Zaterdag 9 september is het Open Monumentendag. Het landelijke thema van dit jaar is ‘Levend Erfgoed’. In Utrecht onder andere speciale aandacht voor behoud van monumenten, voor monumenten met een tweede leven en voor kunstuitingen in en op  monumenten die het leven verbeelden. In totaal zijn 83 monumenten te bezoeken, alle te vinden op de website: www.openmonumentendagutrecht.nl of in de speciale Monumentenkrant die in de stad wordt verspreid. In DUIC alvast een voorproefje.

Veel monumenten hebben hun bestaan te danken aan lokale instellingen, actiegroepen, stichtingen, bewoners of krakers die zich inzetten voor bijzonder erfgoed en sloop ervan proberen tegen te gaan. Een paar goede voorbeelden daarvan kom je tegen tijdens de korte fietstocht door Utrecht West.

De hovenierswoning aan de Van Zijstweg, ook wel ‘het huis van Mien’ genoemd, ligt een beetje verstopt tussen de Jaarbeurshallen en de Veilinghaven. De woning uit 1875 heeft nog veel authentieke elementen en herinnert aan de tijd dat dit een tuindersgebied was. Onder meer de Vereniging Oud Utrecht pleitte voor behoud en dat is gelukt.

Jan Jongerius kwam ook uit een tuindersfamilie, maar ging in de jaren ’20 over op tankstations en automobielen. In 1938 liet hij een nieuwe woning en kantoorgebouw verrijzen in ‘Amerikaanse’ stijl aan het Merwedekanaal. In de jaren ’50 ging het bedrijf failliet en nam het Ministerie van Defensie de panden over. Om het ernstig vervallen complex voor sloop te behoeden richtten nazaten van Jongerius de stichting Vrienden van Jongerius op en lieten ze huis en kantoor volledig restaureren.

Iets verderop langs het kanaal staat de Cereolfabriek uit 1908 en langs de Leidsevaart zaagmolen De Ster. Onder druk van o.a. USINE (Utrechtse Stichting voor Industrieel Erfgoed) kreeg Cereol een nieuwe functie en bewoners uit Lombok zetten een actie op touw om de molen, waarvan de kap inmiddels was verdwenen, te restaureren. Minder succesvol waren de bewoners in hun actie om de rij panden aan de Van Sijpestijnkade te behouden. Slechts één pand werd bewaard, omdat het al op de monumentenlijst stond. Het is nu opgenomen als entreegebouw in de 90 meter hoge woontoren De Syp. Alle genoemde monumenten zijn op Open Monumentendag (deels) te bezoeken.