Wanneer de gemeente Utrecht doorgaat met de huidige aanpak van de luchtkwaliteit in de stad, dan haalt zij bij lange na de eisen die de Europese Unie per 2015 stelt, niet. Dat stelt de Rekenkamer Utrecht in het uiterst kritische rapport Geen vuiltje aan de lucht (PDF). De resultaten daarvan werden vanmiddag gepresenteerd.

Volgens de Rekenkamer moet de gemeente beter laten zien welke keuzes zij maakt tussen gezondheidsbescherming, bereikbaarheid en economische ontwikkeling van de stad. Luchtvervuiling door fijn stof en stikstofdioxide is schadelijk voor de gezondheid, vooral bij hoge concentraties en langdurige blootstelling.

In het rapport wordt gesteld dat er een reële kans is dat de gemeente de EU-norm voor stikstofdioxide in 2015 niet overal haalt. Dit komt doordat de gemeente onvoldoende rekening houdt met de onzekerheid over de hoeveelheid vervuiling in de lucht en het effect van de maatregelen. Volgens de Rekenkamer moet de gemeente Utrecht de lat hoger leggen dan zij nu doet.

Dat sluit ook aan op de ambitie die het huidige college zelf heeft gesteld in het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht (ALU), namelijk de Europese norm als minimumnorm te nemen. Maatregelen die gemeente wil treffen zijn bijvoorbeeld een milieuzone in de binnenstad, het verschonen van het gemeentelijke wagenpark en de bussen die in Utrecht rijden en verkeersmaatregelen zoals groene golven en het afsluiten van wegen.

Het rapport is erg kritisch richting het gemeentelijk beleid. Zo is volgens de Rekenkamer Utrecht niet duidelijk welk doel in welke gevallen voorrang krijgt van de gemeente: gezondheidsbescherming, bereikbaarheid of ontwikkeling? Als voorbeeld noemt het de voorgenomen wegafsluiting op Paardenveld. Daarmee wordt weliswaar de blootstelling aan vieze lucht voor omwonenden verminderd, maar komt de bereikbaarheid van een deel van de stad in het geding.

Daarnaast heeft de gemeente volgens het rapport te weinig zicht op de uitvoering van de maatregelen om de luchtkwaliteit in de stad Utrecht te verbeteren. Uit het tussen september 2010 en maart 2011 uitgevoerde onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat het wagenpark van de gemeente deels bestaat uit vrachtwagens die niet voldoen aan milieu eisen. De gemeente blijkt daar niet van op de hoogte te zijn.

Volgens de Rekenkamer is verder onvoldoende duidelijk op welke gronden het college kiest voor haar maatregelen. Vooral voor het doel gezondheidsbescherming is dit onvoldoende inzichtelijk. De instelling beveelt dan ook aan om de GG&GD Utrecht als beschermheer op te laten treden en de gezondheidsdienst een onafhankelijke adviesrol te geven.

De Rekenkamer Utrecht zal tijdens de raadsinformatieavond van dinsdag 6 september het rapport toelichten. Vervolgens behandelt de commissie Stad en Ruimte het rapport tijdens haar vergadering op donderdag 15 september 2011.