De gemeente Utrecht heeft een overeenkomst met de Staat ondertekend; er komt een onderzoek naar hoe de voormalige gevangenis Wolvenplein herontwikkeld moet worden. De gemeente wil namelijk niet overgaan tot aankoop van het complex. Ook gaat de eigenaar, het Rijksvastgoedbedrijf, het gebouw niet zelf herontwikkelen. Omdat Wolvenplein nu verkocht gaat worden, bekijken de twee overheidsinstanties samen met belangengroepen wat de mogelijkheden zijn voor het gebouw en wat volgens de partijen de beste bestemming is. DUIC gaat graag mee in deze zoektocht. Wat moet er gebeuren met Wolvenplein? Dat is de vraag.
Bert Poortman, Secretaris van bewonersinitiatief Stadsdorp Wolvenburg
“De gemeente heeft Stadsdorp Wolvenburg uitgenodigd te participeren in de klankbordgroep. Daarmee gaan we onderzoeken wat er met de gevangenis zou kunnen en moeten gebeuren. Ik denk dat men zich moet realiseren dat er in dit deel van het centrum vooral gewoond wordt. Het staat niet bekend om de vele horecazaken of winkels, maar heeft een rustig karakter. Wel kunnen er verschillende functies komen in de voormalige gevangenis. Ik heb zelf nog geen specifieke voorkeur, maar de kamers aan de voorgevel zijn erg geschikt om woningen van te maken, al hebben ze nu wel tralies voor de ramen. Wat ik ook belangrijk vind, is dat Wolvenplein een plek wordt waar men kennis kan opdoen. De gevangenis was een van de eerste cellulaire gevangenissen van Nederland en tot voor kort de oudste gevangenis in Nederland dat gebruikt werd. Wij geven nu maandelijks meer dan twintig rondleidingen door het gebouw; het informatieve karakter van het pand zou goed behouden kunnen blijven. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld met exposities of muzikale optredens. Daar kunnen ondersteunende horeca en een kop koffie bij horen. Er kan ook zeker het een en ander gesloopt worden, namelijk de niet-historische delen. Op het voorplein, dat nu fungeert als parkeerterrein, zou ik meer groen willen zien.”
‘Realiseer je dat deze buurt een rustig karakter heeft’
Floris Zwolsman, van Bewaakt & Bewoond, beheerder gebouw Wolvenplein
“Het gebouw leent zich het beste voor meerdere doeleinden, dus niet voor eenzijdig gebruik. Aan de voorzijde van de voormalige gevangenis zat de resocialisatieruimte, daar woonden gevangenen die bijna volledig vrij waren maar nog wel onder enige begeleiding stonden. Overdag mochten ze buiten werken en in de avond moesten ze weer binnen zijn. Ook hadden ze een gezamenlijke woonkamer, de ruimte waar tot voor kort koffiezaak The Village in zat. Deze ruimtes zouden ideaal zijn om tot woningen om te bouwen. Andere ruimtes zijn geschikt voor exposities en evenementen met een cultureel karakter – dus geen grote hardcorefeesten. Architectonisch is er ook zeker nog wat te doen aan het gebouw. De luchtplaats is bijvoorbeeld te overdekken om zo een grote extra ruimte te creëren. Ook heb ik gesprekken gehoord over het bouwen van een kleine woontoren. De toekomstige bestemming is uiteraard ook afhankelijk van wat de koper er straks mee mag doen. Daar gaan verschillende groepen binnenkort over in gesprek. Ik kom zelf uit Den Haag en ken Utrecht niet heel goed. Wat ik wel weet, is dat het gebouw uniek is; als wij de middelen hadden, zouden wij Wolvenplein kopen. Kort gezegd: ik ga er niet over, maar een transformatie tot een multifunctioneel complex dat recht doet aan de buurt en het historische karakter lijkt mij het beste.”
