De jaarlijkse nieuwjaarsspeech vindt vanavond plaats in de Stadsschouwburg. Traditiegetrouw blikt de burgemeester terug op het afgelopen jaar en kijkt het vooruit naar het jaar dat gaat komen. Hieronder leest u de integrale tekst.

Dames en heren,

Welkom in de Stadsschouwburg. Fijn dat u er allemaal bent aan het begin van het nieuwe jaar. Een goed moment om elkaar te ontmoeten. Een mooi moment om samen terug te kijken en vooral ook vooruit. Een traditie die we vanaf volgend jaar voortzetten op steeds een andere locatie, ergens in de stad. Nu nog, als vanouds, zou ik bijna willen zeggen, hier in de Stadsschouwburg, die vanaf komende week, als de renovatie helemaal is afgerond, de meest duurzame schouwburg van Nederland is.

Eén van mijn leuke herinneringen aan 2015, dames en heren, was aan het koor dat we daarnet zo hartverscheurend mooi hebben zien en horen zingen. Ik mocht aanwezig zijn toen Grachtensmart in TivoliVredenburg zijn 25-jarig bestaan vierde en ‘Mijn Schele Miep’ tot dé Utrechtse Smartlap werd uitgeroepen. Heerlijk om (ook) daar bij te zijn geweest, want ik weet niet hoe het met u is, maar mij maken smartlappen op de één of andere manier altijd vrolijk.En een beetje vrolijkheid konden we het afgelopen jaar van tijd tot tijd wel gebruiken. Want voor de wereld was het een jaar van aanslagen en oorlogen.

Aanslagen in Kenia, Beiroet, Tunesië, Californië, Bagdad, Parijs. Tweemaal – in de eerste en voorlaatste maand – stonden velen op het Domplein om slachtoffers te herdenken van aanslagen in Parijs. Om solidariteit te tonen met nabestaanden, met het vrije woord en met Frankrijk. En het kwam dichtbij. Liep in november samen met twee Utrechters naar het Domplein. Zij waren getuige van de aanslag in Parijs. Op een terras werden zij vanuit het niets beschoten.

In het Midden-Oosten eisen oorlogen jaar na jaar honderdduizenden slachtoffers. Mensen zoeken hun toevlucht in kampen in buurlanden en gaan soms ook op weg naar West- en Noord-Europa. Laat ik het nog eens duidelijk zeggen: hier in Utrecht slaapt niemand op straat. Snel was er noodopvang, eerst in de Jaarbeurs, inmiddels aan de Amerikalaan. De mensen – onder wie veel vrijwilligers – die daar aan het werk zijn, leveren een topprestatie.

Ook in het nieuwe jaar zal Utrecht vluchtelingen gastvrij opvangen. En aan niemand hoef ik uit te leggen met welke uitdagingen en dilemma’s dat gepaard gaat. Niet alleen in Utrecht. Mensen hebben zorgen. De een heeft net een afschuwelijke vlucht uit een oorlogsgebied achter de rug, de ander is bezorgd over het grote aantal dat komt.

Ondertussen vergeten we niet aandacht te besteden aan een ander actueel onderwerp: het voorkómen en bestrijden van radicalisering en extremisme. Ik weet zeker dat het op lange termijn loont alles te doen om mensen bíj de samenleving betrokken en ín de samenleving actief te houden. En tegelijk scherpe grenzen te stellen tegen onverdraagzaamheid en anti-democratisch gedrag. Je staat niet met je rug, maar met open vizier richting de (Utrechtse) samenleving.

Daarbij komt het vóór alles aan op kennen en gekend worden in de buurten en wijken. ‘Klein, kleiner, kleinst is de kern’. ‘Utrecht zijn we samen’ is voor mij meer dan een programma. Het is een levenshouding. Ik draag het iedere dag uit: iedereen hoort er bij en kan meedoen.

Uit onze stad Utrecht, dames en heren, kwamen het afgelopen jaar (gelukkig) veel positieve berichten. Groot en klein. Brasa Dei kwam na 30 jaar terug. Oudegrachtkaas zag het licht. In de Oudegracht zelf zwom een zeehond. Nijntje werd 60. 70 jaar bevrijding werd uitvoerig gevierd. Utrecht werd uitgeroepen tot Solar City 2015 en Nederlandse stad met de meeste zonnepanelen. Claudia de Breij kreeg de Louis Davidsring. FC Utrecht haalde de winterstop op plaats zeven. De paus stond in het Straatnieuws en onze eigen paus (Adrianus VI) kreeg na bijna 500 jaar een monument.

