Op 12 juni 2013 wordt het dode lichaam van de 42-jarige Kid tussen twee bootjes gevonden in de Utrechtse singel. Kid woonde in Ondiep met zijn twee koningspythons Kleintje en Pikachu. Zijn buurman was Utrechtse fotograaf Rob Hornstra. Hij legde Kid een tijdlang vast met zijn camera. Het eindresultaat is gebundeld in het fotoboek Man Next Door en er is een gelijknamige expositie in het Centraal Museum.

Hornstra hielp Kid met het lezen van zijn post en leende zijn telefoon uit wanneer Kid geen beltegoed meer had. Kid op zijn beurt hield een oogje in het zeil als Hornstra voor werk langere tijd in het buitenland was en liet zich fotograferen als Hornstra een nieuwe camera wilde testen. Maar in het begin van hun contact was dat anders – net zoals aan het eind.

“Wat kom je doen?” vroeg Kid, die in ontbloot bovenlichaam bij Hornstra’s deur verscheen. Het is 2004 en Hornstra is als net afgestudeerde fotograaf van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht naar een sociale huurwoning in Ondiep verhuisd. In eerst instantie hebben Hornstra en Kid niet veel contact. Maar na twee jaar verandert dat, als Kids vrouw en zoon Appie het huis verlaten. Kid zegt dat ze verdwenen zijn, hij weet niet precies waarheen en denkt dat zijn zoon bij zijn moeder verblijft. Jaren later hoort Hornstra dat de twee zijn gevlucht naar een blijf-van-mijn-lijfhuis.

‘Ondanks alles vond ik Kid een aandoenlijke man’

Het is stiller geworden in het huis van Kid. De buurmannen zien elkaar wat vaker, drinken een keertje koffie. Hornstra bestelt vaak nieuwe camera’s, die hij test op Kid en zijn andere buurman Willem. Kid vindt het prima. “Moet jij weten. Dat is jouw hobby”, luidt zijn antwoord altijd. De eerste foto van Kid maakt Hornstra in 2006. Hij spreekt hem aan over een tattoo – Kid trekt direct zijn shirt uit om er meer te laten zien. De geboortedatum van Appie staat getatoeëerd op zijn borst. Na het maken van de foto blijft Kid in z’n blote bast zitten en steekt hij een jointje op.

Tot 2013 fotografeert Hornstra hem vaker in z’n huis. De foto’s zijn van momenten waarop het (redelijk) goed gaat met Kid. Als het slecht gaat, is hij namelijk niet thuis maar zwerft hij door het centrum van Utrecht. Hij heeft diabetes en is zwaar verslaafd aan drugs en alcohol. Achteraf denkt Hornstra dat Kid vooral veel van huis was in de perioden dat hij erg verslaafd was. “Het ging bij hem niet altijd om harddrugs hoor, het kon ook om blowen of alcohol gaan. Hij verdween dan omdat hij andere mensen nodig had om hem te voorzien in die behoefte.” Kid klopte nooit bij zijn buurman aan voor geld. Hornstra: “Hij wist dat-ie dat niet moest proberen. Het was de enige regel die ik had: je krijgt geen geld. Beltegoed, boterhammen, suiker – dat vond ik allemaal geen probleem.”

Na het vertrek van zijn gezin blijft Kid in Ondiep achter. Zijn pitbull werd tot zijn grote verdriet afgemaakt omdat het dier iemand was aangevlogen die Kid bedreigde, met fysieke schade tot gevolg. Zijn twee koningspythons haalt hij graag uit hun terrarium om op de bank of op bed te laten rondglijden. Eens in de veertig dagen is het voedertijd en krijgen Kleintje en Pikachu een levende muis of rat. Dat levert nog wel eens bekijk op van straatvrienden. Hornstra haalt af en toe een muis voor de pythons, terwijl Kid om de hoek van de reptielenwinkel wacht – de medewerker had door dat-ie de beestjes levend voerde en vond dat niks. Het wordt nog lastiger om een muis of rat te vinden wanneer de reptielenwinkel in de buurt sluit en Kid meer geldproblemen krijgt. Wanneer de slangen overlijden, besluit Kid ze te begraven in de achtertuin. Hornstra: “Hij was heel emotioneel – maar je kon niet zeker weten of ze gewoon dood waren gegaan, waren afgemaakt door mensen die bij hem thuiskwamen, of misschien zelfs door iemand waren meegenomen.” Kid weet namelijk niet goed te vertellen hoe de slangen om het leven zijn gekomen.

