Dit artikel is gemaakt in samenwerking met de gemeente Utrecht
Toen Jacoba Sieders hoorde dat Rusland Oekraïne was binnengevallen, wist ze meteen dat ze iets wilde doen voor de Oekraïners die moesten vluchten. Onder de douche ontstond het idee om een kamer en haar cello uit te lenen aan een professionele Oekraïense cellist, maar dat liep helemaal anders. Inmiddels is Jacoba al ruim twee jaar een gastgezin voor de Oekraïense Valentina (42) en haar twee dochters Anastasiia (19) en Victoria (9).
Jacoba’s plan begon allemaal met haar cello. Ze had toen RSI, een verzamelnaam voor spier- en gewrichtsklachten aan bijvoorbeeld armen en nek. Daardoor kon Jacoba haar cello niet bespelen. “Cellist is wie je bent”, legt ze uit. “Je bespeelt niet alleen een instrument. Je bent cellist in hart en nieren, het is een onderdeel van je.” Ze bedacht zich dat er mensen in Oekraïne waren die op het punt stonden te vluchten en hun muziekinstrument niet mee konden nemen. Ze besloot haar voorkamer en cello uit te lenen aan een Oekraïense cellist.
Ze plaatste een oproep op Facebook en al snel reageerde toen de 17-jarige Anastasiia. “Ze was blij met een slaapplek voor een paar dagen en blij met het aanbod cello te kunnen blijven spelen”, zegt Jacoba. Maar die paar dagen werden er meer. “Tot op de dag van vandaag zijn ze gebleven. En wat is het bijzonder.” Jacoba omschrijft ze als “superfijne mensen”. Ze voelt zich verantwoordelijk. “Iedere keer lees je nare dingen in het nieuws. Dan denk ik: die ‘van mij’ zitten hier in ieder geval goed. Hun vader vecht vanaf dag één aan het front.” Regelmatig krijgt Jacoba appjes van hem als ‘God bless you’.
Bonbonnetjes uit Kyiv
Al na een paar weken ging Jacoba zelf op vakantie. “Ik hoorde dat andere gastgezinnen dat in het begin wel lastig vonden, maar zo voelde het voor mij helemaal niet. Het voelde met hen in huis alsof het nooit anders was geweest.” Ze omschrijft de drie als huisgenoten, net als in een studentenhuis. “Als ik op vakantie ben geweest, neem ik cadeautjes voor ze mee. En andersom ook. Dan krijg ik bonbonnetjes uit Kyiv.”
De afgelopen jaren leerde Jacoba al veel over de Oekraïense cultuur, waaronder allerlei lekkere recepten. Ook volgt ze het nieuws over Oekraïne op de voet. “Ik voel me persoonlijk betrokken.” Ze kijkt er naar uit om hun man en vader te ontmoeten en het hele gezin bij elkaar te zien.
Jacoba realiseert zich dat het allemaal uitzonderlijk positief verloopt. Het helpt dat het gezin een eigen verdieping, keuken en badkamer heeft. Jacoba merkt wel dat bijvoorbeeld hun kook- en eetmomenten erg verschillen. “Als je die dingen steeds samen zou willen doen, kan dat lastig zijn. Maar hier kan ieder zijn eigen ritme hebben. Tenzij we samen iets gezelligs afspreken met eten.”
Ze eet regelmatig met Valentina en helpt Anastasiia met haar IT-opleiding. ‘Vica’, zoals Jacoba Victoria noemt, spreekt goed Nederlands en gaat naar een basisschool in de buurt. “Het is een fijne woonvorm. We hebben nooit frictie, maar het is natuurlijk altijd een beetje geven en nemen.” Zo vindt ze het soms jammer dat ze de extra kamers niet kan inrichten, maar dat is ook het enige. “Dat gaat puur om mijn huis waar ik even niet helemaal gebruik van kan maken, maar dat stelt natuurlijk weinig voor.” Verder gaat het hebben van een jong kind in huis, met af en toe wat kuren, niet zonder slag of stoot. “Als er opgevoed wordt, gaat dat natuurlijk niet zonder af en toe een ruzietje. Dat hoor je echt wel.”
Snel geregeld
Het contact met de gemeente verliep vanaf het begin soepel. “Voordat ze kwamen, heb ik meteen een afspraak gemaakt bij het gemeenteloket. Ik wilde weten wat er allemaal geregeld moest worden. Ik wist niet hoe het zou gaan, dat wist nog niemand.” Uiteindelijk waren hun BSN-nummers en een betaalpas snel geregeld. “We zijn toen naar de Jaarbeurs gegaan voor meer informatie. Daar hielpen Valentina en Anastasiia overigens meteen als vrijwilligers bij de kinderopvang en als vertaler. Anastasiia sprak toen al goed Engels.”
Haar drie huisgenoten hebben inmiddels veel connecties in de stad, zowel met Utrechters als andere Oekraïners. Zo worden ze uitgenodigd voor feestjes van Jacoba’s vrienden en ontmoeten ze Utrechters via hun werk. Anastasiia heeft allerlei studentenbaantjes en Valentina doet soms wat schoonmaakwerk. Ook zijn ze veel te vinden in de Oekraïense huiskamer Vital’nya ANNE. “Daar maakte Anastasiia samen muziek met andere muzikanten en had haar zusje dansles. Valentina kwam er in contact met Oekraïense ouders. Een van hen geeft Vica nu pianoles. Anastasiia geeft ook muziekles aan Oekraïense kinderen uit de buurt.”
‘Met z’n allen naar Kyiv’
De Utrechtse gasthuishoudens weten elkaar steeds beter te vinden. Zo was er afgelopen najaar een bijeenkomst op het Stadskantoor en is er een Whatsapp-groep. Daar is Jacoba erg over te spreken. Er worden ervaringen gedeeld, vragen gesteld en, als het aan Jacoba ligt, wordt binnenkort een uitnodiging verstuurd voor een klein concert bij haar thuis.
Wat Jacoba betreft, mogen haar drie huisgenoten zo lang blijven als nodig is. Over de toekomst wordt niet echt gepraat. “Mijn vriend en ik zeggen altijd wel: als de oorlog voorbij is, gaan we met z’n allen met een grote bus naar Kyiv. Maar voorlopig zie ik dat niet gebeuren.”
Sinds het begin van de oorlog stellen verschillende Utrechters hun huis open voor Oekraïense vluchtelingen. Zo waren er eind vorig jaar ongeveer 120 Utrechtse huishoudens die belangeloos in totaal ruim 230 Oekraïners opvingen. In totaal verblijven er op dit moment meer dan 1600 Oekraïners in onze stad, voornamelijk in tijdelijke gemeentelijke opvanglocaties en bij gastgezinnen.