De metalen patronen op straat, het gesis van gas en de felgekleurde ballonnen; het gebruik van lachgas is een bekend verschijnsel in Utrecht. Waar sommigen zich vooral storen aan de rommel die gebruikers kunnen veroorzaken, waarschuwen anderen voor lachgas in het verkeer of de gezondheidsrisico’s. Het goedje is echter gewoon legaal te verkrijgen en op veel feestjes genieten gebruikers onschuldig van het  gebruik. Toch roepen steeds meer gemeenten en partijen op voor nieuwe regelgeving rond de handel en gebruik in lachgas.

Bij de Nijverheidskade zijn de sporen van lachgasgebruik goed te zien. Ballonnen, patronen en doppen van lachgastanks liggen verspreid over het industrieterrein. Regelmatig staan hier auto’s waarbij de inzittenden ballonnen aan de mond hebben. Ze gebruiken lachgas voor een kortdurende roes van een paar minuten. Het spul wordt normaliter gebruikt voor medische doeleinden of om druk op te bouwen in slagroomspuitbussen. Lachgas is gewoon te koop in de winkel en op vele websites. Op Koningsdag voorzagen handige verkopers de feestende meute van lachgas.

Lachgas is gewoon te verhandelen en te gebruiken. Juridisch wordt het niet gezien als drugs. Hierdoor is de populariteit de afgelopen jaren sterk toegenomen. Het wordt regelmatig gebruikt op feestjes, maar ook op straat is het gebruik sterk toegenomen. Het kennisinstituut Trimbos geeft aan dat veel gebruikers het niet als drugs ervaren, maar als een onschuldig middel – er is immers nog weinig bekend over de gezondheidsrisico’s.

Door de groeiende populariteit van lachgas zijn er echter steeds meer partijen die hun zorgen uiten. Los van de mogelijke gezondheidsschade voor een gebruiken, gaat het vaak over de overlast die ermee gepaard gaat. De metalen patronen en ballonnen slingeren op straat en de handel gaat regelmatig niet volgens de regels. Ook tijdens de afgelopen Vrijmarkt in Utrecht werd er, op onjuiste wijze, gehandeld in lachgas en trad de politie op.

Tijdens Bevrijdingsfestival in park Transwijk werd lachgas verboden. Verschillende gemeente proberen het gebruik van lachgas op evenementen aan banden te leggen en ook artsen waarschuwen voor het excessief gebruik van lachgas. Verkeersspecialisten menen dat lachgas verboden moet worden in het verkeer.

Utrecht

Eén van de partijen die meent dat het gebruik van lachgas aangepakt moet worden is het CDA. De partij roept de gemeente Utrecht op om een voortrekkersrol te nemen en het gebruik van lachgas in de openbare ruimte aan banden te leggen. Fractievoorzitter Sander van Waveren: “Het gebruik van lachgas zorgt natuurlijk voor rommel op straat, daar hoeven we geen onderzoek meer naar te doen. Iedereen herkent de metalen ampullen. Daarnaast krijgen we veel klachten over het gebruik van lachgas in het verkeer. Dit speelt vooral in de wijken Lombok, Kanaleneiland en Overvecht. Door het gebruik van lachgas gaan mensen slechter rijden, regelmatig rijden ze daar als malloten. Het is net als met alcohol achter het stuur.”

Van Waveren ziet graag dat de gemeente Utrecht de overlast door het gebruik van lachgas gaat aanpakken. De partij strijdt hier al langer voor, maar tot op heden keek men vooral naar Den Haag. “Lachgas is niet verboden. De laatste weken heb ik echter een aantal dingen gezien waardoor ik denk dat de gemeente een rol moet én kan spelen”, aldus Van Waveren. “Zo kunnen we bijvoorbeeld het gebruik van lachgas in de openbare ruimte tegengaan met nieuwe regels in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Ook zou ik van het gemeentebestuur willen weten of het een optie is om de handel en het gebruik van lachgas te verbieden als voorwaarde voor een evenementenvergunning.”

De gemeente kent de problemen die spelen met lachgas en houd de situatie over het gebruik al langer in de gaten. Utrecht trekt daarin onder andere op met Rotterdam, Den Haag en Amsterdam. Algemene wetgeving moet echter landelijk geregeld worden. Voorlopig blijft de handel en het gebruik in lachgas in Nederland gewoon toegestaan. Op 21 mei wordt er in de gemeenteraad gesproken over de APV, de lokale regels in Utrecht, daar komt het onderwerp ook aan bod.

