In café Binnen Best spreekt een oudje mij aan. “Lees! Ik moet van Het Vierde Huis en de gemeente subsidieaanvragen indienen via internet. Zelf of via het Buurtteam!” Hij heeft geen internet en … Buurtteam? Foute boel, want (semi)-overheden mogen ‘internetdwang’ alleen toepassen als er een (bestuurs)wettelijke basis is. En onterecht wentelen ze hun zorgplicht af op de burger of bijvoorbeeld een Buurtteam. Grimlachend denk ik: “Utrecht maken we samen gierend uit de bocht?”
Alleen digitaal?
“Ja, onder een voorwaarde,” zegt advocaat Mr. Bernard de Leest. “De wetgever is ooit uitgegaan van het beginsel van nevenschikking. Als je geen pc met internet hebt, moet je per brief met onze overheid kunnen communiceren.” Nu is de wereld elektronischer geworden en digitalisering levert stevige kostenbesparingen op. Maar de wet is wet.”
“Er moet een wettelijke basis zijn om alleen elektronisch te communiceren. Het UWV heeft dit gedaan via een besluit. Zo hoort het.” De wet betekent dus ook democratisch gelegitimeerd. Het is maar zeer de vraag of Het Vierde Huis en de gemeente Utrecht – denk aan de Bijstand – correct handelen, want nergens ziet de burger een bewijs van een besluit. Foute boel.
Maar het probleem wordt nog erger. “Het Vierde Huis en de gemeente moeten daarom de burger actief op de mogelijkheid wijzen om de aanvraag op klassieke wijze in te dienen. In de gemeente Wageningen weten ze hoe het hoort.” Domme Utrechtse gemeenteraad en college?
En het over de schutting gooien van de eigen verantwoordelijkheid naar de toch al drukke Buurtteams is kwalijk. Uit de hoek van de sociale raadslieden en buurtteams klinkt instemmend gejuich.
Hoe heurt het wel?
De Nationale Ombudsman zei in 2013 dat de digitalisering goed werkt als aan drie voorwaarden voldoet. Nevenschikkend: brief en postzegel, maar ook telefoon en loket moeten bestaan. “Zodra alle digibeten zijn uitgestorven, spreken we verder,” zeg ik. Correctie: de burger moet zijn gegevens inzien en eigen foutjes kunnen verbeteren. Vertrouwen: goed werkende, veilige en burgergerichte systemen. Verstandige man!
Hij houdt zich dan ook bezig met het Bestuursrecht: het beschermen van de burger tegen de supermacht van het bestuur. De ‘algemene beginselen van behoorlijk bestuur’ (abbb) zijn bedacht. Zo bestaan het legaliteits- (geen bevoegdheid zonder grondslag in de (Grond)wet), het zorgvuldigheids- (een besluit moet goed zijn voorbereid), het rechtszekerheids- (burger precies en begrijpelijk informeren) of het motiveringsbeginsel (logisch en begrijpelijk zijn voor de burger). Worden de beginselen niet toegepast, dan wordt de burger speelbal van het bestuur. Binnen Best buitenspel!
Tussen wal en schip geraken
In 2013 waarschuwde De Nationale Ombudsman dat ondanks het oprukkende PC- en Internetgebruik vele Nederlanders de digitale boot missen. In 2008 schatte het Ministerie van Economische Zaken het aantal op 1,6 miljoen mensen. Met cijfertjes van het CBS kom ik voor 2013 op de 1,2 à 1,5 miljoen van 12 jaar en ouder. Dit is 1 op 10 Nederlanders!
Maar niet het aantal is alleen relevant, maar vooral welke burgers de boot missen. Het CBS toont harde cijfertjes. Laaggeschoolden, laaggeletterden – en dit zijn niet alleen allochtone Nederlanders -, lage inkomensgroepen en onze oudere opa’s en oma’s geraken tussen wal en schip. Zij hebben de overheid het meeste nodig hebben om te leven.
Grimlachend word ik als Knallander, als lid van de wijkraad Zuidwest en als hoog opgeleide D66-er niet goed van de steeds holler wordende kreten als ‘participatiemaatschappij’, ‘zelfredzaamheid’ en ‘Utrecht maken we samen.’
