De gemeenteraad in Utrecht heeft donderdagmiddag uitgebreid gesproken over het nieuwe beleid voor standplaatshouders. Wethouder Susanne Schilderman kreeg de nodige kritiek. Ze gaf toe dat het niet goed was gegaan. “We hadden beter en vaker moeten communiceren.” Duidelijk is dat de politieke partijen op zoek zijn naar speelruimte, maar het blijft de vraag in hoeverre dat juridisch mogelijk is. Loting lijkt in ieder geval van de baan.

Met een volle publieke tribune waar standplaatshouders plaats hadden genomen ging de raad het debat aan. De voltallige raad was opzoek naar mogelijkheden hoe het beleid voor de verdeling van vergunningen ingevuld moest worden. Bijna alle partijen gaven aan dat loting niet de voorkeur heeft, wat wel de voorkeur was van het college van B&W.

Het begint ondertussen een hoofdpijndossier te worden voor de gemeente. Eind 2023 lopen de vergunningen af voor alle huidige standplaatshouders en het college van B&W heeft meerdere malen gezegd dat de huidige ondernemers geen voorkeur kunnen krijgen bij het uitgeven van de nieuwe vergunningen. Dit terwijl sommige standplaatshouders al decennia in de stad zitten en een sterke binding hebben met de plek waar ze staan.

Veel kritiek

De raad uitte de nodige kritiek op de wethouder, onder meer over dat veel te laat is begonnen met het kijken naar mogelijkheden. De huidige standplaatshouders hoorden een paar maanden geleden dat ze geen garantie hadden op verlenging van de vergunning. Hoewel de ondernemers allemaal een tijdelijke vergunning hebben, tot eind 2023, zou het niet duidelijk zijn geweest dat het uiterst onzeker is of ze volgend jaar weer op hun plek kunnen staan. De gemeente had bedacht dat het het eerlijkst zou zijn om de vergunningen te verloten.

Het plan om te loten voor de vergunningen en de hele communicatie rondom het dossier stootte de ondernemers tegen het zere been. De politiek benadrukte ook dat het niet goed is gegaan, wat de wethouder ook erkende. “Dit had echt anders gemoeten”, aldus wethouder Susanne Schilderman. Ze bood ook nog eens haar excuses aan, aan de ondernemers van Venezia en Broodje Ben. Zij moesten op een informatieavond vorige week horen dat het college van plan is om hun standplekken aan de Oudegracht sowieso te schrappen.

Terug naar de tekentafel

De gemeenteraad wil dat de wethouder terug naar de tekentafel gaat om te kijken wat er allemaal mogelijk is aan andere opties dan loting. Het verdelen van de vergunningen via een selectieprocedure lijkt vooralsnog de voorkeur te hebben van een meerderheid van de gemeenteraad. Partijen wilden ook weten of een criterium als ‘lokale binding’ meegenomen kan worden. Want ‘loten is klote’, zoals EenUtrecht het verwoordde. “Loting moet echt van tafel”, aldus het CDA. En de PVV gaf aan: “Loting is schandalig.” Bijna alle partijen spraken zich uit tegen loting. DENK liet weten er, in principe, niet op tegen te zijn. Deze partij gaf meerdere keren aan dat het beleid ook eerlijk moet zijn voor nieuwe ondernemers.

De VVD opperde nog het idee om te werken met branchering, dat betekent dat de gemeente besluit wat voor aanbieder – bijvoorbeeld een kaasboer of juist een ijskiosk – er op specifieke plekken komt. Zodat er bijvoorbeeld een bloemenstal bij een begraafplaats staat, in plaats van een loempiakraam. “Bescherm onze standplaatshouders tegen willekeur. Loting doet geen recht aan al het harde werk van deze standplaatshouders”, aldus VVD-raadslid Mariam Al-Saqaff.

Verder werd er door meerdere partijen gesproken over het belang van de sociale cohesie en band met de buurt. “De standplaatshouders vervullen een belangrijke plek in de samenleving. De bekende gezichten vrezen nu voor hun bestaanszekerheid”, aldus D66. Ook de PVV liet weten te hebben gesproken met standplaatshouders: “Ze hadden tranen in hun ogen en vrezen voor hun toekomst.” Volt zei: “Het is onrechtvaardig om levens af te laten hangen van kop of munt”, waarmee hij verwijst naar het lotingsysteem. 

Juridisch

De vraag blijft wat er juridisch allemaal mogelijk is. Waar de gemeenteraad vooral wil weten wat er mogelijk is via bijvoorbeeld branchering en een selectieprocedure, gaf de wethouder nogmaals aan dat er geen manier is – die juridisch ook standhoudt – om de zittende ondernemers te bevoordelen met het verdelen van de vergunningen. De wethouder zei ook nogmaals dat de vergunningen die in 2013 voor tien jaar werden afgegeven tijdelijk zijn, en als overgangsregeling dienden voor nieuw beleid.

Het dossier is voorlopig nog niet afgesloten. De wethouder gaat met juristen en andere betrokkenen om tafel om een lijst te maken van criteria waar ze wel op mogen selecteren. Dan volgen er nog meerdere bijeenkomsten over het onderwerp. PvdA gaf in ieder geval al te kennen met een motie te willen komen om de fysieke standplaatsen van Venezia en Broodje Ben te behouden, uiteraard is het nog wel de vraag of dan ook echt deze ondernemers terugkomen op die plek.