‘Maak het een complex met woningen en culturele evenementen’
Bettina van Santen, adviseur Architectuurhistorie voor gemeente Utrecht en auteur van De gevangenis aan het Wolvenplein
“Het gaat bij het herbestemmen van de gevangenis ook om functies die recht doen aan dit bijzondere monument. Het gebouw is een fantastisch voorbeeld van een penitentiaire inrichting zoals die in de 19e eeuw in Nederland voor het eerst werden opgericht. ‘Penitentie’ wil zeggen: ‘tot inkeer komen in eenzaamheid van je cel’. De inrichting is nog grotendeels dezelfde, met de lange cellenvleugels en ‘het vlak’ als centrale plek waar de bewaker alles in het oog hield. Er zijn zelfs nog een paar individuele luchtcellen bewaard gebleven. Recht doen aan het fysieke monument is niet alles waar het om gaat, het zou fantastisch zijn als je straks nog steeds het verhaal van het gebouw herkent. Toen het nog in gebruik was, ben ik er een paar keer binnen geweest. Een bewaker die elke deur voor je opent en achter je sluit, de stilte in de cellenvleugels die soms opeens verstoord wordt door een groep gedetineerden die terugkeert naar hun cel, de momenten dat ze over de balustrades hangen om met elkaar te kletsen: beelden die je kent uit de films. Ik begrijp dat je die beelden niet vast kunt houden – ze zijn er nu al niet meer – maar wat zou het geweldig zijn als je straks bij binnenkomst geen uitleg hoeft te krijgen dat dit een gevangenis was, maar dat het verhaal nog steeds afleesbaar is. Een volgend hoofdstuk in wat al honderdzestig jaar een enerverende geschiedenis is.”
‘Het zou mooi zijn als je straks nog ziet wat het ooit was’
Jeroen Roose-van Leijden, Centrummanager bij Centrummanagement Utrecht
“Wolvenplein maakt onderdeel uit van het Universiteitskwartier. Dit gedeelte van het centrum kenmerkt zich door de aanwezigheid van de universiteit, de vele studenten en jonge, creatieve en eigenzinnige ondernemers. Vanuit parkeergarage Griftpark zit je binnen enkele minuten in het centrum. Het is dat je hier nu nog het water voor over moet steken; wellicht maakt een brug dat op termijn mogelijk. Volgens mij leent Wolvenplein zich bij uitstek als plek voor kleinschalig ondernemerschap in combinatie met horeca. Deze plek heeft dezelfde potentie als een Vechtclub XL en past met een dergelijke bestemming ook prima bij de identiteit van dit deel van het centrum. Het zou een plek moeten zijn die plaats biedt aan het experiment en het kan als stepping stone gebruikt worden naar het centrum. In mijn ogen zou het in ieder geval een plek moeten zijn met een multifunctioneel karakter, een plek waar innovatieve start-ups elkaar vinden en versterken in een mix van retail, horeca en cultuur.”
‘Het leent zich voor een mix van horeca en klein ondernemerschap’
8 Reacties
ReagerenEerst die muur slopen dan zie je het gebouw beter en wordt het opgenomen in de omgeving …..
@Jan scherjon: Vooral die muur laten staan. Dat geeft het gehele complex een intrigerend karakter, en nodigt uit tot onderzoek van de binnenkant.
Stadsdorp Wolfenburg. Stadsdorp. Da’s bijna net zo erg als die Kwartieren (waar er 5! van zijn)
Los daarvan (en on topic): Nergens is Utrecht wordt vooral gewoond. Overal zijn gemengde functies (OK, het gebied ten westen van de Gele Brug, uitgezonderd). Je woont in de stad, dus een zekere mate van rumoer, met nadruk op een zekere mate, heb je maar te accepteren.
Ik heb een beetje moeite om in dit pand weer creatieven los te laten (als werkplek). Die eisen de hele stad toch al op (zie wat topics van vorige week). Ik ben wel voorstander om het pand enigszins te laten zoals het was. Wellicht daar bewust ook wat mee doen. Ik was ooit, in een ander land, in een gevangenismuseum, dat in een vergelijkbaar pand was gehuisvest. Dat was wel interessant, maar ik weet niet of zoiets te bedruipen is. De verschillende cellen zijn wel goede tentoonstellingsruimtes, dus wellicht is daar wat mee te doen. Als dependance van een van de musea?