Advocaat De Leest heeft een klacht bij de Ombudsman ingediend.
Grimlachjes ontstaan als goede ideeën slecht doordacht zijn. Grimlachje is een glimlachje als een boer met kiespijn. Roland Goetgeluk woont sinds 1981 in Utrecht, is politiek actief, vindt vrijwilligerswerk belangrijk en houdt van schrijven. Momenteel is hij actief bij onder andere wijkraadzuidwest.nl en UJazz.nl. Als gepromoveerd sociaalgeograaf en marketeer verdient hij zijn centen.
23 Reacties
ReagerenIk geef de gemeente gelijk. Het is een achterhoede gevecht dat ook sterk lijkt op de discussie in de jaren 50 van mensen die van cash naar giraal gingen. Online heeft in essentie veel meer voordelen (ook voor de burger). Als overheden (maar ook bedrijven) behalve de toegang ook de besluitvorming transparanter (zowel het proces als de inhoudelijkheid) dan zouden die paar laatste burgers ook meedoen in de digitale samenleving.
@Atilla Vigh: Ga jij mijn oma van 90 dan nog even leren een computer te gebruiken? Dit kan en wil ze niet. Ze wilt gewoon per post en/of telefonisch dingen kunnen regelen met de gemeente en/of andere overheid instanties.
@henk ik ken zat mensen van boven de 70 die met digitale zaken bezig zijn. Maar dat doet er niet toe. De generaties die er aan komen zitten niet te wachten op stempelende ambtenaren die bakken met papier printen. Je hebt 4 soorten ambtenaren: uitvoeringsambtenaren (reinigingsdienst, etc…), beleidsambtenaren. procesambtenaren en beslissingsambtenaren. De laatste twee typen komen steeds meer onder druk te staan, daar het geautomatiseerd efficiënter en effectiever kan.
Volgens mij willen burgers snel een uittreksel of sneller een besluit. ICT vergroot de transparantie, doordat ambtenaren zich niet meer kunnen verschuilen. Zo ver zijn we nog niet, maar dat zal de volgende stap zijn. In andere branches (financiele wereld) is dat allang een feit. Als jij in de papieren werkelijkheid wil blijven, be my gast.
Het is te zot voor woorden om mensen van welke leeftijd dan ook naar internet te dwingen. Argumenten als zou internet sneller en effieciënter zijn en daarbij ook arbeid besparend zijn sneller geroepen dan onderzocht! Sneller en effieciënter kan het zijn voor de overheid welke met mensen werken die iedere minuut van de dag achter de laptop zit, maar niet voor burgers die deze laptop niet of nauwelijks nodig geeft. Er is namelijk nog meer in de wereld waar het om draait dan internet alleen.
Let wel! De overheid heeft een verzorgende taak en dient zich aan te passen aan haar ingezetenen en niet andersom. Dus maatwerk leveren en niet afschuiven op buurtteams of buren!
De huidige maatschappij sluit best wel veel mensen uit, vaak ook zonder het zelf in de gaten te hebben. Mensen worden geacht allerlei vaardigheden te hebben en als dat niet zo is dan pech gehad, of zelfs het gevang in of een boete.
Dat is natuurlijk heel jammer. Maar ik denk dat het dwingen tot electronisch communiceren niet zo’n heel belangrijke belemmering is voor het kunnen meedoen. De mensen die volgens de schrijver en de reageerders niet in staat zijn om electronisch te communiceren (ongeletterden, verstandelijk beperkten, bejaarden) die zijn al veel eerder afgehaakt. Die kunnen ook een papieren formulier niet invullen, kunnen geen brief schrijven.
Die mensen moeten op een andere manier geholpen worden, en dan kan degene die ze helpt het electronisch communiceren ook meteen wel regelen.
Buiten bovenstaande reaktie, nog even een uitspraak van Dhr. A. Einstein.
“I fear the day that human thinking is taking over by machines. We’ll get a real dumb generation then.”
@ Atilla
Praktijkvoorbeeld: digibete werknemer wordt ziek en wel dusdanig dat het terminaal blijkt te zijn. Dus op naar het UWV voor een vervroegde WIA uitkering. Blijkt dat je die via internet moet aanvragen. Oeps. En ernstig ziek + terminaal houdt in dat een gang naar de bieb of iets dergelijks niet aan de orde is. Digid had men uiteraard ook nog niet.
