De Sint-Josephkerk aan de Draaiweg in Utrecht is verkocht. De nieuwe eigenaar is een onderneming uit Arnhem, die 690.000 euro neerlegde voor het unieke gebouw. De grote vraag is natuurlijk wat er nu gaat gebeuren met de kerk. Eigenaar Roland Verheij weet het zelf eigenlijk ook nog niet precies: “Want daarvoor gaan we juist eerst in gesprek met omwonenden, wij zijn benieuwd wat zij verwachten.”

Voor de kosten van een rijtjeswoning in Utrecht heeft de nieuwe eigenaar een bijzonder kerkgebouw gekocht. Wat de toekomst brengt voor de kerk is dus nog niet precies bekend. Eerst wat over het verleden: de Sint-Joseph is in 1901 gebouwd nadat de groei van de wijken Vogelenbuurt en Lauwerecht de vraag naar een plek voor religieuze samenkomsten vergrootte. De kerk stond toen nog aan de rand van de stad en ligt tegenwoordig in de Staatsliedenbuurt op de grens met Tuinwijk. Het gebouw is ontworpen door Gerardus Adrianus Ebbers, een leerling van de Duitse architect Alfred Tepe.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Het interieur van deze neogotische kerk is ontworpen door Otto Mengelberg en zijn zoon. Mengelberg was gespecialiseerd in gebrandschilderd glas en werkte onder andere aan de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Het orgel dat in de Josephkerk staat, is een Rijksmonument en is overigens een stuk ouder dan het gebouw. Het instrument werd namelijk in eerste instantie gebouwd voor de Johanneskirche in het Duitse Barmen in 1792. In 1920 werd het gekocht door de Utrechtse parochie. Omdat kerken niet meer zo drukbezocht worden als voorheen werd besloten om dit kerkgebouw af te stoten. Op 1 juli van dit jaar werd de kerk onttrokken aan de ‘goddelijke eredienst’. Ondertussen werd het pand verkocht.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Toekomst
Nu de St. Joseph geen gebedshuis meer is, rijst de vraag wat er wel met het gebouw moet gaan gebeuren. De nieuwe eigenaar is de onderneming Wonen in Arnhem. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, opereert het bedrijf dus ook in Utrecht. Roland Verheij is mede-eigenaar van Wonen in Arnhem, hij vertelt: “We hebben veel ervaring met het transformeren van monumentale gebouwen, waaronder kerken. In de Arnhemse Sint Jozefkerk zijn we nu bezig met een transformatie waarbij we een supermarkt en woningen maken in en rond de kerk.”

Een supermarkt in de kerk in Utrecht, gaat dat gebeuren? “Nee dat zie ik niet voor mij, het gebouw leent zich daar niet voor. Wat er wel gaat komen weten we nog niet precies.” Een ander monumentaal project van Wonen in Arnhem is de transformatie van Lorentz HBS aan de Schoolstraat in Arnhem. Dit is de oude school van de bekende kunstenaar M.C. Escher. In dit pand heeft Wonen in Arnhem studentenwoningen gerealiseerd.

Verheij legt uit dat ze in het najaar gaan beginnen met een uitgebreid participatieproces in Utrecht. “We nodigen de buurt dan uit in de kerk, om het gesprek aan te gaan. We willen weten wat de buurt graag ziet en dan gaan we daarover sparren. Uiteraard gaan we ook met de gemeente kijken wat er mogelijk is. Uiteindelijk willen een klankbord vormen om de plannen verder te bespreken. Elk monumentaal gebouw vraagt om maatwerk. Het is natuurlijk een lastige klus, maar omdat we al veel ervaring hebben en goede specialisten in ons team hebben, heb ik er vertrouwen in.” Het hele proces totdat de transformatie klaar is gaat meerdere jaren duren.

Werken van kunstenaar Steph Uiterwaal

Tekst gaat verder onder afbeelding

In het interieur van de St. Joseph zijn veel versieringen en markante beelden te vinden. Zo beschikt de kerk over een bijzonder uitgevoerde lambrisering, kerkbanken en zij-altaren die vervaardigd zijn door de Utrechtse kunstenaar Steph Uiterwaal. Hij werd op 8 januari 1889 in IJsselstein geboren en heeft veel van zijn leven in Utrecht doorgebracht. Hij werd vooral bekend om zijn religieuze beelden. De werken in de kerk zijn aangebracht ter ere van het vijftigjarige bestaan van het gebouw.

Kleindochters Candace en Suïntha Uiterwaal schreven DUIC omdat ze zich zorgen maken over de toekomst van deze werken nu het gebouw verkocht is. De parochie heeft het gebouw verkocht met de werken van Uiterwaal. Het lastige daarbij is dat de werken van Uiterwaal zowel roerende als onroerende goederen betreft die samen een ensemble – iets dat bij elkaar past – vormen.

Candace Uiterwaal klom daarom in de pen en mailde met de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht, het Museum Catharijneconvent als specialist in religieuze kunst en DUIC om haar zorgen te uiten. Het is daarbij vooral van belang om in te schatten of de werken van Uiterwaal bij het monumentale gebouw horen, of los te verwijderen zijn. Enkele beelden – van andere makers – zijn al uit de kerk gehaald en bijvoorbeeld naar het heiligenbeeldenmuseum in Kranenburg gebracht.

De kleindochters willen vooral dat de werken van hun opa ook goed bewaard blijven. Ze snappen ook dat niet alles in de kerk kan blijven, maar ze zouden wel graag kijken of er een herbestemming mogelijk is. De nieuwe eigenaar van de kerk laat aan DUIC weten ‘natuurlijk open te staan voor contact met de kleindochters’.