Er is sprake van een woningcrisis, ook in Utrecht. Dat geeft wethouder Kees Diepeveen – die in de stad verantwoordelijk is voor de portefeuille wonen – ruimschoots toe. Hij begrijpt dan ook goed dat mensen hun stem willen laten horen over het onderwerp, zoals bij het woonprotest dat aanstaande zondag in Utrecht plaatsvindt. Maar, zo zegt hij, er wordt ook flink gewerkt om de situatie te verbeteren.

De huizenprijzen stijgen al jaren explosief, het totale aantal koopwoningen in Utrecht is twee jaar op rij gedaald en het aantal sociale huurwoningen neemt ook niet toe waardoor mensen nog steeds vele jaren op de wachtlijst staan. Er lijkt dus weinig verbeterd te zijn de afgelopen jaren. Een geschikt huis vinden wordt er niet makkelijker op. Toch wordt er nog wel flink gebouwd in de stad. Jaarlijks komen er zo’n 3000 woningen bij, het aantal huurwoningen in de vrije sector is de afgelopen jaren dan ook toegenomen. In 2020 is de bouw gestart van in totaal zo’n 3500 woningen, waarvan de helft sociale huur is.

Wethouder Diepeveen gaat over de woningmarkt in Utrecht. Althans, niet over de volledige woningmarkt maar hij is hoofdverantwoordelijk voor het woonbeleid van de gemeente Utrecht. “Ja die woningmarkt is zwaar overspannen. Er zijn eigenlijk op alle vlakken grote tekorten en er spelen ook andere problemen. Dat is natuurlijk niet alleen een probleem dat we hier in Utrecht hebben, het speelt landelijk en zelfs in andere steden in Europa.”

Wat wordt er gedaan?

Hoewel de situatie dus niet op korte termijn ineens verbetert, vertelt Diepeveen dat er al flink wat maatregelen zijn doorgevoerd. Ook worden er op dit moment nog meer nieuwe regels gemaakt om de situatie te verbeteren. Een van de regels die moet gaan bijdragen is de opkoopbescherming, dit zorgt ervoor dat huizen niet zomaar door beleggers opgekocht kunnen worden voor de verhuur. Dit gebeurt nu nog veel en kan de positie van particuliere huizenkopers verslechteren.

Recent zijn er in verschillende wijken in Utrecht nog brieven rondgebracht waarin het bedrijf de Nederlandse Vastgoed Participatie woningbezitters vraagt om hun huis te verkopen aan het bedrijf. De Nederlandse Vastgoed Participatie gaat de woningen vervolgens verhuren. In de brief wordt ook gerefereerd aan de regelgeving die volgend jaar gaat veranderen – zoals de opkoopbescherming – waardoor haast geboden is voor de belegger. Eerder noemde de gemeente Utrecht dit soort praktijken al frustrerend, omdat het zorgt voor prijsopdrijving van woningen en daarmee tot een verslechtering van de positie van startende kopers.

‘Wij willen de zelfbewoningsplicht invoeren voor huizen die maximaal 650.000 euro kosten’

“En daar is dus de opkoopbescherming voor bedoeld”, vertelt Diepeveen. Het idee van deze regel is dat huizen die verkocht worden ook echt bewoond moeten worden door de koper, en dus niet direct verhuurd mogen gaan worden. “En wij willen dat zo breed mogelijk invoeren. Koopwoningen moeten ten goede komen aan particuliere Utrechters en niet in groten getale aan beleggers of pandjesbazen verkocht worden. Wij willen de zelfbewoningsplicht invoeren voor huizen die maximaal 650.000 euro kosten, zo hopen we dat zoveel mogelijk huizen gekocht worden door mensen die er daadwerkelijk gaan wonen.” Nu geldt er al een zelfbewoningsplicht voor nieuwbouwhuizen en een antispeculatiebeding – dit houdt in dat mensen een woning niet mogen kopen om het vervolgens direct met winst door te verkopen.

Wonen, wonen en nog meer wonen

Maar zo benadrukt Diepeveen ook, het gaan niet alleen om bouwen, bouwen en nog meer bouwen. “Het gaat ook om wonen, wonen en nog meer wonen. De koophuizen die er zijn, moeten ook beschikbaar blijven voor een brede doelgroep. Ook moeten we misstanden in de huursector aanpakken en zorgen dat de huren betaalbaar blijven.” Zo werkt de gemeente aan een meldplicht voor discriminerende verzoeken aan verhuurmakelaars en zijn er prijsafspraken gemaakt met institutionele beleggers over een maximale huurstijging. Al eerder werd het actieplan Middenhuur gemaakt, waarmee de gemeente afspraken kan maken met ontwikkelaars om voor woningen van een bepaalde grootte een maximale huurprijs te vragen voor woningen, zodat er meer betaalbare huurhuizen komen. “En zo koppel je ook kwaliteit aan prijs. Het zou ons als stad enorm helpen als er ook landelijk beleid komt voor middenhuur met maxima aan huurprijzen en huurprijsstijgingen.”

Maar toch nog even terug naar dat bouwen, bouwen en nog meer bouwen. Er moeten toch ook gewoon meer huizen komen? “Ja die komen er ook. We zijn spreekwoordelijk kampioen bouwen in Nederland. Er komen duizenden woningen in Merwede, Beurskwartier, Cartesius en op het Utrecht Science Park. En we werken aan een plan om op korte termijn tijdelijke woningen – die 10 à 15 jaar kunnen blijven staan – te realiseren. Daar komt binnenkort meer informatie over naar buiten.”

‘De nood is dan ook ontzettend hoog. Er moet nog veel meer gebeuren’

Oké, er wordt dus veel gebouwd, er komen tijdelijke woningbouwprojecten, er wordt gewerkt aan meer betaalbare huurwoningen, er komen nieuwe maatregelen als de opkoopbescherming en er geldt al een zelfbewoningsplicht voor nieuwbouw. Toch zullen veel mensen ervaren dat het de afgelopen jaren niet allemaal beter is geworden. Diepeveen: “De nood is dan ook ontzettend hoog. Er moet nog veel meer gebeuren. Dat is op dit moment ook onze oproep aan Den Haag, waar over het regeerakkoord gesproken wordt.”

Een van die oproepen aan het nieuwe kabinet gaat over de verhuurdersheffing, een belasting die corporaties moeten betalen over het verhuren van woningen. Diepeveen: “Geld dat dus niet gebruikt kan worden voor het bouwen van nieuwe sociale huurwoningen, terwijl wij denken dat de corporaties dat wel zouden moeten doen. Nu zie je dat woningcorporaties soms huizen verkopen om aan geld te komen, en daar willen we juist heel terughoudend in zijn.”

Wat – en vooral ook wanneer – het nieuwe kabinet gaat besluiten om de woningmarkt weer een beetje te normaliseren is nog even afwachten. Het woonprotest dat zondag 21 november in Utrecht gaat plaatsvinden begint om 13.00 uur.