Er was nieuws over een geleidelijk aantrekkende economie. Die zich vertaalt in groeiend ondernemersvertrouwen, minder faillissementen, meer startende ondernemingen, een woningmarkt die aantrekt. ‘Werken aan werk’ blijft voor het gemeentebestuur ondertussen een topprioriteit. Want de werkgelegenheid groeit nog niet echt mee… Samen met partners in stad en regio (denk aan de Rabobank Foundation, de maatschappelijk ondernemers in de social impact factory en de ABN Amro) zetten we alles op alles voor meer stageplaatsen, leerwerkmogelijkheden en banen. Vooral voor jongeren. Een stadsgesprek over de jeugdwerkloosheid met inwoners en ondernemers hielp daarbij. Net als de stadsgesprekken over Utrecht fietsstad, de horeca en energie dat hebben gedaan voor die andere thema’s.

Positief nieuws was er over de veiligheid in de stad. Utrecht wordt steeds veiliger. Velen dragen bij. Onze vrouwen en mannen van de politie niet in de laatste plaats. Ben trots op ze, ook na de afgelopen jaarwisseling. De nationale politie staat financieel onder druk, roep met mijn ambtgenoten uit de G4 het kabinet op, te investeren in de kwantiteit en de kwaliteit van onze politie. Positief nieuws over de decentralisaties in de zorg: de buurtteams verzetten bergen werk, iedereen krijgt de zorg die nodig is, niemand komt tussen wal en schip.Positieve berichten over de 1.000 woningen die in 2015 zijn gecreëerd door ombouw (omzetting) van voormalige kantoren en zorginstellingen. Dat is maar liefst een derde van het totale aantal toegevoegde woningen. Een prestatie die er toe doet: we zijn een van de snelste groeiers in Europa.

Positief nieuws dat ik u vorig jaar in het Stadskantoor beloofde: het water komt terug in de singel. Langs de Daalsesingel stróómt inmiddels water en het nieuwe stukje singel is nu al een geliefde route voor een wandeling. En er komt nog veel méér. Bij de Mariaplaats ligt de Moreelsebrug er al. Bij het station zijn een nieuw noordgebouw, een nieuw zuidgebouw en een prachtig nieuw Smakkelaarsveld in voorbereiding. Op naar een vergroot centrum.
Iets positiefs was er ook te melden over het voormalige hoofdpostkantoor aan de Neude (de Neude). De bibliotheek komt er in, als onderdeel van een gastvrije huiskamer voor de stad. En er waren in 2015 ook positieve berichten over het Utrechtse culturele leven, nu het gemeentebestuur heeft besloten het budget op peil te houden en u in alle wijken kunt blijven genieten van theater en muziek. Twee indrukwekkende, nieuwe locaties kwamen er in 2015 bij waar u dat kunt doen. In Leidsche Rijn, ‘De Sterrenkijker’ oftewel bioscoop en zalencentrum Cinémec. En in De Meern, Castellum Hoge Woerd, museum, theater, ontmoetingsplaats en nog veel meer.

En het allerbeste nieuws van 2015 was natuurlijk, dames en heren, de definitieve doorbraak van Dafne Schippers. Inmiddels Sportvrouw èn Nederlander van het Jaar. Haar zilveren medaille op de 100 meter op de WK in Peking was al een topprestatie. Laat staan de bijna bovenaards goede race op de 200 meter, die ze won in een Europees record.
Noem graag nog een paar Utrechtse inwoners die in 2015 in de prijzen vielen als toppers op hun terrein. Jamila Achahchah bijvoorbeeld, de vrouw achter Ladyfit, die omdat ze al zo veel jaren, en met succes, vrouwen stimuleert om aan sport te gaan doen, een hoge koninklijke onderscheiding kreeg.

Sannie Blankenstein van TivoliVredenburg, door de luisteraars van 3FM uitgeroepen tot Toiletjuffrouw van het Jaar. Mevrouw Blankenstein is niet de enige die keihard werkt om het de inmiddels meer dan een miljoen bezoekers aan TivoliVredenburg naar de zin te maken.

