Open Monumentendag Utrecht 2020 Leren & Herwaarderen

De Open Monumentendag Utrecht op zaterdag 12 september gaat door. Ruim 40 monumenten zullen tussen 10.00 en 17.00 uur te bezoeken zijn. Het thema van de Open Monumentendag is dit jaar ‘Leren & Herwaarderen’. Door corona zal de dag er wel anders uitzien dan andere jaren. Zo zullen de monumenten alleen via een reserveringssysteem bezocht kunnen worden. De meeste monumenten hanteren een tijdslot van een uur, er is dus voldoende tijd om rustig rond te kijken. Het volledige aanbod is te bekijken op www.openmonumentendagutrecht.nl.

We blikken deze week alvast vooruit.

04 Wolvenplein: broedplaats vol gevangenishistorie

Als na 1830 de stadswallen rond Utrecht worden ontmanteld komt een enorme oppervlakte vrij. Een groot deel daarvan wordt ingericht als ‘wandeling’: een stadspark in landschapstijl naar ontwerp van Jan David Zocher. De noordelijke singelstrook wordt bestemd voor andere functies. Op Wolvenburg verrijst tussen 1852 en 1856 een hypermodern ‘cellulair’ gevangeniscomplex, waar gevangenen in eenzame opsluiting hun straf moeten uitzitten. In Utrecht verrijst een kruisvormig complex, met drie vleugels van drie verdiepingen, die vanuit de centrale hal in de gaten gehouden kunnen worden.

Nadat in de Franse Tijd het wrede systeem van lijfstraffen al was afgeschaft, was het gebruikelijk om wetsovertreders aan het werk te zetten in tuchthuizen of werkkampen. Het  groepsgewijs bij elkaar zetten van misdadigers leidde echter vooral tot problemen. Zo brak het inzicht door dat alleen eenzame opsluiting zou leiden tot inkeer en berouw en ‘genezing’ van de ontspoorde mens. In alle provincies verrezen na 1850 cellulaire gevangenissen: imposante ‘Victoriaanse’ complexen, waarvan de meeste tot voor kort nog in bedrijf waren.

De Utrechtse gevangenis heeft verschillende uitbreidingen gehad, die deels in het teken stonden van verdere humanisering van het gevangenisbeleid. Sommige gevangenen werden letterlijk krankzinnig van de eenzame opsluiting. Zo kreeg het complex een kerkzaaltje en ruimtes waar gezamenlijk gewerkt kon worden. In de Tweede Wereldoorlog nam de bezetter het complex in gebruik als Untersuchungs- und Strafgefängnis. In 2014 werd de gevangenis gesloten en in afwachting van een definitieve bestemming hebben zich allerlei kleine bedrijfjes in het complex gevestigd. ‘Wolvenplein’ is nu een levendige ‘broedplaats’ vol historie. Het is ook een van de stopplaatsen langs het ‘Rondje Singel’. In het complex zelf kan ieder half uur een rondwandeling worden gemaakt. Reserveren via de website!