Nevenbeschikkend is dat dus geen probleem want dan vraag je, zoals in dit geval ook gebeurd, UWV om een papieren aanvraagformulier. Probleem opgelost. Zoals het hoort.
Bernard de Leest is een ontzettende eerlijke sociale raadsman, die echt werkt met een sociaal gevoel voor zijn medemens.
Het wordt tijd dat de overheid inziet dat niet iedereen beschikt over een computer, het is toch te gek voor woorden dat ouderen hier de dupe van zijn.
Bernard de Leest •Sociaal Zekerheidsrecht
•Bestuursrecht
•Ambtenarenrecht
Bernard de Leest werkt sinds 1996 als advocaat bij Zumpolle Advocaten. Daarvoor werkte hij vanaf 1982 als jurist bij het Bureau voor Rechtshulp te Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in het sociaal verzekeringsrecht, het bestuurs- en subsidierecht en het ambtenarenrecht.
“Burgers en bedrijven hebben te maken met een doolhof van regels. Ongewild kunnen zij daardoor in juridische conflicten verzeild raken. Ik probeer hen daarin optimaal bij te staan.”
•Lid van de Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten
•Docent Bestuursrecht en Sociaal Verzekeringsrecht o.a. bij Opleidingen Sociaal Recht
•Hoofdredacteur Nederlandse Documentatie Sociale Zekerheid
•Redacteur Judex
•Medewerker Tijdschrift Recht en Arbeid
Uitzending RTL4 nieuws – Uitkeringsfraudebestrijding kan verkeerd uitpakken
Uitzending VARA Kassa – Proceskosten veroordeling
Uitzending RTV Utrecht – Proces over korting op huishoudelijke hulp in Utrecht
Uitzending NOS Journaal – Veel hulpbehoevenden in beroep tegen korting op huishoudelijke hulp
Digitaliseren ja dat zal kunnen, maar bij elke aanvraag of dit nu een uitkering is of het nu om subsidie gaat moeten ze papieren hanteren. Zoals hier word geschetst is het aan de gemeente en het vierde huis om dit te veranderen. Ben werkzaam gewest bij de gemeente en ze weten ervan. Alleen houden ze stijfkoppig vast aan digitaal inzenden van alle aanvragen. Maar al vraag je iets aan op een bierviltje moeten ze het behandelen in deze.
Ik zie hier alleen maar reacties om vooral in het stenentijdperk te blijven steken. Natuurlijk moeten mensen die zelfstandig geen formulieren kunnen invullen worden geholpen, maar dat was voor de digitalisatie ook al het geval. Alle andere argumenten zijn lariekoek. Ik gok dat een aantal reageerders beroepsklagers zijn die onze overheden handen vol met geld kosten omdat ze blijkbaar de hele dag lopen te klagen.
Zoals reeds eerder aangegeven (maar lezen blijft een vak) zal digitalisatie niet alleen sneller gaan, maar uiteindelijk de transparantie. Ga eens kijken in een grote financiële instellingen, daar zijn de afgelopen jaren duizenden mensen eruit gegooid, en al dat werk (waarvan ze toen ook zeiden dat kan nooit door een computer) is vervangen en komt niet meer terug. En kom niet aan met “ík wil een praatje maken met iemand aan de balie”, de meeste mensen hebben geen cent te maken. Een financiële instelling is niets anders dan een organisatie die een aspect (betalen, verzekeren, etc…) van een dienst voor je regelt, dat je een keer en daarna kijk er nog nooit meer naar om. Ik zou bij god niet weten wat ik met mijn bank moet bespreken.
