Aan de groene Maliebaan werden in de negentiende eeuw de laatste tuinderswoningen afgebroken om villa’s en herenhuizen te bouwen voor de elite. Het buitenleven kon er worden gecombineerd met het stadsleven. Veel van die grote huizen staan er nog — de Maliebaan telt ruim zestig monumenten — maar er zijn ook hier villa’s verdwenen. Het huis van de baronesse van Brakell aan de Maliebaan 50 moest in 1935 wijken voor een bakstenen verzekeringskantoor dat inmiddels ook historisch is.

Maria Theodora barones van Brakell werd in 1840 geboren op kasteel Doorwerth bij Renkum. Drie jaar eerder had haar vader het ruïneuze kasteel gekocht en laten opknappen. Daar aan de Veluwezoom groeide Maria Theodora op met acht broers en zussen. Toen ze 28 was, trouwde ze met de jongere Lodewijk baron van Ittersum uit Driebergen, luitenant van de cavalerie. Hij overleed al op 26-jarige leeftijd. In 1873 hertrouwde Maria Theodora met de 34-jarige Giesbert Cornelis Frederik van Hengst. Hij was zelf niet van adel, maar wel van goede komaf. Zijn moeder was jonkvrouw en Giesbert stond te boek als grootgrondbezitter in Bunnik en Maartensdijk. Hij had in Utrecht rechten gestudeerd en bij een lustrum in 1861 te paard deelgenomen aan een gekostumeerde optocht.

Maria Theodora woonde inmiddels aan de Maliebaan en daar besloot het pasgetrouwde echtpaar zich in een nieuw huis te vestigen. Op een dubbel perceel realiseerde architect Egbertus Gerhardus Wentink (1843-1911) een grote villa. Wentink was een zoon van de stadsarchitect van Doesburg. Na een loopbaan als landmeter bij de Staatsspoorwegen had hij zich als architect gevestigd in Schalkwijk, waar hij ook een steenfabriek bezat. In 1873, het bouwjaar van de villa, ontwierp Wentink ook het Veerhuis in Wijk bij Duurstede en later de Immanuëlkerk in Driebergen. Zijn zoon Egbertus Gerhardus Wentink jr. zou begin twintigste eeuw in Utrecht de Gertrudiskathedraal ontwerpen en de Grafische School aan de Jutfaseweg.

Huis met vele kamers

De villa op Maliebaan 50 bestond uit twee bouwdelen, waarvan het rechter naar voren sprong tot aan de straat. In de zo ontstane hoek zat de entree met daarboven een balkonnetje met stenen balustrade. De gepleisterde gevels waren voorzien van stucdecoraties rond de kozijnen en hoeken. Aan de rechterkant was een sierlijke veranda over beide verdiepingen. Volgens de bouwtekening telde de hoofdverdieping vier kamers, een keuken en een badkamer (destijds zeer modern). Ook waren er twee inpandige wc’s in een uitbouw aan de achterzijde: één voor het personeel en één voor de bewoners. De bovenverdieping had vijf slaapkamers en twee kleinere ‘kabinetten’.

De villa was ruim bemeten voor het echtpaar Van Hengst-van Brakell, dat kinderloos bleef. Het huispersoneel sliep op zolder. Ze hadden drie dienstbodes en in 1879 verscheen een advertentie: ‘De Heer Van Hengst, Maliebaan te Utrecht, verlangt, door onvoorziene omstandigheden, zoo spoedig mogelijk, een ervaren HUISKNECHT, P.G. Zich in persoon aan te melden.’ De huisknecht moet dus wel van protestantse gezindte zijn. Het echtpaar had ook een koetsier, aangezien in 1878 een groot koetshuis met stal verrees, eveneens naar ontwerp van Wentink. Koetsier Pieter Beitsma, later opgevolgd door Willem Tempelman, woonde met zijn gezin op het terrein.

Hoeveel belasting iemand betaalde, hing destijds af van het onroerend goed maar ook van het aantal inwonende dienstbodes en de paarden die men had. Giesbert van Hengst behoorde in 1883 tot de allerrijkste Utrechters, al stond hij bijna onderaan de lijst van 63 ‘hoogst aangeslagenen’ in de provincie die het meeste belasting betaalden. Hij moest ongeveer 1.000 gulden per jaar afdragen, de nummer één op de lijst het zesvoudige.

Maria Theodora had geen geluk met de gezondheid van haar echtgenoten. In 1892 overleed Giesbert, 53 jaar oud. Twee jaar later trouwde de weduwe voor de derde maal, nu met een jonkheer: Jan Elias Huydecoper (1850-1916). Hij kwam van Blikkenburg in Zeist, waar hij secretaris was van toneelvereniging Gasco. In 1879 was hij gepromoveerd in de rechten bij de Utrechtse hoogleraar Fruin. Jan Elias was tien jaar jonger dan Maria Theodora en zou haar wél overleven. Hij trok bij haar in aan de Maliebaan. In 1903 liet het echtpaar het balkon boven de voordeur overdekken en uitbouwen tot een erkerkamer, gedragen door smeedijzeren consoles. Ook verrees er een houten ‘zomerhuis’ in de zijtuin.

Laboratorium en verzekeringskantoor

In 1914 overleed de barones en twee jaar later ook haar derde echtgenoot. Maliebaan 50 werd vervolgens verhuurd aan de alleenstaande freule Clara Anna Elisabeth Fabricius (1853-1927) van kasteel Heukelum. In 1922 kwam er een einde aan de particuliere bewoning en nam de universiteit het pand in gebruik als laboratorium voor fysiologische chemie, onderdeel van de faculteit geneeskunde. Foto’s laten zien dat de salon en andere kamers — nog met gebloemd behang en schemerlampen — ingericht waren als laboratoria met meetinstrumenten. Het koetshuis diende als collegezaal en practicum, wat aangeeft hoe groot dit bouwwerk was en dat gold des te meer voor het huis.

Toen het universitaire laboratorium in 1935 naar de Vondellaan verhuisde, werd de villa afgebroken. Op Maliebaan 50 verrees een groot kantoor voor Verzekeringmaatschappij St. Petrus in de traditionalistische stijl van de Delftse School. Architect was Edmond Nijsten (1902-1985) uit Den Bosch. Later was de Stichting Informatiecentrum voor de Gezondheidszorg gebruiker van het kantoorpand en begin deze eeuw diende het nog als postkantoor. Tegenwoordig zitten er diverse bedrijven op Maliebaan 50.