Op de plek in zijn tuin waar ze volgens hem begraven zouden zijn, zou ook niet veel te zien zijn geweest. “Kid was vaak in de war waardoor hij veel dingen vergat. Dat was het lastige aan hem, hij wist zelf veel feiten niet meer. Maar als hij iets twintig keer op dezelfde manier vertelde, kon je er wel van uitgaan dat het zo ongeveer gebeurd was.”

Het verkeerde circuit

Vanaf 2012 hadden Hornstra en Kid weinig contact. In tijden van stress en spanning kreeg Kid meer last van epileptische aanvallen. Ook werd zijn geheugen slechter. Door zijn continue afhankelijkheid van drugs had hij vaak geldproblemen. Om toch drugs te kunnen gebruiken, verrichte Kid kleine criminele activiteiten voor degenen die zijn drugs leverden. Volgens Hornstra werd Kid gebruikt als loopjongen. “Hij was niet snugger genoeg om een echte crimineel te zijn, maar had geld en drugs nodig.” Zijn huis werd steeds vaker overgenomen door louche types, waardoor hij zelf zijn huis niet meer in kon.

Op een middag zat Hornstra in zijn studio in de achterkamer te werken. Hij keek naar buiten en zag van alle kanten gewapende politieagenten in sluiphouding over de schuren klimmen om in de achtertuin van Kid te komen. “Ik dacht: wow, wat gebeurt hier? Ze gebaarden naar mij dat ik stil moest zijn en weg moest gaan bij mijn balkondeuren. Uiteindelijk werd Kids huis van voor en achter bestormd door politiemannen. Er bleken allerlei louche types in het huis rond te hangen. Ook vonden ze een lading gestolen scooters in zijn schuurtje.”

Hornstra zegt dat wat er tussen Kid en zijn vrouw en zoon is gebeurd, natuurlijk nooit goed te praten is. Maar toch vond hij Kid eigenlijk een heel aandoenlijke, lieve man. “Hij wilde van alles ondernemen, maar belandde onherroepelijk weer in het verkeerde circuit. En in die situaties kon hij heel bedreigend en agressief worden. Hij kon absoluut niet met zijn woede omgaan en sloeg zijn huis vaak kort en klein.”

Hornstra was een jaar later opnieuw aan het werk in zijn studio, toen hij werd gebeld door één van Kids straatvriendinnen. “Moet je dat artikeltje lezen over dat lijk, op RTV Utrecht. Ze zeggen dat het Kidje is!” Hornstra moet toegeven dat hij niet erg geschokt was door het nieuws. “Ik zag al in dat het moeilijk voor Kid zou worden om zijn leven weer op orde te krijgen. Hij was té verslaafd. Zijn huis was één grote troep en begon ook te meuren.” Uit politieonderzoek blijkt later dat Kid bij de Weerdsluis een epileptische aanval heeft gekregen. Uit nood probeerde hij zich vast te grijpen aan de reling. Dat ging mis. Hij viel over de reling heen, in het water. Hij overleed door onderkoeling.

Tentoonstelling Centraal Museum

De opening van Man Next Door in het Centraal Museum is voor Hornstra een droom die uitkomt. “Het Centraal Museum is voor mij de enige plek waar dit project gelanceerd kan worden. Het is fantastisch dat zowel de kunstelite als alle vrienden en familie van Kid aanwezig zijn.” Hij hoopt dat de opening, net als het hele project, op een bepaalde manier stigmatisering en vooroordelen tegengaat. “Iemand als Kid lijkt op straat ver van je af te staan, maar het kan ook jouw buurman zijn.” Dat blijkt wel: de directeur van het museum, Bart Rutten, vindt Kid wel erg lijken op zijn achterbuurman in Oudwijk van jaren geleden – uit een rondvraag bij de familie blijkt vervolgens dat Kid daar inderdaad heeft gewoond, voordat hij naar Ondiep verhuisde.

Voor de volkswijkers is het de eerste keer in een museum. Danny, een neef van Kid bekijkt de muur die volledig in beslag is genomen door een foto van Kids koningspythons. Die zou hij ‘er wel uit willen boren’ om mee naar huis te nemen. Danny noemt de tentoonstelling mooi, maar apart. “Het brengt herinneringen naar boven, zowel goede als slechte.” Ook Gera is er, de ex-vrouw van Kid. “Erg confronterend, maar geweldig dat deze tentoonstelling er nu is. Iemand als Kid kan iedereen z’n buurman zijn.” Een man in geel gemeentehesje vertelt dat hij elke dag door Overvecht rijdt om vuilnis op te halen of huizen leeg te halen. “Ik zie dit soort mensen dagelijks, maar nooit in een museum.” De broer van Kid, Reinier, is ook blij met de expositie. “Hij lach z’n eigen een dood daarboven. Dat zo’n eenvoudige boerenlul in een museum zou kennen hangen, wie had dat gedacht.”