De resultaten van een onderzoek naar de omvang van het grootste meer dat de aarde ooit gekend heeft, zijn opgenomen in het Guinness Book of World Records. Dat onderzoek werd uitgevoerd onder leiding van aardwetenschapper Dan Palcu die verbonden is aan de Universiteit Utrecht.

Zo’n 11 miljoen jaar geleden zagen Europa en de rest van de aarde er anders uit dan nu. In het gebied tussen Alpen en Centraal-Azië lag destijds het zogenoemde Paratethysmeer. Uit het onderzoek van Palcu, waarin allerlei nieuwe technieken zijn gebruikt, is gebleken dat deze watermassa zich over een gebied strekte van ongeveer 2,8 miljoen vierkante kilometer en was gevuld met meer dan 1,8 miljoen kubieke kilometer brak water. Dit is volgens de Universiteit Utrecht meer dan tien keer het volume van alle huidige zout- en zoetwatermeren bij elkaar.

Walvis

“Frankrijk, het Iberisch schiereiland, de Scandinavische landen, Duitsland, Polen, Italië, het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk pasten samen gemakkelijk tussen de oevers van het meer, en dan nog was er genoeg plaats om de halve Balkan er ook nog eens bij te stoppen.” Naast de indrukwekkende afmetingen van het Paratethysmeer, waren er ook bijzondere dieren in het water te vinden. Zo was dit onder meer de thuishaven van de kleinste walvis die ooit in fossielen is gevonden.

Tekst loopt door onder afbeelding

Vanwege klimaatschommelingen is het waterpeil van het meer door de jaren heen niet constant geweest. Op een gegeven moment verloor het Paratethysmeer ruim een derde van het volume, waardoor het waterpeil 250 meter daalde. Hierdoor stierven veel dieren in de omgeving uit. Later vulde het meer zich weer waardoor het werd verbonden met de Middellandse Zee en daardoor ook de status van ‘meer’ kwijtraakte.

Klimaat

Palcu zegt dat het onderzoek niet alleen is gedaan vanwege nieuwsgierigheid. “We stuitten op een ecosysteem dat acuut reageert op klimaatschommelingen. Door de rampen te onderzoeken die dit oude megameer heeft doorstaan, weten we beter hoe we moeten omgaan met de huidige en toekomstige crises in zuurstof-arme zeeën, zoals de Zwarte Zee.”

De studie naar het meer, onder leiding van Palcu, was een samenwerking tussen de Universiteit Utrecht, de Universiteit van São Paulo (Brazilië), de Russische Academie van Wetenschappen, het Senckenberg Biodiversität und Klima Forschungszentrum (Duitsland) en de Universiteit van Boekarest (Roemenië).