(Tekst gaat verder onder afbeelding)

5 vragen over lachgas

Wat is het?

Lachgas is een kleurloos, zoet ruikend en smakend gas. Vanaf het einde van de 18e eeuw wordt het gebruikt als narcosemiddel. Tegenwoordig wordt het soms nog door tandartsen en ambulancepersoneel gebruikt. Lachgas veroorzaakt bij het inademen namelijk een kortdurende roes, die wel wat lijkt op dronken zijn. Ook onderdrukt het pijnprikkels, en ontspant het de spieren. Het wordt als genotsmiddel gebruikt vanwege de psychedelische effecten die het heeft op het zicht en gehoor. Bij intensief gebruik kan lachgas flauwvallen veroorzaken, doordat er te weinig zuurstof naar de hersenen gaat.

Hoe wordt het gebruikt?

Mensen die lachgas recreatief gebruiken doen dit meestal door middel van een ‘ballonnetje’. Een ballon wordt met lachgas gevuld uit speciale patronen, die in een slagroomspuit kunnen worden gezet, of uit lachgascilinders. Vervolgens wordt de ballon aan de mond gezet, en wordt het gas in- en uitgeademd. Soms wordt er tussendoor gewone lucht ingeademd om zuurstofgebrek te voorkomen, maar sommige mensen doen dit niet omdat ze denken dat het effect hierdoor sterker wordt

Wie gebruikt het?

Lachgas wordt soms door ambulancepersoneel, tandartsen, en soms ook bij bevallingen gebruikt voor korte verdovingen. Als genotsmiddel wordt het vooral door jongeren gebruikt. Tot voor kort was het vooral populair bij uitgaans- en festivalpubliek die het tijdens of na het feesten gebruikten. Omdat het legaal en redelijk goedkoop te krijgen is wordt lachgas steeds vaker gebruikt op straat.

Wat is de wet- en regelgeving rond lachgasgebruik?

Lachgas valt sinds 2016 onder de Warenwet, en niet onder de Geneesmiddelenwet. Aangezien lachgas (nog) geen aantoonbare ernstige gezondheidsrisico’s heeft bij matig gebruik, is er voor de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit geen reden om tegen de verkoop van lachgas op te treden. Lachgas is op het moment dus nog legaal te verkrijgen. Verkopers zijn veelal groothandels, maar ook in kleinere zaken is het vinden, en zijn er veel sites met bezorgservice die het verkopen. Ook zijn er op festivals vaak verkooppunten met ballonnetjes. Groothandels zoals Sligro, Makro, Hanos en de winkelketen Blokker hebben uit eigen overweging besloten om het aantal dozen met patronen dat ze aan één klant verkopen te beperken. Webshop Bol.com besloot zelfs om helemaal te stoppen met de verkoop van lachgaspatronen. De winkels doen dit omdat ze zich zorgen maken over het gebruik door jongeren. Juridisch gezien is er op dit moment echter nog geen reden om tegen de verkoop van lachgas op te treden.

Is het schadelijk voor gezondheid?

Er wordt nog volop onderzoek gedaan naar de effecten van het gebruik van lachgas. Volgens het Trimbos-instituut zijn de schadelijke effecten die op dit moment bekend zijn gering. Dit betekent niet dat er geen schadelijke effecten zijn: gebruikers klagen bijvoorbeeld over misselijkheid, duizeligheid en verwardheid. Deze effecten ontstaan waarschijnlijk zuurstoftekort in de hersenen. Het risico op negatieve effecten is nog groter wanneer lachgas wordt gebruikt in combinatie met drank of andere drugs. Verder kan veelvuldig intensief gebruik van lachgas leiden tot een gebrek aan vitamine B12, wat weer kan leiden tot andere gezondheidsproblemen zoals bloedarmoede. Er zijn daarnaast risico’s verbonden aan het inademen van het gas; omdat het gas ijskoud is kan het delen van de mond en luchtpijp bevriezen wanneer het direct uit een patroon of cilinder wordt ingeademd. Bij het gebruiken van veel patronen in een slagroomspuit in korte tijd kan deze bevriezen, wat brandblaren op de hand kan veroorzaken.

Naast eventuele effecten op de gezondheid, heeft het gebruik van lachgas schadelijke effecten op het milieu. De metalen patronen worden namelijk vaak achtergelaten op straat of in de natuur. Utrechtse boswachters sloegen een aantal jaren geleden al alarm over de emmers vol lege patronen die zij verzamelden in de bossen rond Utrecht.