Nu on topic: zoals ik al zei de volgende stap zal meer transparantie zijn. Daar nu bijna alles is gedigitaliseerd zijn de statussen van alle verzoeken, aanvragen en bezwaarschriften direct inzichtelijk en rapporteerbaar. Ik verwacht dat over een jaar 5 er op de gemeentesite keihard afgedwongen rapportages staan die aangeven hoe lang ze over wat doen. Daarmee kunnen we de politiek op hun donder geven. De grootste problemen die overheden hebben bij de uitvoering is dat de politiek de uitvoeringsorganisaties debiele tijdspaden geeft. Daar kun je die ambtenaren niet de schuld van geven: die moeten doen wat er gevraagd wordt. Door de digitalisatie wordt veel sneller zichtbaar dat nieuwe wetgeving helemaal niet kan. Zie maar bij de zorg naar de gemeente. In de 2e kamer zijn er meerdere waarheden over hoeveel mensen nu wel of geen aanvraag hebben gedaan, wat de status van die aanvragen is, etc…. Wat mij betreft grondwettelijk vastleggen dat een onafhankelijke organisatie die informatie beschikbaar maakt aan het publiek. Net zoals het CBS dat doet met onze macro cijfers.
Ik vind het prima als we hier onze inhoudelijke mening geven over het artikel en ons daar op baseren.
Maar negatieve meningen geven over andere inzenders, omdat deze een andere mening hebben, is niet DUIC-waardig.Dus hou het bij de feiten aub. En laten we niet komen met: “Ik gok….., De volgende stap…., Ik verwacht……, Wat mij betreft….”
Albert Einstein’s uitspraak komt anders wel heel dichtbij.
Ondanks alle interlectuele uitlatingen,word er geen rekening gehouden met oudere personen .Die met deze zaken te maken krijgen en in de problemen raken
Dan lijkt me dat voor gemeenteraadsleden en wethouders hun onkostenvergoeding voor internet dan maar afgeschaft moet worden. En Atilla: “Eat a Snickers” !
@Atilla: “Ik zou bij god niet weten wat ik met mijn bank moet bespreken.”
Als je eigen betalingsverkeer het enige is wat je te doen hebt, heb je gelijk. Als je een zakelijke financiering zoekt of een familielid hebt dat omgekomen is bij een vliegtuigongeluk en je probeert de rekeningen daarvan te beheren, denk ik dat je zou willen dat je deze uitspraak niet gedaan zou hebben.
Eindelijk begint de politiek zich ook te roeren op twitter.
In juni zijn twee moties ingediend. Nummer 101 is aangenomen en de motie 109 is verworpen door de D66, GroenLinks, SP en de VVD. Beide gingen over probleem # digibeten. Partijen weten van het probleem.
Motie 101 was goedkoop en werd dus aangenomen.
Motie 109, van ChistenUnie en PvdA, was heel oplossingsgericht. Kost enige centen, maar help je pakweg 10% van de Utrechtse bevolking. Werd ook gesteund door de wijkraden, burgers en bijvoorbeeld ook maatschappelijk werkers die dagelijks deze mensen helpen.
D66 vindt de motie 109 erg sympathiek, maar er was geen geld voor. Dus D66 vindt het vraagstuk niet belangrijk want anders was er wel geld gevonden.
‘Utrecht maken we samen’ geldt dus niet voor 10% van de mensen waarover ik heb heb in mijn stukje. Deze 10% stemt dan ook niet op D66, GroenLinks, SP en de VVD. Als D66-lid, Knallander en schaam ik me rot.
Voor de liefhebbers van de moties.
motie 101: http://bit.ly/1UM1R75
Motie 109: http://bit.ly/1hfV3jP
@Atilla Vigh, ben jij de spreekwoordelijke Aap die heeft leren klimmen Atilla.
@Roland Goetgeluk, goed dat je dit onder aandacht breng, bravo.
Om even bij Atilla Vigh’s redeneringswijze stil te staan: dit is – een denkwijze die mij zeer bekend voorkomt – van blijkbaar, een ambtenaar in hart en nieren! Ik kan het bijna ruiken; uit op scoren, met de blinde vlek voor de werkbaarheid van van overheidswege opgelegde wet- en regelgeving in de praktijk. Waardoor telkens weer de uitzonderingen in onze maatschappij onder de voet gelopen worden. Intussen weten we dat beleidsmakers bij de overheid vooral korte termijn denkertjes zijn, en het negatieve effect van menig overheidsbesluit pas na enkele jaren echt zichtbaar wordt. Dan hebben de verantwoordelijken allang hun hielen gelicht. Als voormalig medewerker -gedetacheerd- bij div. overheidsinstellingen gedurende 10 jaar, werd ik regelmatig gillend gek van het gedoogbeleid voor ondermaats presteren, de stroperigheid van besluitvorming en kortzichtigheid van dito beleidsmakers. Met als levend bewijs: ambtenaren die na een kort uitstapje werkend bij het bedrijfsleven, weer met hangende pootjes terug kwamen. Omdat hun denk- en werkwijze op cruciale punten geen raakvlakken had met de genuanceerdheid, snelheid en efficiency van de bedrijfsorganisatie. Waarmee de laatste zich kenmerkt (en dit is belangrijk) door o.a. de werkbaarheid en aansluiting op de praktijk juist NIET uit het oog te verliezen. Misschien is het fenomeen: Service…iets dat opnieuw onder de loep genomen moet worden bij gemeenten.
