbreidingen doen aan Utrechtse ziekenhuizen. Stuivinga paste een historiserende bouwstijl toe, bij het Homeopathisch Ziekenhuis geïnspireerd op de 18e eeuw. Het resultaat was een relatief sobere neorenaissance of zelfs neobarok, met een statige uitstraling. Het ziekenhuis deed denken aan de gebouwen aan het Broederplein en Zusterplein bij Slot Zeist, die Stuivinga uiteraard goed kende. De gebeeldhouwde entreepartij was voorzien van een reliëfportret van de grondlegger van de homeopathie Samuel Hahnemann, het jaartal 1913 en daaronder de naam van het ziekenhuis.

De directeurswoning leek wel op een 18e-eeuws landhuisje aan de Vecht, met z’n vierkante opzet en hoge afgeknotte schilddak. Geneesheer-directeur Voorhoeve woonde in het fraaie huis met zijn echtgenote Henriëtte Maria Bender en hun zoontje Paul Gerard. Later kregen zij nog twee dochters en een zoon. Rondom de centrale ‘hall’ lagen een salon, huiskamer (eetkamer?), werkkamer en een serre aan de achterzijde. Die laatste ruimte was inpandig, maar werd zo genoemd vanwege de grote ramen (met ruitjes) en openslaande deuren. Kleinere ruimtes waren de vestibule, de garderobe en de keuken, die echter uitgebouwd was met een bijkeuken. Boven waren drie slaapkamers, een logeerkamer, een badkamer en een speelkamer voor de kinderen. Het huis had een grote zolder maar geen kelder of souterrain, zoals een 18e-eeuws huis dat wel gehad zou hebben.

Op een foto rond 1920 (bovenaan dit artikel) zien we de kinderen met een hond en enkele dienstbodes — of verpleegsters die in huis moesten helpen? Op de houten veranda aan de zijkant van het huis zitten volwassenen, omringd door lage palmen en dergelijke planten. Binnen stond in ieder geval een piano. Voorhoeve was namelijk ook president-commissaris van Bender’s piano- en orgelhandel in Amsterdam, het bedrijf van zijn schoonfamilie. Over hem werd geschreven: ‘Zijn vrijen tijd brengt hij voor een groot deel door met pianospel en het bestudeeren van filosofische problemen.’ Voorhoeve behoorde tot de Darbisten oftewel de Vergadering van Gelovigen, een evangelische gemeenschap.

Ziekenhuis Oudenrijn

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het ziekenhuis gevorderd door onder meer de Kriegsmarine. Jacob Nicolaas Voorhoeve en zijn gezin betrokken tijdelijk een bovenwoning aan de Stationsstraat (hij zat ook nog korte tijd vast). Pas in 1946 konden de homeopaten terugkeren. Na de dood van Voorhoeve in 1951 werd het steeds meer een gewoon ziekenhuis, al zou de homeopathische grondslag pas in 1977 officieel worden afgeschaft. Dit was al langer gaande omdat reguliere patiënten, door de gemeente betaald, het ziekenhuis rendabel maakten. Er kwamen ook veel tbc-lijders vanwege de groene omgeving.

Vanaf 1953 hoorde dit deel van de gemeente Oudenrijn bij Utrecht en de omgeving veranderde sterk met de bouw van Kanaleneiland. In 1969 werd een moderne ziekentoren van negen verdiepingen geopend met als nieuwe naam Ziekenhuis Oudenrijn. Het oude hoofdgebouw werd het verpleeghuis Dr. J.N. Voorhoeve. De directeurswoning stond nu tussen het oude en nieuwe ziekenhuis in. Onduidelijk is of de villa toen nog bewoond werd. In 1995 is het oude Homeopathische Ziekenhuis gesloopt en vervangen door een nieuw verpleeghuis. Ook de directeurswoning sneuvelde toen. Als herinnering werd de ‘homeopathische’ entreepartij uit 1913 in de achtertuin herplaatst.