Hoogste tijd voor vernieuwing van de democratie in onze stad. “Utrecht maken we samen”, voelt u dat? Zo niet, dan blijft het een vage kreet. Maar het is het motto van het nieuwe college.

De stad vraagt om meer invloed van burgers dan eens in de vier jaar stemmen. Je ziet hoe buiten de politiek om in eigen straat of buurt projecten worden bedacht. Via internet en sociale media komt kennis bijeen. Zo weet je gauw meer dan de gekozen raadsleden en wethouders. En denken burgers vanuit andere invalshoeken dan de deskundige ambtenaren.

Er zijn in Utrecht heus wel stappen gezet om dichter bij de burger beslissingen te leggen. Het systeem van wijkraden bijvoorbeeld. Zij werken volgens een op de gemeenteraad lijkend model. De UDB wil meehelpen aan een stap verder. Begin met experimenten waar burgers het zelf, rechtstreeks, voor het zeggen hebben.

Uit de 19^e eeuw

Het fenomeen waarbij burgers door te stemmen het besturen delegeren aan een beperkte groep, stamt eigenlijk uit de 19e eeuw. Was bedoeld om een bepaalde selectie burgers enige stem te geven. Want ze zelf aan de touwtjes laten trekken ging toen veel te ver. Zelfs een bepaalde elite mocht alleen maar bijdragen door te kiezen…daarna moesten ook zij weer koest zijn. Inmiddels zijn we een tijdje verder.

Het kan directer

Zou het niet interessant zijn om eens te verkennen of het niet allemaal wat directer kan? Zelf meedenken en doen? Het besturen en bestuurd worden delen?

Er zijn her en der experimenten geweest waarbij belangstellenden zich voor een onderwerp kunnen melden, en waarbij uit zo’n groep dan een projectgroep wordt samengesteld, gewoon door loting. Voor een bepaalde tijd. Klus klaar en verder maar weer.

Dat veronderstelt goede ondersteuning vanuit de ambtenaren natuurlijk. En bereidheid van politici om het experiment aan te gaan.

Wijkbewoners sturen zelf

Politieke partijen voelen zich er meestal minder comfortabel bij. Begrijpelijk. Hun intermediaire rol is dan even weg. Met zo’n hoog D66 gehalte in de stad zou je meer ambitie mogen verwachten als het gaat om vernieuwen van de democratie. GroenLinks wethouder Margriet Jongerius (o.a. Wijkgericht werken en participatie) legde onlangs al wel gedachten neer over een pilot later dit jaar waar wijkbewoners zelf een budget krijgen voor zaken als sport, cultuur of zorgcoöperaties.

Utrecht kan voorop lopen

Aan zo’n andere aanpak kleven veel voordelen. Minder theater en campagne, en meer nadruk op een concreet onderwerp. Meer afwisseling in betrokkenen ook. Niet altijd dezelfde, heel actieve mensen met veel tijd.

Waarom zou Utrecht niet voorop durven lopen bij dit type experiment?

Onderwerpen genoeg die spelen. Bovendien hebben we een universiteit in de stad die “Instituties” als een van de focusgebieden heeft gekozen. Daar valt de ontwikkeling van de representatieve democratie heus ook onder. We hebben deskundigheid onder handbereik dus.

Leidsche Rijn krijgt voorrang

Misschien is het een idee om de situatie in Leidsche Rijn eens door deze bril te bekijken. Juist daar is behoefte aan een sterker stem van de bewoners. De UDB wil een rol spelen bij het op gang brengen van een andere aanpak, die veel meer Leidsche Rijners aan het woord kan laten dan nu het geval is. Zodat ze echt samen Leidsche Rijn kunnen maken. Utrecht komt dan later wel.

Trude Maas