De Utrechtse raadsfractie van de Partij van de Arbeid wil een nieuw spoeddebat over de Uithoflijn. Reden is een onderzoek van de krant NRC Handelsblad naar de rol van aannemersbedrijf BAM in de uit de hand gelopen kosten voor de nieuwe tramlijn.
Uit het NRC-artikel blijkt dat projectorganisatie Uithoflijn de aannemer van het project, BAM, lang dicht op de huid zat om zich aan de planning te houden – totdat de top van die projectorganisatie op last van de gemeente en provincie werd vervangen. BAM zou de provincie eind 2016 onder druk hebben gezet: de hoofdaannemer overwoog zich terug te trekken als de gemeente en provincie zo streng op de planning bleven zitten. Bovendien verwijt een klokkenluider provinciaal projectdirecteur Rob Brugts mogelijke belangenverstrengeling. De krant begon haar onderzoek acht maanden geleden na een zogeheten “melding vermoeden misstand” bij de provincie Utrecht, naar aanleiding van de gang van zaken binnen de projectorganisatie die de hoofdaannemer van de Uithoflijn, BAM, aanstuurt.
Reden voor de PvdA om opnieuw een spoeddebat aan te vragen. De VVD-fractie steunt de partij hierin. “Wij willen weten waarom die projectorganisatie op last van de gemeente en provincie is vervangen”, zegt Ruben Post, fractievoorzitter van de PvdA. “Tijdens het eerdere spoeddebat, op 8 februari, wilden we weten waarom er zo veel extra kosten op het bordje van de overheden terecht kwamen, in plaats van bij de oorzaak van het probleem, de vertraging door de werkzaamheden in het stationsgebied door BAM.”
“Extra pikant”
Hij verwacht een extra stevig debat. Post noemt de mogelijke banden van provinciaal directeur Rob Brugts, die twee projectdirecteuren ontsloeg om BAM in de gelegenheid te stellen af te wijken van de strakke planning, “extra pikant”. Volgens het artikel heeft Brugts tussen 2014 en 2016 bij BAM gewerkt en bezit hij aandelen in het bedrijf. Als Brugts eind 2016 de top van het projectbureau Uithoflijn ontslaat, wordt de werkverhouding tussen de provincie, gemeente en BAM heel anders: in plaats van een harde lijn, wordt er een “nieuwe wijze van samenwerken” gevonden en er wordt “intensiever samengewerkt”, aldus NRC.
Als een klokkenluider de mogelijke belangenverstrengeling meldt, doet de huisadvocaat van de provincie onderzoek. Die concludeert eind 2017 dat er geen sprake is van belangenverstrengeling: Brugts, BAM, provincie en gemeente zou niets zijn te verwijten in dit dossier. De PvdA-fractie wil, afhankelijk van hoe het debat loopt, ook een onafhankelijk onderzoek naar de gang van zaken. “We willen weten of het college van B&W op de hoogte was van die mogelijke belangenverstrengeling, en zo ja, waarom ze de gemeenteraad al dan niet vertrouwelijk hiervan op de hoogte hebben gebracht.”
Laatste vergadering voor de verkiezingen
Ook wethouders Lot van Hooijdonk (GroenLinks) en Victor Eberhardt (D66) hebben wat uit te leggen volgens de PvdA. Van Hooijdonk is lid van de Stuurgroep Uithoflijn, Eberhardt is verantwoordelijk wethouder voor het stationsgebied. “We zeiden na het debat op 8 februari dat niet alle punten overtuigend waren, maar wilden de gemeente de ruimte geven om het nader uit te leggen”, aldus Post. Het debat staat gepland voor 8 maart, en komt daarmee op laatste raadsvergadering voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Tegenslagen
De tramlijn komt al enige tijd negatief in het nieuws. Eind januari werd duidelijk dat de Uithoflijn niet dit jaar, maar pas eind 2019 volledig in gebruik zal zijn. Bovendien kost het miljoenenproject nog eens 84 miljoen euro extra. De uitgelopen kosten waren reden voor een pittig debat in zowel de provincie als de gemeenteraad. Gedeputeerde Jacqueline Verbeek-Nijhof trad af, na verwijten van gebrekkige regie vanuit de provincie.
