Voor de rubriek Het Jaar Van interviewt de DUIC-redactie aan het eind van het jaar 5 mensen die in Utrecht onderwerp van gesprek zijn geweest. In dit laatste deel Kyteman, de trotse huurder van de oude Tivoli aan de Oudegracht.

Colin Benders (28), beter bekend onder de artiestennaam Kyteman, groeide op met de Tivoli Oudegracht en kreeg dit jaar de kans om zijn creatieve broedplaats aan de Zeedijk voort te zetten in het historische gebouw. Kytopia verhuisde naar het monumentale pand na de sluiting in juni. Het poppodium met een grootse historie in de stad is daarmee in ieder geval twee jaar behouden voor de muziekwereld. “Tivoli was voor ons allemaal een buurthuis. Dit was en is dé plek voor mij.”

Het moment

Kyteman bracht in 2009 alle Utrechtse artiesten met wie hij een band had bij elkaar in een oud fabriekspand aan de Zeedijk. Hij miste een plek waar talentvolle muzikanten zonder financiële middelen bij elkaar konden komen en muziek konden maken. Vijf jaar lang kwamen tientallen uiteenlopende instrumentalisten en vocalisten bij elkaar in Kytopia. Ondanks dat hij wist dat het een tijdelijke wereld was, kwam het opzeggen van de huur toch hard aan. “Het kwam ook absoluut niet uit. Er waren veel projecten in de afrondende fase, maar het was ook zo’n beetje mijn hele wereld. In die jaren kwam ik het terrein nauwelijks af. Ik woonde daar zelf en werkte elke dag aan muziek. Het verste waar ik kwam was de broodjeszaak El Morabet op de hoek. Tegelijkertijd moesten we nu iets nieuws moesten vinden. Er was genoeg aanleiding om wel met het hele collectief door te gaan, want dat ging allemaal waanzinnig goed.”

Losse eindjes

De trompettist en dirigent kwam op het idee van Kytopia, omdat Utrecht volgens hem een hele levendige community aan de creatieve kant van de muziek had. Hij zag echter allemaal losse eilandjes. “Ze deden van alles samen, maar hadden geen vaste plek. Terwijl de scene daar wel sterk genoeg voor was. Toen het jaar met het hiphoporkest zo goed ging, was dat een van de eerste dingen waar ik aan dacht.” Zo kwam het collectief uit bij een leegstaand fabriekspand.

Op basis van muzikale inbreng werden zo muzikanten bij elkaar gebracht in een creatieve omgeving. “In Kytopia konden we mensen uitnodigen op muzikaliteit en niet op basis van hoeveel platen diegene zou kunnen opleveren. Daarom moesten we eigenlijk alles houtje-touwtje doen.” Alles wat werd verdiend ging linea recta terug naar de projecten, die in veel gevallen ook niet echt iets terugverdienden. “Maar die droegen wel van alles bij aan het proces. Van de grotere projecten konden we dan de huur betalen. Dat ging allemaal net.”

Tivoli

“Er zat altijd een soort tijdbom onder de locatie waar we aan het werk zijn geweest. Dus we dachten, we maken er het beste van zolang als het er is.” Toen moest ineens worden gezocht naar een nieuwe locatie. Nergens kreeg Kyteman een echt goed gevoel bij. Eind mei trad het orkest onder leiding van Kyteman zeven keer achter elkaar op in Tivoli. “Rond dag drie begonnen we steeds meer rond te zwerven door het pand. We zaten hier toch. Ook voor ons was het de laatste keer voordat er een Albert Heijn of zoiets zou komen” Na een rondleiding grapten de artiesten tegen elkaar gewoon Tivoli in te trekken als ze niets anders zouden vinden. Niemand durfde te dromen echt een kans te maken. Toen Erik Benders, zijn vader en manager, een gesprek had bij de gemeente waagde hij maar eens een poging. Even later belde de medebedenker van het concept Kytopia Kyteman op: ”Het kan!”

