Dwight van van de Vijver was jarenlang wijkagent in Kanaleneiland en zag daar naast prachtige mensen en oprechte naastenliefde ook gebeurtenissen waarvan hij ’s avonds niet kon slapen. Hij werkt als politieman ook woordkunstenaar. Hij brengt met zijn kunst moeilijke momenten die hij zag onder woorden en met succes. Twee video’s gingen viral en hij sprak bij RTL Late Night tweemaal over zijn vak. Een interview met Van van de Vijver (34).

Dwight woont om de hoek van het politiebureau in Houten. Vaak is hij daar echter niet meer te vinden, vertelt hij. “Ik werk tegenwoordig vooral landelijk. Hoe verder je klimt op de ladder, hoe minder je op straat bent. Ik denk dat het ook wel gezond is om even een functie te hebben die wat rustiger is. Je ziet een hoop als agent op de straat.”

Rustig is Dwight altijd al geweest, vertelt hij met een brede lach. Dat kreeg hij mee vanuit huis. Toen hij als puber op het Gregorius College in Utrecht zat en er een akkefietje was ging hij naar zijn vader. Die was als jurist werkzaam in het gemeentehuis. “Dan kwam ik aan en gaf hij me vijf gulden. ‘Haal een broodje Mario en pak je rust’, was het enige wat hij dan zei. Mooi man.”

Etnisch profileren

In november 2016 kwam Van van de Vijver voor het eerst in het nieuws met een video over etnisch profileren in samenwerking met radiozender FunX. Kort daarvoor had rapper Typhoon iets wat hem voor de zoveelste keer was overkomen op Instagram gedeeld. Hij werd staande gehouden in zijn auto, omdat hij niet zou matchen bij het profiel van een donkere man. Dwight reageerde op Twitter: ‘Etnisch profileren, collega’s we hebben nog veel te leren.’

Een aantal maanden later kwam hij met een spoken word – een literaire voordracht – over dit gevoelige onderwerp waarin hij de nuance zocht. “Intern was men op zoek naar de juiste vorm om dit gesprek bespreekbaar te maken binnen de politie. Ik heb veel reacties ontvangen van politiechefs die mij vroegen om langs te komen na die clip. Intern werd een taboe doorbroken. Ik vond dat de nadruk moest liggen op de verbeteringen die wij in gang moesten zetten.”

“Ik geef ook lezingen binnen de politie. Dan begin ik altijd met een spiegel. Wat is je eigen rol in de samenleving? Kijk eerst eens naar jezelf. Als jij hetzelfde blijft doen als wat je altijd deed moet je geen andere uitkomst verwachten”, zegt hij poëtisch. Het werd bespreekbaar, maar Dwight maakt zich geen illusies. “De verandering is in gang gezet, maar we zijn er nog lang niet. Daar moeten we ons bewust van blijven.”

‘Ik maak het niet voor de fame’

RTL Late Night belde een dag voordat de video uitkwam al op om te vragen of hij in de uitzending wilde komen vertellen over zijn ervaringen. Dwight lacht en zegt: “Ik zeg vaak snel ja. Laat ik het zo zeggen: ik treed vaak buiten mijn comfortzone. Ik zat in de foyer met make-up op mijn gezicht en een oortje in. Geen weg meer terug. Ik scheet zeven kleuren, maar het ging gelukkig goed.”

Boodschap

Hij buigt even over de tafel heen en plukt vluchtig aan zijn baard. Dan op een veel langzamere toon: “Kijk, ik maak het niet voor de fame, ofzo. Ik vind dat ik een boodschap heb. Misschien één die veel anderen wel zouden willen zeggen, maar dat nooit doen. Soms vind ik dingen leuk om te doen en soms twijfel ik. Als ik twijfel vind ik de boodschap weer te belangrijk om niet te vertellen. Dus dan doe ik het alsnog.”

Hij leunt achterover en lacht weer: “Je bent bezig met een creatief proces en als het klaar is laat je het los. Dan duik ik het liefst onder de dekens om de reacties af te wachten. Als ik later onder de dekens vandaan kom denk ik: holy shit, wat gebeurt hier?!”