Reactie wethouder Van Hooijdonk
Wethouder Lot van Hooijdonk reageert zaterdag in een memo aan de gemeenteraad op het artikel in NRC Handelsblad. De beschreven werkwijzen van de ambtenaren, waaronder Rob Brugt, zijn volgens de gemeente géén eenzijdige acties. Het ontslag van de directie van de projectorganisatie was volgens Van Hooijdonk een bewuste en noodzakelijke ingreep, omdat een juridisch conflict met BAM dreigde. Daardoor zouden de werkzaamheden aan de tramlijn kunnen vastlopen. De managementstijl van de ontslagen directeur hield “onvoldoende rekening met de belangen van de opdrachtgevers en aannemer”, schrijft Van Hooijdonk. “In onderling overleg is besloten de organisatiestructuur te versterken en een gezamenlijk ‘bouwteam’ in te richten”.
De wethouder benadrukt in het memo dat het altijd de bedoeling was om de raad volledig te informeren, en dat er geen kosten te verhalen zijn op aannemersbedrijf BAM. De brief gaat verder niet in op de beschuldigingen van belangenverstrengeling, maar verwijst de raad hiervoor door naar de Provinciale Staten.
Gekoppelde berichten
Fouten bij versturen U10-brief erkend: ‘We betreuren hoe het proces is gelopen’
De ontstane ophef rond de Uithoflijn lijkt met een sisser af te lopen. Op woensdag…
Stevig spoeddebat Uithoflijn in de Provincie
In de provincie Utrecht is gisteravond stevig gedebatteerd over de perikelen rond de Uithoflijn. Een…
Tweede open brief Bernard Tomlow over debacle Uithoflijn: ‘Gemeenteraad doe uw werk’
In mijn eerste open brief schreef ik: ‘De verkeerde stapt op‘. Door deze brief kreeg…
Provincie legt geld bij voor Uithoflijn en wil opnieuw onderhandelen
De Provinciale Staten hebben ingestemd met de tientallen extra miljoenen om de Uithoflijn mogelijk te…
Utrechtse gedeputeerde Verbeek-Nijhof treedt terug vanwege Uithoflijn
Gedeputeerde van de Provincie Utrecht Jacqueline Verbeek-Nijhof heeft op vrijdagmiddag 9 februari de commissaris van…
11 Reacties
ReagerenOp basis van de memo van de wethouder, dienst zij weggestuurd te worden.
Zij zegt eigenlijk gewoon dat BAM het voor het zeggen heeft. Een projectbestuur dat tegengas geeft dient te worden vervangen.
Zo kennen we de neo-liberale koers weer. De vastgoedsector loopt in dezen geen risico’s, de overheid dekt alle schade af, maar kan er wel met de miljoenenwinst van door.
Overigens doen de PvdA en de VVD hier nogal schijnheilig. Ook hun mensen in stad en provincie zijn hartstikke verantwoordelijk.
Het stomme is en blijft dat de Uithoflijn eigenlijk op een best prima tempo is aangelegd. De deadline zou bijna gehaald worden, ware het niet dat het stationsgebied gewoon nog niet klaar is, hier heeft de gemeente het na station Vaartsche Rijn opnieuw op een vergunning mis laten gaan…
“De managementstijl van de ontslagen directeur hield “onvoldoende rekening met de belangen van de opdrachtgevers en aannemer”, schrijft Van Hooijdonk. “In onderling overleg is besloten de organisatiestructuur te versterken en een gezamenlijk ‘bouwteam’ in te richten”.”
Dit is dus een gezamenlijke call geweest, inclusief die van van Hooijdonk. En vervolgens is het project met anderhalf jaar uitgelopen met een prijskaartje van 84 miljoen.
Het verbaast me hoogst dat de bovengenoemde ‘opdrachtgevers’ (waaronder van Hooijdonk) die dit besluit genomen hebben nu gewoon blijven zitten.
Opvallend is dat Tomlow “ik zet alle feiten op een rij” hierover niets heeft geschreven.
Was Tomlow hiervan op de hoogte en waren zijn brieven bedoeld als afleidingsmanoeuvre? Is het toeval dat in 2015 een jurist van BAM naar het kantoor van Tomlow is overgestapt?
