Onder de Mensen is een serie verhalen van DUIC waarin we zoeken naar voorbeelden van hulp, ondersteuning en initiatieven in Utrecht. Bij wie kun je terecht voor een steuntje in de rug om je leven weer op de rit krijgen? Hoe ondersteunen en helpen mensen elkaar om een stapje verder te komen? Wie zijn de enthousiaste initiatiefnemers die opstaan voor hun buurt? Deze keer deel 36: Herstart, de nieuwe inloopvoorziening voor dak- en thuislozen in Utrecht. Deze serie komt tot stand in samenwerking met de gemeente.

Het Leger des Heils ontwikkelt in 2018 een nieuwe inloopvoorziening voor daklozen in Utrecht: Herstart. Het gaat om een combinatie van een inloop, met dagbesteding en activiteiten, 15 noodslaapplaatsen en de huisvesting van het Stadsteam Herstel. Dat is het team van hulpverleners dat daklozen begeleidt. “De kern is om maatwerk te leveren. Elk persoon is anders”, vertelt Ferdinand van de Velde regiomanager van het Leger des Heils. 

De nieuwe voorziening komt in het pand van het Leger des Heils aan de Nieuwegracht 92 en opent uiterlijk 1 december 2018 haar deuren – als de oude opvang aan de Catharijnesteeg de deuren sluit. “Bij Herstart voegen we niet alleen de verschillende onderdelen van hulpvoorzieningen samen, we gaan het ook anders vormgeven”, vertelt Van de Velde enthousiast. “Er komt ook hulpverlening en medische zorg. Het moet een gezamenlijk initiatief worden met één voordeur waar verschillende partijen samenwerken – dat is de toekomst van de daklozenopvang. Het is namelijk niet altijd nodig of goed om in de nachtopvang te slapen. Als we kunnen voorkomen dat mensen daar terecht komen, moeten we dat proberen.” Een kort verblijf in de nachtopvang is het beste. Het gaat er om dat mensen zo snel mogelijk worden begeleid naar een plek waar ze tot rust kunnen komen om aan hun toekomst te werken.

Naast hem knikt Floris Bary bevestigend. Hij heeft als ervaringsdeskundige meegedacht over de nieuwe inloopvoorziening. “Ik ben zelf dakloos geraakt en kwam in 2006 bij de laagdrempelige opvang terecht”, zegt Bary. “Ik had een redelijk normaal leven, maar door scheiding, ontslag en verslaving kwam ik op straat te staan. Ook dingen als schaamte speelden een grote rol waardoor ik afgleed.” Hij liep tegen veel problemen aan waar daklozen mee te maken krijgen – ook in de opvang. De daklozenopvang werkte volgens hem toen niet goed om weer zo snel mogelijk uit de lastige situatie te komen. Ervaringsdeskundigen als Bary helpen medewerkers van de instellingen nu om een andere visie te krijgen. Zo moet er een veiliger gevoel zijn bij Herstart, kunnen mensen anders benaderd worden en moet er meer nazorg komen om terugval te voorkomen.

Ervaringsdeskundigen

Bary raakte steeds meer betrokken bij het lot van zichzelf en anderen door in cliëntenraden plaats te nemen. “De motivatie was om te delen wat ik zag. Ik was er in het begin nog niet zo bewust mee bezig, maar gaandeweg rolde ik deze wereld steeds verder in.” Inmiddels werkt hij voor het Leger des Heils en startte hij het project Doen en Laten – waar (ex-)cliënten uit de maatschappelijke opvang of verslavingszorg anderen helpen bij het voorkomen van terugval, het opbouwen van een sociaal netwerk, maar ook bij contacten met buurtteams.

Door mensen als Bary mee te laten denken in de uitwerking van de nieuwe inloopvoorziening wil het Leger des Heils deskundigheid vanuit meerdere perspectieven gebruiken. Bary: “De expertise die wij hebben is anders. Het kan heel waardevol zijn als er iemand naast je komt zitten die weet wat je doormaakt. Het is mentaal heel zwaar om dakloos te raken. Dat moet je een plek geven. Dat weten ervaringsdeskundigen als geen ander.”

Van de Velde legt uit dat de nieuwe manier van opvang vier pijlers heeft: “Allereerst voorkomen, daarnaast opvang en hulp voor wie toch dakloos raakt en maatwerk in de hulpverlening. Als laatste is er begeleiding door (ex-)daklozen. Iedere situatie is uniek en daarom is aandacht en goed contact met de bezoekers enorm belangrijk.” Het team dat in de inloopvoorziening gaat werken bestaat daarom voor een deel uit mensen die vanuit eigen ervaring met dak- of thuisloosheid meepraten over herstel.

Wijken en gemeenten

In de toekomst zal de opvang van daklozen met lichte problematiek worden verdeeld over de wijken in de stad én de regiogemeenten. Dat betekent voor een aantal mensen opvang in de eigen omgeving, dichtbij vrienden, familie en kennissen. “Dat is een groot verschil met hoe het nu werkt. Door samen te werken met regiogemeenten kunnen mensen in hun eigen buurt worden opgevangen, dat is belangrijk voor het herstel”, aldus Van de Velde.

Hij vertelt dat het dan ook niet de bedoeling is dat er op de Nieuwegracht honderden mensen naar binnen lopen. We willen mensen zo snel mogelijk weer laten uitstromen, terug de maatschappij in. Dat gaat makkelijker door middel van betaald werk of onbetaald zoals vrijwilligerswerk: “Activeren is heel belangrijk. Dat betekent dat we mensen zo snel mogelijk aan het werk proberen te krijgen en zo snel mogelijk weer een eigen plek kunnen bieden.”

Bary zegt dat werk inderdaad een van de belangrijkste dingen is voor het herstel. “Voor mij was het een jarenlang traject. Ik had moeite hulp te accepteren en kreeg pas rust toen ik weer wat te doen had en mijn verslaving achter me kon gelaten. Dat je er geld voor krijgt komt eigenlijk op de tweede plaats. Zingeving, het gevoel dat je wat bijdraagt – dat is heel belangrijk. Je moet alles eerst een plaats geven en daarna een andere identiteit zien te ontwikkelen los van het stempel van ‘die dakloze’ of ‘die verslaafde’. Bij deze inloopvoorziening moet dat zo snel mogelijk gebeuren. Rust vinden, je weer mens voelen en zo snel mogelijk weer richting een eigen huisje.”

De nieuwe inloopvoorziening van het Leger des Heils opent op 1 december 2018 de deuren. De organisatie zoekt nog vrijwilligers. Meer weten? Kijk op legerdesheils.nl.