Het is een bekend verhaal; het schip tussen de Domkerk en –toren is ingestort tijdens een storm in 1674. Maar hoe het precies is gegaan, en wat de oorzaak was, is niet volledig duidelijk. Nieuw wetenschappelijk onderzoek moet daar meer helderheid in verschaffen. De BBC sprak met een van de wetenschappers en beschrijft het verhaal van de Utrechtse Domkerk.

Bijna 350 jaar geleden, op 1 augustus 1674, sloeg het noodlot toe. Er trok een zeer zware storm over Noordwest-Europa. Kranten schreven in die tijd van hagelstenen zo groot als babyhoofden, bomen werden uit de aarde gerukt en boten in Amsterdam werden uit het water getild door de wind. Ook in Utrecht maakte de storm veel schade, met het instorten van een deel van de Domkerk als gevolg.

Gerard van der Schrier, onderzoeker bij het KNMI, vertelt: “De schade aan de Domkerk was het meeste zichtbaar, maar ook andere kerken hadden schade. Bij een andere kerk werden bijvoorbeeld de toppen van de torens weggeblazen door de wind.” Opvallend aan de storm was dat deze maar van zeer korte duur was. “Boeren vertelleden dat de lucht volledig donker werd toen de storm eraan kwam. Toen ze gingen schuilen was de storm na vijftien minuten weer over en was de lucht weer helemaal helder.”

Tornado

In 1980 concludeerden meteorologen dat de schade aan de Domkerk veroorzaakt moet zijn door een tornado. Van der Schrier en zijn collega Rob Groenland denken nu een betere verklaring te hebben gevonden. Het nieuwe onderzoek is gepubliceerd in Natural Hazards and Earth System Sciences. Een probleem met de theorie van de tornado is dat zo’n weersverschijnsel te lokaal is. Dit verklaart ook niet de stormschade op dezelfde dag in andere delen van Europa. Het weersverschijnsel boogecho zou dit wel kunnen verklaren.

Boogecho is een relatief nieuw begrip en gaat gepaard met verschillende onweersstoringen en valwinden. Deze kunnen veel schade veroorzaken en boogecho’s kunnen ook honderden kilometers breed zijn. Het onderzoek heeft zich gericht op een mogelijke boogecho.Van der Schrier zegt bij de BBC: “Alles wat we tot nu toe hebben gelezen van ooggetuigen ondersteunt de hypothese dat het een boogecho was.” Ook tekeningen en schilderijen laten verschijnselen zien die kunnen duiden op een boogecho.

Het onderzoek is van belang voor overheden in Nederland om zeker te zijn dat bouwwerken in de toekomst beter bestand zijn tegen extreem weer. “We hebben geen gemeten data van de storm in 1674, maar de storm is wel goed gedocumenteerd.” Het onderzoek is echter niet alleen maar belangrijk voor meteorologen en overheden, het is ook een belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis van Utrecht.