Verkoop Catharinakerk gaat niet door: ‘De gang van zaken is geen reden tot blijdschap’ | De Utrechtse Internet Courant Verkoop Catharinakerk gaat niet door: ‘De gang van zaken is geen reden tot blijdschap’ | De Utrechtse Internet Courant

Verkoop Catharinakerk gaat niet door: ‘De gang van zaken is geen reden tot blijdschap’

Verkoop Catharinakerk gaat niet door: ‘De gang van zaken is geen reden tot blijdschap’
De Catharinakathedraal aan de Lange Nieuwstraat. Foto: Robert Oosterbroek
De Catharinakerk aan de Lange Nieuwstraat wordt tegen alle verwachtingen in toch niet verkocht. Dat heeft de Utrechtse aartsbisschop Wim Eijk besloten. De Personele Unie (PU) van de samenwerkende parochies van katholiek Utrecht bracht het nieuws afgelopen zaterdag naar buiten.

De Catharinakerk aan de Lange Nieuwstraat wordt tegen alle verwachtingen in toch niet verkocht. Dat heeft de Utrechtse aartsbisschop Wim Eijk besloten. De Personele Unie (PU) van de samenwerkende parochies van katholiek Utrecht bracht het nieuws afgelopen zaterdag naar buiten.

De afgelopen weken was er veel discussie over het al dan niet verkopen van de belangrijkste katholieke kerk in Nederland. De Utrechtse kunsthistoricus Maarten van Deventer, betrokken parochiaan van de Martinusparochie, schreef er een opiniestuk over. Hij stelt dat er geen reden is tot blijdschap over de gang van zaken.

Lees hier zijn ingestuurde brief:

Op het laatste nippertje redde Kardinaal Eijk ‘zijn’ St.-Catharina-kathedraal. Tenminste zo komt zijn besluit van afgelopen zaterdag over. Hoewel heugelijk nieuws is de gang van zaken geen reden tot blijdschap.

Bezorgd werden in Utrecht flink wat kaarsjes opgestoken de afgelopen tijd. Katholiek Utrecht verkeert al tijden in zwaar weer, er sloten al meerdere kerkgebouwen en nu stond de Utrechts St.-Catharinakathedraal op de rol. Sinds 1853 is deze Middeleeuwse kerk de kathedraal van het Aartsbisdom Utrecht en daarmee thuis- en zetelkerk van de Utrechtse aartsbisschop.

Het Utrechtse parochiebestuur scheen de voortvarende curator van een failliete boedel. In de kern lijkt de kwestie financieel, de parochie heeft tekorten en streept de hoogste kostenposten af. Dientengevolge had het besloten een in onderhoud relatief dure parochiekerk op te offeren. Hoewel de kathedraal als Zetelkerk van de aartsbisschop zijn visitekaartje is, wordt hij als iedere andere parochiekerk direct gefinancierd door de parochianen en niet het Bisdom. Voor de parochie is een kathedrale functie zeker niet van primair belang.

Overleg

Katholiek Utrecht hield in afwachting van sluiting en bij gebrek aan een concreet plan over een nieuwe kathedraal de adem in. Vrijwel niemand zat te wachten op de kathedrale functie in zijn of haar kerk. Dat betekent immers dat men de Kardinaal er als koppelverkoop bij krijgt. 
Zijn rol in deze kwestie verdient meer aandacht. Uiteraard is er in het voortraject naar kerksluiting uitvoerig overleg gepleegd met de Bisdomstaf op de Maliebaan. Zoals we dat van ’de Maliebaan’ gewend zijn, legden zij de verantwoordelijkheid bij het parochiebestuur.

Het besluit kerkgebouwen af te stoten wordt volgens het Aartsbisdom genomen ‘’door mensen die zijn afgehaakt en die niet meer praktiseren’’. De verantwoording tot sluiting ligt bij de pastoors aldus de Kardinaal. Zo is het parochiebestuur en niet het Aartsbisdom de boeman. Uiteraard was er in dit geval wel bisschoppelijke goedkeuring. Geen parochiebestuur maakt zo’n besluit zonder de bisschoppelijke zegen wereldkundig.