Justin van Tergouw, 15 jaar oud, winnaar van het jeugd-WK darts. Carlijn Bröring, freelancer van het Jaar 2015. José Manshanden, gemeentelijk themadirecteur Sociaal: overheidsmanager van het Jaar. En chefkok Leon Mazairac: culinaire Belofte van het Jaar. Vaak in het nieuws, Utrecht. Meestal gunstig. Om een goed humeur van te krijgen. En opgewekt en vol vertrouwen het nieuwe jaar in te gaan.

En vertrouwen is goed. Het geeft kracht in 2016, het Sint Maartensjaar, het jaar van 100 jaar Hubrecht Instituut, 100 jaar Jaarbeurs, 380 jaar Universiteit. Het jaar waarin we, eind deze maand al, de sterkste schakers van de wereld mogen verwelkomen in het Spoorwegmuseum, op de tiende dag van het Tata Steel Schaaktoernooi. En in mei de knapste en creatiefste koppen op het gebied van techniek, internet en ondernemen tijdens de Campus Party, ‘s wereld grootste technologiefestival in de Jaarbeurs.

Een jaar waarin Utrecht er nog beter en mooier op wordt, nog groener, gezonder en slimmer… Een jaar waarin niet alleen het nieuwe Centraal Station zal worden geopend, maar ook – hè, hè – station Vaartse Rijn. Ik zei het vaker: samen met een herboren Rotsoord, geeft dit een flinke impuls aan Tolsteeg en omgeving, waar Pastoe vertrekt (en toch niet helemaal) en de HKU zich zal vestigen. Woonde de eerste zestien maanden na mijn terugkeer in Rivierenwijk en kan dus uit eigen ervaring bevestigen: het wordt daar steeds leuker. Vanaf het fraaie dakterras op de Watertoren kunt u het met eigen ogen zien. Net als  – let op wat ik nu zeg – de skyline van Utrecht. En aan de westkant van onze stad komt in 2016 de fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal. Leidsche Rijn is dan nog dichterbij. En als u straks doorfietst naar De Haar, ontdekt u voorbij het kasteel het Utrechtse Parkbos: 70 hectare fonkelnieuwe natuur.

Maar het is pas, dames en heren, als je wat verder vooruit kijkt dan naar 2016, dat duidelijk wordt wat de betekenis is van de prestaties (en successen) die Utrecht als stad laat zien. Een aantal jaren geleden maakten de Verenigde Naties bekend dat er voor het eerst méér mensen op de wereld ín steden woonden dan daarbuiten. Over 10 jaar zal wereldwijd zelfs ruim tweederde van alle mensen in steden wonen. Steden, stedelijke regio’s (zo beseffen we steeds meer) zijn de plaatsen waar geld wordt verdiend, waar innovatie plaatsvindt. Waar mensen – simpelweg – willen wónen.

Wij wonen, dames en heren, met elkaar in zo’n stad, Een stad met, binnen een jaar of vijftien niet meer 338 duizend inwoners zoals nu, maar, op dat zelfde stuk grond van 10 bij 10 kilometer, tegen de 400 duizend. En 800 duizend inwoners in het stedelijk gebied van de U10, de gemeenten om Utrecht heen. Want de stad houdt niet op bij de grenzen van onze gemeente. En dat roept de vraag op: hoe hou je het leven in zo’n stad voor iedereen leefbaar en gezond? Hoe zorg je dat de inwoners van zo’n stad en hun kinderen lang en gelukkig kunnen leven? Dat iedereen kan meedoen?

Wat helpt bij het beantwoorden van die vraag, is onze levenservaring. Over zes jaar is het 900 jaar geleden dat Utrecht stadsrechten kreeg. Wat ook helpt, is een zelfbewuste en actieve gemeenteraad. Die hebben we, en bovendien met een nieuwe raadsgriffier, Merel van Hall, die het afgelopen jaar Ad Smits opvolgde. Zoals we in het college van B en W wethouder Kees Diepeveen mochten verwelkomen als opvolger van Margriet Jongerius.

Wat, dames en heren, ook helpt om het leven in onze zich ontwikkelende stad voor iedereen leefbaar en gezond te houden, is de samengebalde kennis in het Utrecht Science Park. Kennis van alle aspecten van een gezond leven in de stad. ‘Gezond’ bedoel ik overigens in de breedste zin. Een groene, gezonde en slimme stad heeft niet alleen gezonde mensen en een gezond leefmilieu, maar ook een krachtige economie, een groeiende werkgelegenheid, een bloeiend onderwijs, een veilige omgeving (ook tijdens de jaarwisseling) en een effectieve infrastructuur op basis van heldere keuzes.