Bij zijn laatste video – opgenomen samen met de Amsterdamse rapper Rocks, bekend van de rapgroep THC – was dat zeker het geval. Dwight lacht veel en grapt een hoop, maar als hij vertelt over wat hij heeft gezien in zijn tijd als wijkagent in Kanaleneiland, wordt hij serieus. “Als je slachtoffers van loverboys probeert onder te brengen op een veilige plek en je alleen voor dichte deuren staat, dan moet je daar wat mee. Dat moet de politiek ook weten.” Dwight kiest er dan voor om met zijn spoken word mensen te bereiken. “Dat komt bij mensen aan, snap je?”

De reacties stroomden binnen: “Er was een docent die me belde. Hij vertelde dat hij mijn clip had gebruikt in een creatieve les. Bij de vierde klas aan wie hij de film liet zien barstte een meisje in huilen uit. Ze bleek hetzelfde mee te maken.” Maar ook meisjes die dezelfde ervaringen hebben gehad of ouders die het verhaal herkennen reageerden op de video. “Pas toen realiseerde ik me welke impact het heeft als je deze dingen vertelt, maar voor mijn collega’s en mij is het de realiteit.”

Emotioneel betrokken

Van van de Vijver vertelt dat het nog steeds hard binnenkomt bij hem. “Politieagenten kunnen ook janken, misschien alleen van binnen want we moeten professioneel blijven. Maar als jij een peuter van één jaar weg moet halen van Jeugdzorg en dat kind blijkt verslaafd te zijn? Dan zit je daarna met een naar gevoel in de auto.”

Hij vertelt emotioneel misschien té betrokken te zijn geweest. Collega’s letten op elkaar en er wordt gesproken, maar de meeste mensen zien de dingen die agenten zien nooit. “Ik kan niet voor anderen spreken, want er zijn agenten die dit werk al dertig jaar doen en nergens last van hebben, maar deze jongen hier”, hij wijst op zijn borst, “deze jongen kon daar soms niet van slapen.” Hij ging naar een collega om te vragen hoe hij ermee omging. Hij vertelde hem dat zijn betrokkenheid ook zijn kracht is: “Accepteer het en geef het een plek. Leer ermee omgaan.”

Van van de Vijver ontloopt het contact met de straat zeker niet. “Ik probeer nog zoveel mogelijk het contact met de samenleving te houden, maar voor nu is het ook goed om soms even niet die dingen op je netvlies te hebben staan.” Toch wil hij zijn rol in de samenleving zoveel mogelijk uitbreiden. Hij noemt zich dan ook een zorger en beschermer. “Iemand die zich inzet voor mensen die het nodig hebben. Nu ben ik blij dat ik mensen ken in de gemeenteraad en in de Tweede Kamer. Die appen mij gewoon.” Met een big smile: “Ook mensen van wie je het totaal niet verwacht nemen contact met me op en willen praten naar aanleiding van mijn clips.”

Voor Van van de Vijver is er een nieuw project uit ontstaan. Door bekende Nederlanders een dag mee te laten kijken en te laten ervaren hoe het is om bij de politie te werken wordt draagvlak gecreëerd. Humberto Tan was een van die rolmodellen. “Het is niet altijd makkelijk. Ik had ook een voorbeeld nodig om zeker te weten dat ik politieagent wilde worden. Een vader van een vriendin van mij – grote man, enorme handen – deed iets met jongeren bij de politie. Ik dacht dat wil ik ook!”

Diversiteit

Uit een onderzoek van Motivaction bleek vorige week nog dat veel jongeren met migratieachtergrond niets voelen voor een baan bij de politie. “Maar wat nou als ze zien dat hun rolmodellen het wél mooi vinden? Er zijn veel BN’ers die vragen hebben over het werk wat we doen. En voor jongeren is het belangrijk om dat te zien.”

“In Nederland is diversiteit een gegeven en we willen dat de politie daar ook van profiteert.” Dwight vertelt dat de omgeving van een agent enorm waardevol kan zijn voor de kracht van de organisatie. “FC Utrecht speelde laatst tegen FC Zenit uit Rusland. Wij hebben geen kaas gegeten van de Russische cultuur. Dan kunnen we de ME ertegenover zetten, maar veel slimmer is één of twee Russisch sprekende collega’s op te roepen.”