Waarom zwijgt Jacqueline “ik ben betrokken op basis van leugens” Verbeek opeens? (“Weigert elke commentaar” volgens NRC).
8 jaar lang iedere dag langs de HC-bouwput gefietst. Daar stonden als regel zes bouwvakkers toe te kijken hoe twee andere collega’s aan het werk waren. Hoezo, verrast door de hoge kosten en de enorme vertraging. Wat mij betreft mag Utrecht weer onder curatele gesteld worden.
Men kan in de stad en provincie Utrecht wel de hele tijd ‘pittige debatten’ blijven houden om de schijn te wekken dat het ze wat interesseert, maar wat hebben wij daar aan? Ondertussen krijgen de inwoners van Utrecht nog steeds 100 miljoen door de neus geboord, zitten de studenten nog steeds in gevaarlijk drukke bussen en is het station nog ruim een jaar langer een chaos.
Het erge is natuurlijk dat dit dossier nu de schijn begint te krijgen van ernstige corruptie. De aantijgingen in het NRC zijn écht niet mals. Belangverstrengeling? Een bouwbedrijf die de politiek beïnvloedt? Twee ambtenaren en een gedebuteerde die wél in het belang van de burger handelden bewust buitenspel gezet? Als dit daadwerkelijk waar is dan wordt het tijd dat het OM zich gaat buigen over deze zaak.
Ik raad Ruben Post en andere politici aan om naar het begin terug te gaan. Op DUIC was dat het artikel van 3 februari. Dat ging over het openbaar maken van het Horvat & Partners/Deloitte onderzoek. Dat onafhankelijk en, naar ik aanneem, zeer deskundig onderzoek concludeert: ‘dat de complexiteit van het project grote uitdagingen met zich meebrengt. Deze uitdagingen hebben met name betrekking op (het gebrek aan) samenhang en overzicht”, aldus het rapport.’
https://www.duic.nl/algemeen/vertraging-uithoflijn-vooral-gevolg-van-gebrekkige-regie-vanuit-provincie/
Dat in november 2017 uitgebrachte rapport was niet het 1e dat deze organisaties uitbrachten. ‘Onderzoek wijst nu uit dat de provincie Utrecht voor een groot deel de hand in eigen boezem moet steken. Volgens de auditors blijken medewerkers bij de provincie, die verantwoordelijk zijn voor de opvolging van de eerdere bevindingen, nauwelijks bekend met het rapport uit 2015. Tevens heeft de provincie geen verantwoordelijken aangewezen die zich bezig moesten houden met een borging van deze bevindingen.’
https://www.ovpro.nl/tram/2018/02/06/rapport-provincie-utrecht-tekortgeschoten-bij-uithoflijn/
Zowel Horvath/Deloitte als de NRC komen met een geheel andere oorzaak van het debacle. Niet de politiek, maar de uitvoeringsorganisatie is verantwoordelijk. De open brieven van zelfbenoemd kundige Tomlow, komen dan ook in een heel ander licht te staan. Tomlow legt alles op het bord van de politiek en op het bord van Utrecht HC beperkingen. Lees het hele NRC artikel via:
https://www.nrc.nl/nieuws/2018/02/24/het-duurste-stukje-trambaan-van-nederland-a1593441
NRC: “Het broeit tussen provincie en gemeente én tussen hoofdaannemer BAM en de projectorganisatie. BAM moet werken binnen de gemaakte afspraken en niet hinten op meerwerk en uitstel, vindt de directeur van de projectorganisatie. De man pleit voor de harde lijn: „Afspraak is afspraak, om de maatschappelijke investeringen zo laag mogelijk te houden.” Deze directeur en zijn adjunct zijn per direct ontslagen omdat zij het project alleen vanuit de loopgraven en het eigen fort aan wensten te sturen.
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat dat de belangrijkste oorzaak van het ontsporen van grote infrastructurele werken is. Bij mij ontstaat de overtuiging dat dat ook de oorzaak van het ‘ontsporen’ van de Uithoflijn is.
Blijft de rol van Tomlow over. Tomlow is een advocaat die nog steeds volop in functie is. Bernard, ik heb graag duidelijkheid, of je bij het arbeidsconflict tussen de provincie en de ontslagen directeuren van de projectorganisatie betrokken bent.