Kardinaal

Het parochiebestuur communiceerde duidelijk dat de ‘de Maliebaan’ zich kon vinden in het voornemen en de verkoop aan het Catharijneconvent zo goed als rond was. De mening van de Kardinaal bleef in het verborgene, een veilige positie want het broeide in Utrecht. Had de voorgenomen sluiting doorgang gevonden dan had het parochiebestuur de klappen opgevangen en had de Kardinaal zijn neutraliteit overeind kunnen houden. Nu echter redt de kardinaal ‘zijn’ kerk en staat het parochiebestuur met lege handen. Het lijkt er sterk op dat de aartsbisschop op het laatste moment koud watervrees kreeg en een rel in zijn bisschopsstad niet zag zitten.

Maar wat moet het parochiebestuur nu? De situatie is problematisch. De teruglopende kerkgang en daaruit volgende kerksluiting zijn deels het wanbeleid van het Aartsbisdom aan te rekenen. Zich verbergend achter de kerkelijke leer en canoniek recht zaait het wanhoop, verdriet en ongeloof onder de gelovigen van het Aartsbisdom. Je moet van goede huize komen om als betrokken katholiek de moed niet te verliezen en deze kerk met zo’n spreekbuis en herder niet de rug toe te keren.

Daarnaast maakt het Aartsbisdom het de parochies vrijwel onmogelijk hun financiële situatie te verbeteren. Een betere exploitatie van in gebruik zijnde kerkgebouwen wordt door streng geïnterpreteerde kerkrechtelijke regels bemoeilijkt. Ook de exploitatie van aan de eredienst onttrokken kerkgebouwen door de parochies zelf wordt ontmoedigd. Waar zij als vaste inkomstenbron zouden kunnen functioneren is verkoop de enige optie. Parochiebesturen zijn een speelbal op de golven, laverend tussen hun teleurgestelde parochianen en een Bisdom dat strikte en onredelijke kaders schept.

Toekomstplan

Relevant is het te weten dat kerksluiting kern van het toekomstplan van het Aartsbisdom. Gezien het geringe aantal priesters en de te progressieve koers van veel katholieke gemeenschappen stuurt het dat aan op krimp. Hoewel parochies autonoom lijken in hun besluiten kan kerkrechtelijk gezien enkel de bisschop kerken aan de eredienst onttrekken. Dat levert een vreemde spagaat waarin een parochiebestuur zich door de financiële situatie gedwongen voelt kerken te sluiten. Daarbij kan zij niet zonder bisschoppelijke goedkeuring terwijl zij wel de klappen vangt terwijl het Aartsbisdom met haar krimpbeleid uit de wind blijft.

Hoewel Katholiek Utrecht een zucht van verlichting slaakt, is dit besluit ook bron van grote zorg. Het lijkt een ruimhartige geste van de aartsbisschop maar het zadelt het parochiebestuur en de parochianen wel met een groot probleem op. Waar de parochiebestuurders dachten samen met het Aartsbisdom op te trekken, worden zij nu weinig subtiel vlak voor de finish en plein public in de steek gelaten.

Een groot geluk voor de kathedraal maar een teken aan de wand voor de gang van zaken in het Utrechtse Aartsbisdom. Als een Deus ex machina sommeerde de aartsbisschop de procedure tot onttrekking aan de eredienst en daarna verkoop te staken. Een traject dat in beginsel de bisschoppelijke zegen ontving! We steken er nog maar een kaars voor op, of beter twee: één uit dankzegging en één uit zorg om wat de toekomst brengen zal.

Maarten van Deventer MA.
Radboud Universiteit Nijmegen
Afdeling Kunstgeschiedenis

Gekoppelde berichten

2 Reacties

Reageren
  1. Herman

    Er zijn wel meer, en veel ergere, dingen binnen de Rooms Katholieke kerk die geen reden tot blijdschap geven.
    Misschien kan de Kerk zich beter bezig houden met zaken als vervolgen kindermisbruik binnen de Kerk, daar worden heel veel mensen echt verdrietig van.

  2. BW

    Van een kunsthistoricus verwachtte ik een pleidooi om dit monumentale pand te behouden, maar dit is een inkijkje in de moeizame relatie tussen de parochie en het aartsbisdom. De schrijver doet daarbij geen enkele moeite om objectief te blijven, want een historicus denkt toch niet echt dat de teruglopende kerkgang het gevolg is van wanbeleid van het aartsbisdom te Utrecht? Akkoord, er staat ‘deels’, maar dan ben ik benieuwd hoe groot dat deel is. Als dit echt je stellige overtuiging is dan vrees ik dat je de tijdgeest niet helemaal hebt begrepen.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).