‘Ja maar, Dwight. Stel, je vindt drie kilo coke’

“Misschien vinden Russen het wel normaal om pas bij een vierde waarschuwing weg te lopen. In plaats van de stok te hanteren zou een extra waarschuwing de stad een hoop ellende kunnen besparen. Overigens is de taal sowieso handig, want als je naar ze roept: ‘iedereen moet naar rechts!’, hij gooit zijn armen in de lucht, “daar snappen ze niets van natuurlijk.”

Dwight geeft nog een voorbeeld: “Stel: jij bent opgegroeid met twee die-hard hooligans. Jij bent die kant net niet uitgegaan, want je kwam bij de politie. Dan vragen we je niet om te snitchen, maar wel om je waardevolle kennis te delen met je collega’s. Jij kent de cultuur. Zo heeft iedereen zijn kwaliteiten. Die moet je benutten.”

Verschillende werelden

Wat zijn de specifieke kwaliteiten van Dwight? “Gedichten maken, storytelling”, schiet direct uit zijn mond. Dan is hij even stil en denkt na. “En verbinding maken.” Dwight vertelt over de periode waarin hij fanatiek sportte bij de Amsterdam Crusaders – een American Footballclub. Hij vierde zijn verjaardag en nodigde zijn teamgenoten uit. “Dat waren nogal grote jongens, veelal donker en vol getatoeëerd, maar ik was ook werkstudent bij de politie. Dat was een heel andere, veelal witte, wereld.” Dwight nodigde gewoon iedereen tegelijk uit. “Het was een topverjaardag! Tot diep in de nacht werden hele bijzondere gesprekken gevoerd.”

Hij heeft zich altijd opgehouden in verschillende werelden. Grinnikend: “Ik heb vrienden die me altijd casussen gaven. ‘Ja maar, Dwight. Stel, je vindt drie kilo coke… Wat doe je dan?’.” Dan een harde lach: “Ik zei altijd wat denk je zelf? Natuurlijk lever ik dat in! De jongens van de politieacademie kende die wereld niet. Het was hard en soms ruig, maar er was ook een heel hechte kameraadschap.”

Gesproken woord

Dwight kwam al vroeg in aanraking met verschillende culturen en leerde zijn woorden te gebruiken. Hij haalt zijn schouders op: “Als diversiteit de norm is weet je niet beter. Ik begrijp dat sommige mensen in hun comfortzone zijn als ze bij hun eigen ‘soort’ of ‘groepje’ blijven. Maar dat kan jammer zijn.” Dan tovert hij weer zijn glimlach op zijn gezicht: “Ik heb als wijkagent in Kanaleneiland supermooie dingen gezien achter de voordeur bij mensen. Als je het hebt over gastvrijheid of naastenliefde. Ik heb zelfs meegemaakt dat ik samen met een collega een huiszoeking moest doen bij een jongen die zelf in de cel zat. Alleen zijn stiefmoeder was thuis. Die had zojuist gekookt en ik vond dat het wel lekker rook. Ze vroeg me of ik wilde proeven. Voor ik het wist zat ik aan tafel met een bord eten voor mijn neus. Toen mijn collega mij zag en voor de grap zei: ‘zit je weer alleen te eten?’, kreeg hij ook een bord. Daar zaten we dan.”

Er zijn nu veel jongens die zich afvragen hoe het kan: een politieagent die rapt. “Dan vraag ik hoe het kan dat iemand dj is en schilder. Waarom moet je altijd het een of ander zijn? Ik verwacht niets en daarom ook alles. Wat je ook bent, het is goed.”

Gaan we nog meer horen van Dwight de woordkunstenaar? “Dwight als persoon gaat nog wel met dingen komen, maar echt voor de boodschap. In een aantal projecten ga ik achter de schermen dingen doen. Soms is het gewoon informatie geven voor een project van een ander. Er zijn soms ook dingen die besproken mogen worden waar je je niet populair mee maakt. Dan wil ik mijn steentje bijdragen, maar is het niet altijd handig om je gezicht erbij te plaatsen.” Hij valt weer even stil en zegt dan met overtuiging: “Als het nodig is dan gebeurt het vanzelf.”