Er is in meer dan honderd jaar tijd bijna niets veranderd bij Mobach Keramiek aan de Kanaalweg. Inmiddels staat de vijfde generatie van de familie Mobach aan het roer van de pottenfabriek en wordt nog steeds elke vaas handgemaakt afgeleverd. “Wij zijn eigenlijk het enige bedrijf dat nog op deze schaal handgemaakte keramiek maakt.”

De verwachting van een oude fabriek wordt bij Mobach volledig waargemaakt. Bij binnenkomst staan de manshoge vazen nog onder stijlvol licht en op een showroomachtige vloer, een deur verder ruikt het naar klei en ovens en staan overal geharde potten. Alsof de tijd heeft stilgestaan wordt op de zolder van het pand met de hand gewerkt aan de potten en vazen. De medewerkers in overall zitten onder de klei en met kleine gereedschappen wordt secuur gewerkt aan de afwerking van de producten. In 1895 kwam de eerste van de familie Mobach uit Friesland naar Utrecht. De betovergrootvader van de generatie van vandaag. Aan de Vaartsche Rijn werd het eerste bedrijfje gestart en achttien jaar later verhuisde de fabriek naar het pand aan de Kanaalweg. Het bedrijf begon vooral met gebruiksvoorwerpen, maar rond 1900 werd veel Jugendstil-aardewerk geproduceerd en werden het steeds vaker decoratieve voorwerpen.

“Alles uit de koker van Mobach is handgemaakt. Dat is de grote charme van het bedrijf”

“Vanaf het begin stonden onze voorouders op het Jaarbeursterrein en verkochten ze al veel aan winkels en op grotere schaal”, vertelt Henriëtte Mobach (54). “Er waren in die tijd veel fabrieken die keramiek produceerden. Het bijzondere is dat het daarna hier nooit is veranderd. De wereld werd kleiner en door goedkope import is het steeds moeilijker om handwerk te kunnen verkopen.” Toch is het familiebedrijf nog steeds springlevend. Samen met haar neef, Kasper (55), leidde Henriëtte het bedrijf door de crisis in 2008. “Eigenlijk zijn we dit jaar pas weer op een goed niveau terug. Dat komt doordat we heel erg onze eigen stijl hebben gehouden. Kwaliteit en vormgeving is dan heel belangrijk. Maar er zijn natuurlijk meer crises geweest in de geschiedenis van het bedrijf zoals de Grote Depressie in de jaren dertig en de oliecrises.” Bij Mobach wordt daarom altijd keurig rekening gehouden met tijden dat het minder kan gaan.

Klanten van over de hele wereld

Wat is dan het geheim van een meer dan honderd jaar oude fabriek die midden in Utrecht nog op dezelfde manier kan werken? Kasper: “We maken uitsluitend onze eigen modellen en glazuren. Je borduurt voort op een collectie die je hebt.” Henriëtte vult aan: “Daarnaast zijn er ook trends qua kleuren, waaraan je je aanpast. Je maakt niet iets totaal anders van de ene op de andere dag. Men moet ook lang met onze producten kunnen doen, omdat het prijzige spullen zijn.” Grote plantenbakken, schalen, bloempotten en vazen; die worden bij Mobach gemaakt. “En af en toe een decoratief element zoals een kei. Veel is zo gemaakt dat het mooi is zonder iets erin. Naast functioneel is het vooral kunst”, legt Kasper uit.

De huidige Mobachs vullen elkaar, net als in het gesprek, ook bedrijfsmatig goed aan. “Wij zijn erin gegroeid”, zegt Henriëtte, terwijl ze naar haar neef kijkt. Kasper: “Zij heeft een economische opleiding gedaan en ik de kunstacademie. Dat deden onze vaders ook.” Marketing en financiën zijn het grondgebied van Henriëtte en de productie en vormgeving zijn het terrein van Kasper. “Je kan elkaar natuurlijk wel aanvullen. Dat werkt uitstekend.” Alles uit de koker van Mobach is handgemaakt. Dat is de grote charme van het bedrijf, maar door deze werkwijze zijn de stukken wel prijzig. De grootste vazen en potten gaan voor 10.000 euro over de toonbank. Met name kantoren, bankgebouwen en hotels zijn afnemers, maar ook particulieren zijn wereldwijd klanten van Mobach. “Vaak kennen wij de eindgebruiker niet. Het gaat vaak via onze klanten zoals stylisten en binnenhuisarchitecten. Ik weet dat het bij een aantal bekende mensen zoals wat voetballers in binnen- en buitenland staat, maar die namen mogen zij niet noemen.”

“Stylisten en binnenhuisarchitecten kopen onze producten voor hun klanten. Ik weet dat we bij een aantal bekende mensen zoals wat voetballers in binnen- en buitenland staan”

Ondanks het feit dat er soms opdrachten voor honderd dezelfde vazen zijn, zijn ze allemaal toch net iets anders en kunnen ze worden verkocht als unica. Ook het glazuur aan de buitenkant wordt door Kasper zelf ontwikkeld volgens een familierecept. “Het is een geheim recept dat verder niemand heeft.” Door gemalen glas, zilver, ijzer en koper te smelten worden de verschillende kleuren gecreëerd. “In de loop der jaren is dat een steeds belangrijker proces geworden. We onderscheiden ons met een levendig glazuur.” 65 procent van de productie is export en daarvan is weer meer dan de helft voor de Europese markt. Ook het Midden-Oosten blijkt een populaire markt voor Mobach Keramiek. “Die komen vaak door binnenhuisarchitecten bij ons terecht. In Parijs zien we dan ook wel geregeld delegaties uit het Midden-Oosten”, aldus Henriëtte.

Open huis

Drie keer per jaar staat Mobach op grote beurzen. Tweemaal in Parijs en een keer in Frankfurt om nieuwe klanten aan zich te binden, maar vaak gaat het ook via-via. “Stylisten kennen ons wel. Als je als stylist onze naam niet kent is het een beetje gênant.” Bij het jaarlijkse open huis begin november komen veel Utrechters ook even kijken bij de fabriek. Dan wordt een bloemist uitgenodigd en is ook het kleine museum toegankelijk voor bezoekers. Henriëtte: “Dit keer komt de bloemist uit Oostenrijk. Dan wordt ook het productieproces gedemonstreerd in de fabriek. Dat doen we bewust omdat we daar veel vraag naar krijgen, maar ook om de prijs te verantwoorden.” Met het 100-jarig bestaan in 1995 besloten Kasper en Henriëtte om een klein museum te maken in het oude pand. Het begon met verschillende exposities en verschillende stijlen, maar de interesse bleek eerder gericht op de keramiek van voor de Tweede Wereldoorlog. “Daar wisselen we nog wel in. We hebben kasten vol met spullen die we ook kunnen laten zien.”

De werknemers hebben vaak zelf ook een artistieke achtergrond. Volgens Kasper is dat niet strikt noodzakelijk, maar is het logisch dat de mensen die liefde hebben voor het product blijven hangen. “Ik maak het grootste deel van de collectie, maar de medewerkers hebben zeker ook de vrijheid om een groot gedeelte te ontwerpen. Vooral de mensen die hier al jaren werken weten wat onze klanten willen.”