Zolang diegene die geen moeite hebben met de digitale wereld en zich niet willen/kunnen verdiepen in anderen zullen er altijd horken zijn die het even makkelijk afdoen. Klagen helpt vaak niet maar wat als je als digibeet, beperkte of ouderen niet weet hoe met deze verandering van de snelle digitale wereld om te gaan? Dan doe je blijkbaar niet meer mee. Laten we ons vooral blijven ontwikkelen en daarbij ruimte houden voor mensen die niet op deze wijze mee kunnen komen. Want dat maakt hun niet minder alleen wat anders wat om een andere insteek vraagt.
Beste lezers,
zojuist reacties van sociaal raadslieden die mensen ondersteunen bij financiële zaken.
Het probleem is groot en groeit o.a. omdat organisaties als Het Vierde Huis – hoort bij de gemeente – hun werkzaamheden zonder extra middelen bij de buurtteams parkeren. En nu gaat dingen dus flink mislopen. Er blijkt dus geen visie en regie te zijn: de linkerhand weet niet wat de rechterhand doet.
Opmerkelijk is dat een sociaal raadslid meldde dat hij/zij de klant ter plekke laat bellen met een organisatie met de vraag om een papieren formulier. Weigering. En dan belt het sociale raadslid zelf; en dan kan het plotseling wel.
Ik ga door op deze kwestie, want is te gek voor woorden dat de gemeente Utrecht ‘Utrecht maken we samen’ zo handelt. De Wethouders Jongerius (GroenLinks) en Kreijkamp (D66) moeten snel gaan handelen.
Dit is echt heel erg bizar, al eens contact gehad met de SP, die komt namelijk wel op voor de sociaal zwakkeren.
Beste lezers,
Lees de reactie van GroenLinks. Ik heb zaken die alleen voor mij zijn eruit gehaald. Het woordgebruik is identiek aan die van D66: sympathiek. En zo worden onze digibeten in de afgrondlinks geduwd. Behoorlijk Bestuur.
—————————————————————————————-
Beste Roland,
Via social media heb je contact gezocht met GroenLinks. Je wilt graag een reactie op je column. Ik heb daarop je column doorgestuurd naar de woordvoerder publieksdienstverlening, Marlene de Regt. Ook heb ik de woordvoerder Welzijn, Tara Scally even aangehaakt. Beiden zijn vanwege het reces pas vanaf maandag weer vol in bedrijf. Ook Heleen de Boer is nog met vakantie.
Je hebt ook nog een specifieke vraag gesteld: waarom GL motie 109 niet heeft gesteund. Betrokken wethouder Jeroen Kreijkamp heeft de moties destijds ontraden omdat er geen dekking is. Het is een goede gewoonte van GroenLinks om geen ongedekte moties te steunen. Dit laat echter onverlet dat de motie natuurlijk zeer sympathiek is.
Maar nog belangrijker dan een sympathieke motie is dat we in Utrecht blijvend werkend aan een inclusieve samenleving waarin iedereen mee kan doen. Je columns schetst een ander beeld, dit zet ons beleid kracht bij.
We zullen blijvend aandacht vragen voor dit soort situaties. Motie 101 is daar slechts een voorbeeld van. Wij zullen aan jouw casus in het nieuwe politieke jaar aandacht geven.
“Ook heb ik de woordvoerder Welzijn, Tara Scally even aangehaakt”
Heerlijk, die beleidsnewspeak. Misschien moet ze ook even een specialist ‘invliegen’ en voor die tijd intern ‘even sparren’.