“Vervolgens moesten we heel erg puzzelen om het financieel rond te krijgen, want we mochten er niet gratis in.” Het was afstemmen tussen het ideaalbeeld van wat Kytopia zou kunnen bereiken met de beschikbare vierkante meters ten opzichte van het risico wat ze zouden lopen. “We dachten gewoon weer: fuck it. Gewoon doen en we zien wel waar het schip strandt. Het zou een historische fout zijn geweest om nee te zeggen tegen de Tivoli Oudegracht.”

Walhalla voor elke muzikant

Sinds juli is het oude poppodium dan ook omgetoverd tot een walhalla voor elke muzikant. In alle kleine en grote ruimtes zijn mensen bezig om alleen of met elkaar tot een mooi product te komen. Van de zolderkamer tot de grote zaal, alles ademt creativiteit. Dat zal in ieder geval zo blijven tot juli 2016. Dan loopt het huurcontract weer af. In de tussentijd zijn de huidige huurders wel uitgenodigd om mee te denken over een langer verblijf. “De gemeente is hard aan het kijken voor een permanente oplossing en binnen de huidige constructie zijn we dat niet.”

Een plan voor de lange termijn wordt wel opgesteld. “Voor een deel kunnen de deuren wat ons betreft ook weer open. Een soort hybride tussen een publieksgelegenheid en al deze studiootjes, waar we ook zelf kunnen optreden of verhuren.” Op dit moment ligt er echter een harde afspraak dat niets gedaan mag worden wat enigszins in concurrentie kan komen met TivoliVredenburg. “Op het moment dat we met een definitief plan zouden komen zou dat wel kunnen. Dat staat op de dagelijkse agenda, maar mijn tijd moet eigenlijk in de projecten zitten.”

Jam Sessions

Een net afgerond project is het revolutionaire Jam Sessions. Het orkest toerde daarbij door het land met geïmproviseerde optredens. “Het is supergoed gegaan. De grap van die Sessions is dat het grootste gevaar niet is dat er iets misgaat, maar dat het saai wordt. Als er geen spanningsboog of inhoud aan zit en we allemaal maar een beetje op de plank staan.”

Elke dag stapten de muzikanten weer compleet vers het podium op met geen enkel idee van wat er die dag ging gebeuren. “Dat je tijdens het spelen om je heen keek en iedereen toevallig hetzelfde aan het spelen is, maar niemand weet waar het vandaan komt of waar het naartoe gaat. Het was waanzinnig.” Kyteman spreekt van het tofste wat het orkest tot nu toe heeft gedaan op muzikaal gebied en zag als het grootste compliment dat veel bezoekers niet geloofden dat er werd geïmproviseerd.

De toekomst

De Jamsessions zijn inmiddels weer ten einde en Kyteman richt zich weer op nieuwe uitdagingen. “De afronding vind ik heel fijn, maar dat complete zwarte gat is er nog steeds na elk project. Het gevoel van wat nu?” Hij denkt het zelf nodig te hebben om weer tot nieuwe inspiratie te komen. “Alles heeft een remweg nodig. Na dat dwalende, dolende zwarte gat kom ik tot stilstand en kan ik ook weer echt opnieuw beginnen. Anders blijf je kabbelen daarin en dat is heel gevaarlijk voor het creatieve proces.” Ondanks dat Kyteman verklaart interviews en aandacht nog steeds ongemakkelijk te vinden is het bijzonder hoe welbespraakt en scherp hij zijn eigen creatieve proces onder woorden weet te brengen.

“Aan de ene kant ben ik altijd bezig met onderzoek met het orkest. Aan de andere kant moet ik soms ook energie loslaten. Een compleet rauwe uitlaatklep. Die heb ik altijd nodig gehad en kan ik alleen maar kwijt als ik alle extremen daar op los kan laten. Ik was al bezig met elektronica voordat ik met het hiphoporkest begon. Ik ben daar nooit verder mee gegaan, omdat er altijd een soort ADHD in mijn muziek zit. Ik kan niet te lang met hetzelfde aan de slag blijven. Die lompe kernenergie uit de elektronica moet er nu maar eens uitkomen.”

Tekst: Jesse Holweg