Begraafplaats Sint Barbara, die in 1875 werd aangelegd, is de laatste rustplaats van veel Utrechters, bekende en minder bekende. Kunstkenner Marcel Gieling komt er graag en daarvoor heeft hij, net als ieder andere bezoeker, zo zijn eigen redenen. Gieling: “Wat mij er treft is vooral de rust, maar ook de enorme verscheidenheid aan graven die, verspreid over ruim een eeuw, een tijdsbeeld laten zien. Ik beschouw het als een openluchtmuseum, voor iedereen dagelijks geopend.”

Hoe zou het voelen om te zweven, om gewichtloos te zijn? Deze vraag werd gesteld door een ernstig zieke vrouw voor wie het einde naderde. Acht vriendinnen proberen een antwoord te geven. Ze tillen haar op en houden haar lichaam enkele minuten horizontaal met gestrekte armen omhoog. Zo ongeveer moet het voelen om te zweven!

Een van de acht aanwezige vriendinnen is de beeldhouwster Pepi Stapel, aan haar wordt gevraagd om ter nagedachtenis een monument te maken en dat op het graf te plaatsen. Aanvankelijk zag de kunstenares hier tegen op. Wat moest ze maken, een abstract of een figuratief beeld? Na een korte overweging besluit ze om het emotionele ‘zweefmoment’ om te zetten in een beeld. Ze hakt het uit kalkzandsteen, een steensoort die veel kwarts bevat en daardoor goed bestand is tegen wisselende weersomstandigheden. Het beeld is circa 130 cm hoog, de voorstelling zelf met aan weerszijde vier vrouwen die het lichaam van hun zieke vriendin hoog houden is circa 30 cm hoog en 17 cm diep. Hoe kleiner de voorstelling des te meer kundigheid van de kunstenaar wordt gevraagd om, zoals in dit geval, de figuren in een juiste verhouding weer te geven. Pepi Stapel is hier uitmuntend in geslaagd. Ik vind het een prachtig monument en de voorgeschiedenis al even indrukwekkend.

Pepi Stapel is geboren in 1944 en heeft een lang artistiek leven bewandeld. Zij is begonnen als edelsmid, maar na een tweede opleiding aan de Academie voor Expressie in Utrecht heeft zij haar loopbaan vervolgd als actrice, vormgever en regisseur. Naast haar theaterwerk boetseerde zij jarenlang, ze is getrouwd met de kunstschilder Dick Stapel en met die wetenschap is het makkelijk te begrijpen dat zij in 2000 de theaterwereld achter zich laat en zich volledig gaat richten op beeldende kunst. Zij wil ruimtelijk scheppend bezig zijn, meestal werkt zij snel en impulsief met gladde klei. Als zij tevreden is met het resultaat giet ze het in gips en mogelijk daarna in brons.

Het atelier van Pepi Stapel staat aan de Lingedijk in Acquoy in de provincie Gelderland waar ze vrijwel dagelijks aan het werk is. Een dag in de week schuift ze aan bij de beeldhouwgroep van de Utrechtse beeldhouwer Evert van Kooten Niekerk, want ze is nog lang niet uitgeleerd vindt ze. ‘Ik ploeter soms wat af’ zegt ze zelf over het gevecht met materialen. Stug ijzerdraad te dwingen in de vorm van een staande vrouw bijvoorbeeld, kan een hele klus zijn.

Het maken van het grafmonument voor haar vriendin was een emotioneel en daardoor intensief werk. Een ‘klein’ jaar duurde het voor ze tevreden was en het geplaatst mocht worden. Tijdens de rondleidingen die ondergetekende op twee zondagen in Juni gaf oogstte dit monument veel lof van de toehoorders. ‘Wat fijn is het om een vriendin te hebben die zo iets moois kan maken’, werd er gefluisterd en daar ben ik het helemaal mee eens.

Wordt vervolgd.

Meer informatie over Sint Barbara? www.begraafplaats-stbarbara.nl