Hoe wordt voorkomen dat alle dik betaalde “managers” hierna gewoon hun “werk” voort zetten op het volgende project?
@Frits en Toine
Jullie vragen terecht naar mijn motieven en zakelijke relatie met het onderwerp. Uitdrukkelijk heb ik steeds geschreven op persoonlijke titel. Ja Frits, iemand uit de BAM-groep is korte tijd tot februari 2017 bij ons werkzaam geweest. Nee, er was geen enkel verband met deze zaak. Hij werkte weliswaar formeel in dienst van BAM,maar feitelijk was hij advocaat in dienst bij AM ,die in 2010 door BAM overgenomen werd. Heden bevestigde hij me dat hij niet eens wist dat er een UHL dossier was. AM is een projectontwikkelaar. Hij heeft nooit in het stationsgebied gewerkt, laat staan voor de UHL. Nee Toine,ik wist niet eens van het bestaan van de kwestie NRC en ontslagen. Ik heb nog nooit voor BAM of stuurgroep UHL gewerkt. De afgetreden gedeputeerde heb ik vanaf 2015 (zij werd toen benoemd)nooit gesproken, totdat ik mij uit nieuwsgierigheid ( lees: maatschappelijke betrokkenheid) in het weekend na haar aftreden voor de kwestie ging interesseren. Ik handel zonder last of ruggespraak. En Toine, ik betwist dat het door jou genoemde rapport ,de zogenaamde audit het vertrekpunt is. Dat rapport verklaart helemaal niet de vertragingskosten van 40 a 50 miljoen.Dat rapport gaat uitsluitend over de organisatie, nadat de tram is opgeleverd. En overigens, de schrijvers hebben in een tweede notitie benadrukt dat er over het rapport onjuiste conclusies in de media getrokken worden. Toine, eindelijk komt het debat waar het over moet gaan. In de gemeenteraad en Staten namelijk: wie is verantwoordelijk voor de vertraging in het stationsgebied (en wie moet daar verantwoording over afleggen en – last but not least-wie moet dat betalen?) En heeft van Hooijdonk zoals ze nu in haar memo schrijft de raad steeds over de actuele stand van zaken goed en volledig geïnformeerd. Anders gezegd ,wist de raad begin 2017 dat er een rekening van 40 a 50 miljoen aankwam wegens vertraging. En wist de raad dat er al in 2015 een PM post van 27miljoen lag (zie mijn eerste brief) die niet gedekt was. Op 21 februari geeft van Hooijdonk een interview voor Rtvu voor het stadhuis van Houten na een bijeenkomst met de U10 wethouders. Zij beweert dat alle wethouders het eens waren op de inhoud .Het gaat dan over haar beruchte brief van 9 februari die zij naar de provincie stuurde vlak voor het aftreden van de gedeputeerde. Ik heb voldoende aanwijzingen dat zij liegt. De burgemeester van Utrecht ,Jan van Zanen, is voorzitter van de vereniging van Nederlandse gemeenten. Op 26 januari 2018 zegt hij over integriteit en bestuur het navolgende:
Onderzoeken tonen aan dat burgers geen problemen hebben met het democratisch systeem, maar vaak wel met de rol van politici en bestuurders. Hoe kunnen zij het vertrouwen van inwoners vergroten?
‘Door integer, betrouwbaar, degelijk en goed geïnformeerd te zijn en door hun kennis en vaardigheden op peil te houden. Dat geldt overigens ook voor ambtenaren van de gemeente.
Mijn motief is dat ik bestuurders graag wil vertrouwen totdat het schuurt. Ere wie ere toekomt: raadslid Bos van de Utrechtse raad was de enige die op 8 februari geen genoegen nam met de door de wethouders van Hooijdonk en Everhardt gegeven verantwoording. Ik, en waarschijnlijk velen met mij, wachten het spoeddebat van 8 maart met spanning af.
Tenslotte, ik ben geen zelfbenoemde deskundige, maar probeer kritisch burger te zijn.
@Bernard,
Dat is een open en helder antwoord.
Een van de kernvragen is inderdaad: ‘Wie wist wat, wanneer en welke de gevolgen zouden zijn’. En welke consequenties heeft dat voor het integriteitsoordeel over de betrokken organisaties en de verantwoordelijke bestuurders.