Rob H: Het is een misverstand dat je in een stad maar een zekere mate van rumoer te accepteren hebt. Juist in een stad wonen heel veel mensen op weinig vierkante meters, dat is dus de plek om rekening met elkaar te houden en juist niet al te veel rumoer te maken. In een stad is een soort van ruis heel normaal, maar geschreeuw en gekletter, dat doe je maar in het bos. Juist een buurt die nu redelijk stil is, moet je stil houden. Dat mensen maar iets moeten accepteren is een argument dat herriemakers vooral hanteren. Maar mensen die daar een huis hebben gekocht, deden dat mogelijk vanwege de relatieve stilte. Het is niet aan jou om te zeggen wat ze wel en niet moeten accepteren.
‘Creatieven’ zijn een enorm groeiende beroepsgroep. Veel beroepen worden zeldzaam: stoomlocotiefmachinist, telefooncelreparateur en schillenboer bijvoorbeeld. De creatieve branche groeit en Utrecht is er een hotspot voor. Het is een prima bedrijfstak en de mensen die er in werken, hebben ook ruimte nodig.
Er is overigens al een gevangenismuseum in Nederland, in Veenhuizen, nog eentje zal inderdaad wel moeilijk te bedruipen zijn.
Ik ben het met je eens dat de cellen mooie tentoonstellingsruimte zouden kunnen zijn maar voor beeldende kunst zijn de cellen te klein. Doordat iedere cel een eigen sfeer en thema kan krijgen, leent het complex zich wat mij betreft goed voor een meer educatief museum, al zou ik zo gauw ook niet weten welk.
Platgooien en een parkje aanleggen om wat van de singel te vergroenen wat eigenlijk bij hoog catherijne het idee was.
Goed gesproken Vic.
Het centrum heeft ruim 17.000 inwoners en kent vele WOONBUURTEN. Het is de kromste zaak van de wereld om te verwachten dat mensen die willens en wetens in een WOONBUURT gaan worden de volgende overlast maar moeten slikken: schreeuwen op straat midden in de nacht, kotsen en plassen tegen voordeuren, tegen fietsen aan schoppen, etc..
En geloof me er is in het centrum niemand die moeite heeft met horeca op de gebruikelijke plaatsen en met de mensen die daar gebruik van maken, waarom er per sé horeca moet komen op plekken daarbuiten is mij een groot raadsel. Dan nog iets, in Utrecht worden steevast wat zaken door elkaar gehaald. Namelijk het verschil in kwantiteit van het horeca-aanbod> dat is er meer dan genoeg; en de kwaliteit> die is inderdaad weinig divers. Er moet dus niet MEER horeca komen, maar meer diverse en onderscheidende horeca. Dat kan prima op bestaande plekken, door gewoon zaken over te nemen. Of locaties te zoeken in de buurt van waar al bestaande horeca is. Of door gewoonweg echt afgelegen plekken op te zoeken.
Er lijkt mij weinig op tegen wanneer die foeilelijke gevangenis een woonbestemming voor senioren wordt. Die oude muren grotendeels gewoon verwijderen zodat bewoners een prachtig uitzicht op de singel krijgen. Een goede ontwikkelaar is een must. Als wooncomplex wordt Utrecht gespaard voor alweer een zweverige bestemming waar tot in lengte van jaren heel veel geld bij moet.
Ruimte voor startups, onrendabele exposities en nóg meer horeca is er al meer dan genoeg. Wonen zonder al die rimram zorgt voor rust. Kapitaalkrachtige senioren zullen een aanwinst voor dat wijkje kunnen zijn.
Fantasieloos dat men direct weer begint over ‘creatieve broedplaatsen’. Het lijkt me een bijzonder slecht idee dat zo’n bijzondere plek wordt gebruikt voor een paar ZZP’ers, wat dure appartementen en een koffietentje.
Er zijn al veel van dergelijke ‘hotspots’, en als er meer ruimte nodig is kan dat makkelijk bijvoorbeeld in Kanaleneiland, het industriegebied aan weerszijden van de Cartesiusweg, Overvecht enzovoorts. Bijkomend voordeel is dat die buurten er ook nog van kunnen opknappen, dat is in het centrum niet nodig.
Waarom schrijft de gemeente niet een pitch uit met als belangrijkste voorwaarde dat het een openbare invulling moet krijgen? Laat die creatievelingen vanuit hun broedplaatsen elders maar eens met echt originele ideeën komen over de invulling van Wolvenplein!