Kennis over gezond leven maakt Utrecht, samen met de in U10-verband samenwerkende gemeenten, de regio en de provincie, bovendien tot een onweerstaanbare magneet voor studenten, ondernemers, werknemers en bezoekers. Geluk trekt meer geluk aan.
Wat nog meer helpt, dames en heren? Dat zijn al die creatieve, sociale en ondernemende mensen die hier wonen en werken. U dus. En wat je kunt bereiken als je die stadgenoten inschakelt, dat zie je bijvoorbeeld aan het Energieplan dat op dit moment in de gemeenteraad wordt besproken.

Gezien de ontwikkeling die Utrecht de komende jaren ondergaat, kunnen we alle ideeën, kennis en ervaring gebruiken die er toe bijdragen dat onze stad zich kan ontwikkelen en tegelijk onvervreemdbaar zichzelf blijven. Gezond stedelijk leven – ‘healthy urban living’ – als uitdaging voor iedereen. Of het nu om slimme laadpalen gaat of om meertaligheid, om stamcelonderzoek of om buurtteams, om serious games of om mensenrechten, om gezond gewicht of om sociaal ondernemerschap, om nul-op-de-meterwoningen, circulair inkopen of open data. Prestaties (en successen) die Utrecht nu al laat zien, maar waarvan de grote betekenis pas over enkele jaren in zijn volle omvang zal blijken.

Slimme oplossingen zijn voor Utrecht en regio goud waard. Ook nationaal en internationaal. De feiten zullen het aantonen: in Utrecht bouwen we aan de stad van de toekomst… Ik zeg het er maar voor alle zekerheid, in alle bescheidenheid, richting het Haagse Binnenhof bij.

We lopen, fietsen, wonen en werken midden in die stad van de toekomst. Je ziet het in het Stationsgebied, je ziet het in Leidsche Rijn, je ziet het in het Utrecht Science Park, je ziet het overal in de stad. We zorgen er voor dat Utrecht ook in de nabije toekomst één van de beste plekken in de wereld blijft om te leven. En dat doen we samen.

Samen met de huisartsen, fysiotherapeuten, diëtisten, sociale werkers en andere zorgprofessionals in Overvecht, die hun patiënten bewust maken van de waarde van een goede gezondheid. Samen met de buurtbewoners en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij Food for Good in Transwijk, die groenten produceren voor de buurt, lokale restaurants en voedselbanken. Samen met de Economic Board Utrecht en de vrouwen en mannen van de Colour Kitchen social impact bond.

Volop in ontwikkeling. Positieve signalen zat. En ik zie het helemaal voor me: op 2 januari 2030 (de laatste verkeersomleiding in het Stationsgebied is net weggehaald) komen we ergens in de stad bijeen en halen herinneringen op aan het jaar 2015, het jaar waarin het allemaal begon. Het jaar waarin de vonken er in Utrecht vanaf vlogen zoals niet vaak tevoren.

Aan het voorjaar van 2015, toen het aftellen begon, toen op scholen, in theaters, op straten en pleinen werd genoten van cultuur en sport. Toen de stad langzaam geel kleurde. Toen een heuse klimtijdrit werd verreden in een parkeergarage. Aan de zomer, toen topsporters de stad aandeden. Toen velen genoten in de snikhitte. Tuinslang-douches en kinderbadjes uitkomst brachten. Een geweldig zangkoor de Singel bevolkte. En vele miljoenen mensen over de hele wereld meekeken.

Het voorjaar en de zomer van 2015, waarin het ploegenspel in de stad het ploegenspel in het peloton evenaarde. Want de vonken vlogen er óók vanaf door de verbindingen die toen zijn gelegd. Verbindingen in de stad, in de regio en ver daarbuiten. Verbindingen die ons sindsdien verder hebben gebracht met de profilering van onze gezonde, groene, slimme en gastvrije stad en regio.

Namens mijn echtgenote, de gemeenteraad, het college, de raadsgriffie en al onze medewerkers, wens ik u een gelukkig 2016.

De speech werd afgesloten met een uitgebreide filmpje met daarin een terugblik op het hoogtepunt van het jaar: de Tour de France.