Het antwoord op die vragen is niet gegeven. Ook door jou niet. Om die vragen te kunnen beantwoorden is een overzicht nodig waaruit verantwoordelijkheden, bevoegdheden en informatieverstrekking blijken. Dat overzicht ontbreekt.
Er zijn overtuigende aanwijzingen dat aansturing en uitvoering van het project niet voldoen aan de daar aan te stellen eisen. Het NRC artikel bevestigt de loopgravenoorlog die funest is voor dergelijke projecten. Ik heb nu een aantal vragen en constateringen:
1. Hebben de gemeente en de BRU bij het optuigen van de bestuurlijke structuur de complexiteit en de risico’s die daar inherent aan zijn onderzocht, onderkend en wat hebben zij daarmee gedaan? Heeft de provincie dat gedaan op het moment dat de BRU in haar organisatie werd geïntegreerd?
Ik heb de indruk van niet. De 27 miljoen opstartkosten staan wel in de projectbegroting, maar zijn niet gedekt. Een goede due diligence zou dat direct aan het licht hebben gebracht. De gemeente Utrecht staat formeel buiten dat proces. De integratie van de BRU in de provincie heeft geen gevolgen voor de aansturing van het project. De provincie treedt inde plaats van de BRU, that’s it.
2. De centrale rol voor de aansturing ligt bij de projectorganisatie. Welke informatie heeft deze organisatie ontvangen en afgegeven. Impliciet stel je dat de gemeente de projectorganisatie niet op de hoogte heeft gebracht van de HC vertraging. Ik kan mij dat niet voorstellen. Wie niet kan leveren stelt zijn opdrachtgever daar toch direct van op de hoogte? Of stel je dat de gemeente dat onder de pet heeft gehouden?
Dat lijkt mij niet logisch. Je schrijft over de vertraging: ‘Reden, ze (gemeente Utrecht) had met de projectontwikkelaar van Hoog Catharijne overeenkomsten getekend, die de oplevering van de onderbouw verhinderde. Dat betekent dat er geen sluitende juridische due diligence heeft plaats gevonden op het moment dat de contracten voor de Uithoflijn zijn getekend.
Formeel zijn de zittende bestuurders daarvoor verantwoordelijk, los van de vraag of zij ook aansprakelijk zijn.
3. Als bestuurder van de opdrachtgever is gedeputeerde Verbeek-Nijhof de eerst verantwoordelijke. Ook al draagt zij geen schuld, zij is de eerste waarop de bestuurlijke mores van toepassing is.
Je stelt dat de wethouders van Hooijdonk en Everhardt ook politieke verantwoordelijkheid dragen in hun rol als bestuurder van een toeleverancier. Maar is dat ook zo als blijkt dat de projectorganisatie steeds op de hoogte van de ontwikkelingen was?
Ik ben er nog niet uit.
Ik ben er uit.
Mijn conclusies heb ik in een open brief verwoord. De redactie van DUIC heeft besloten deze open brief niet te plaatsen. Opnieuw reageren op het artikel Bernard Tomlow was wel mogelijk, maar ik zie daar van af. Tomlow heeft tweemaal een open brief doen publiceren, dan is het weerleggen van wat hij (en de NRC) schrijft alleen via een open brief te beantwoorden.
In mijn analyse ga ik zowel in op het artikel uit de NRC over de rol van BAM als op de geloofwaardigheid van de brieven van Tomlow. Mijn conclusie is dat de redacteuren van de NRC geen kennis van het juridische begrip zorgplicht hebben. Ik concludeer, op basis van die zorgplicht, dat BAM terecht de opdrachtgever en de gemeente Utrecht heeft geïnformeerd over de grote risico’s van het project.
Over de brieven van Tomlow concludeer ik dat hetgeen hij schrijft niet in de audit en analyse documenten van de Uithoflijn zijn terug te vinden. De audit is positief over de gemeente. Op basis van de documenten concludeer ik dat het verhaal van Tomlow niet geloofwaardig is.
Uiteraard heeft er op bestuurlijk niveau een stevig potje handje drukken plaats gevonden. Dat is niet steeds op een nette manier gebeurd. Maar het is verklaarbaar, en naar mijn mening ook wenselijk, bij een project dat zo jammerlijk uit de hand is gelopen.