Ergens in een afgelegen stad, hoog op een klif aan zee, woont een familie. Hun leven is weinig spectaculair, tot ze de gordijnen sluiten en het circus van geweld begint. Terwijl de zee op het ritme van het getij tegen de klif beukt, manipuleert de clown keer op keer het publiek, balanceert de acrobaat op het gespannen koord en brult het monster als hij uit zijn kooi komt. Maar de zeespiegel stijgt en de golf van onderdrukking en machteloosheid komt de familie langzaam maar zeker tot aan de lippen te staan. Sea of Silence is een pijnlijk liefdesverhaal over het verlies van autonomie en het heroveren ervan.

Regisseur Floor Houwink ten Cate praat over de noodzaak van theatermaken over zware onderwerpen als huiselijk geweld.

Tekst loopt door onder de foto

Waarom Sea of Silence?

Ik liep eigenlijk al heel lang rond met het idee dat ik ooit eens een voorstelling wilde maken over huiselijk geweld, en vooral over de machteloosheid die je als kind kunt ervaren in zo’n situatie. Ik heb ook lang getwijfeld of het een onderwerp was waar ik me helemaal vol in wilde storten. Zo rond 2021 hakte ik de knoop door en dacht ik, ik ga het doen. Maar ik wilde het niet lichthartig aanpakken, en wilde ook gedegen onderzoek doen naar het onderwerp. Kijken wat de gemene delers tussen verschillende verhalen waren, of je misschien patronen kunt herkennen. Toen ben ik onder andere met Wilde Kastanje (een opleidingsinstituut in aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld) gaan werken om de research vorm te geven. We hebben verschillende gesprekken gevoerd, verhalen gelezen, documentaires gekeken, artikelen gelezen.

Je hebt het stuk geschreven met Esther Duysker (The Story of Travis). Hoe was de dynamiek tussen jullie twee tijdens het schrijven van zo’n persoonlijk verhaal?

Heel goed! Esther en ik kennen elkaar al lang, we hebben elkaar leren kennen toen we allebei twintigers waren en toen al heel veel gepraat over de films en theatervoorstellingen die we ooit wilden gaan maken. We hadden tot dit moment nooit samengewerkt, maar waren dus wel goed bevriend.

Ik wist dat Esther zich waarschijnlijk goed kon vinden in dit onderwerp, dus ik wist al snel “Als ik hier iets over ga maken, vraag ik Esther als co-auteur”. Het was ook omdat Ik weet dat ik zelf een hele directe schrijver ben, dus mijn dialogen zijn recht voor zijn raap en op het scherpst van de snede, terwijl dit onderwerp zich daar niet altijd voor leent. Esther heeft een hele poëtische taal en ik wist dat Esther de poëzie zou kunnen vatten die wereld zou kunnen begrijpen.

Tekst loopt door onder de foto

Er zijn vier spelers en die spelen meerdere rollen. Waarom?

Ik wilde erg graag vertellen over de rolwisseling die mensen aannemen in zulk soort situaties. Wij bewegen allemaal in systemen – niemand ziet elkaar of wil elkaar zien, en al snel worden systemen dingen waar je niet tegen op kan. Tegelijkertijd is iedereen een mens en Iedereen probeert vanuit dat mens zijn te handelen. Maar wat voor rollen nemen mensen hierin?

Alle performers zijn één gezinslid. Het is een vader, moeder, zoon en dochter. Wat er gebeurt gedurende het stuk is dat op het moment dat de boel escaleert, de gezinsleden andere rollen beginnen aan te nemen. Zodra ‘het circus van geweld’ begint, worden ze circuspersonages. De dochter vanuit wiens perspectief het verhaal verteld wordt, is de spreekstalmeester. Haar broertje wordt de clown – degene die overal altijd maar een grap van maakt omdat het anders te pijnlijk is. De moeder is de acrobaat, gevaarlijk balancerend. En de vader is de sterkste man op aarde, maar ook de meest onvoorspelbare man op aarde. Ik vond het nodig om het op die manier te vertellen – ik was nooit van plan om een psychologisch drama over huiselijk geweld te maken, want ik vond dat theatraal niet zo interessant, dus ik dacht, ik ga het anders doen. Ik voelde vanaf het begin af aan al dat ik iets wilde met die circusmetafoor.

Het is niet in de laatste plaats omdat binnen mijn familie wij vroeger altijd circusje met elkaar speelden. Ik heb daar hele goede herinneringen aan. Iedereen heeft In het circus zo zijn eigen rol, zijn eigen expertise. En er zit voor mij beeldend iets heel moois in. Maar het werd belangrijk om dat te creëren in Sea of Silence – if shit hits the fan, dan verander ik daarin, of dan word ik die. Ontsnapping in een nieuwe rol.

Tekst loopt door onder de foto

Wat heeft het jou gebracht om het op de vloer zo te verbinden?

Ik vond het bijzonder om te merken dat ik wel na afloop veel terugkreeg dat mensen zich in het verhaal herkenden. Dat hoopte ik ook. Het was heftig om opgevoerd te zien worden. Ik voelde wel op dat moment “Het is gelukt om voelbaar te maken wat het is om zo machteloos te zijn of je zo machteloos te voelen.” Ik hoop dat ik er maatschappelijk debat mee kan aanzwengelen.

Theater is voor mij het meest politieke medium wat we hebben. We zijn met een bepaalde groep mensen een bepaalde tijd in een bepaalde ruimte met elkaar. Het is mijn doel om dingen waar we liever niet over praten zo groot mogelijk te vertellen en menselijk te maken. Dit is een moeilijk onderwerp wat zich ook heel snel terug in een doosje laat stoppen. Dat heb ik wel gezien. Daarom ben ik zo blij dat we weer gaan toeren.

Sea of Silence speelt 27 en 28 oktober in De Paardenkathedraal.