Maar liefst 38 bijzondere bouwwerken in Utrecht worden straks mogelijk bestempeld als ‘gemeentelijk monument’. De projecten, die variëren van bruggen tot schoolgebouwen en van een warmtekrachtcentrale tot een kinderboerderij, zijn allemaal tussen 1970 en 2008 gebouwd. De laatste keer dat in Utrecht een groot aantal gebouwen en complexen werd aangewezen als monument was in 2016. Toen kregen veertig naoorlogse objecten uit de periode 1945-1970 een monumentenstatus. Nu is het dus de beurt aan de bouwwerken uit de periode daarna, waarin veel aandacht was voor het herstel van de verwaarloosde binnenstad.
In het hele gebied binnen de grenzen van de gemeente Utrecht zijn de bouwwerken uit de periode 1970-2008 in kaart gebracht. Deze inventarisatie is uitgevoerd in samenwerking met lokale partijen als de Vereniging Oud-Utrecht, USINE, Heemschut en het Cuypers Genootschap. Ook is de mening van bewoners gepeild tijdens verschillende bijeenkomsten. “Er zijn gebouwen die ons, door hun unieke kenmerken, meer vertellen over die geschiedenis. Het gaat vaak om gebouwen met een bijzondere uitstraling en architectuur, die de stad haar unieke historische karakter geven”, zegt wethouder Rachel Streefland (Erfgoed).
Stadsvernieuwing
De jaren 50 en 60 werden de pijlen met name gericht op de bouw van nieuwe wijken en men had destijds nauwelijks oog voor de bestaande vooroorlogse buurten. De bewoners die zich dat konden veroorloven trokken dan ook vaak weg en in de leegstaande huizen vonden de eerste gastarbeiders onderdak. De gemeente Utrecht wilde in de jaren 50 deze negentiende-eeuwse wijken nog slopen, maar na een wisseling van de macht, zowel lokaal als landelijk, en massaal verzet van bewoners en actievoerders is een volledig andere koers ingeslagen.
Tekst loopt door onder de foto
Zo staat het eerste stadsvernieuwingsproject in Utrecht, de woningen van Woonin rond het Teugelhof, Strosteeg en Springweg op de nominatielijst en dat geldt ook voor de woningen aan het Vrouwjuttenhof en Eligenhof in de Utrechtse binnenstad. Het pand op de hoek van de Oranjestraat en de Nieuwekade, dat onderdeel is van het herstel van Wijk C, staat ook op de lijst.
Diensten
Vanaf 1970 werd Utrecht nog meer dan daarvoor een stad van diensten en hoger onderwijs. Steeds meer fabrieken sloten de deuren en de metaalindustrie hield zo goed als op te bestaan. Tegelijkertijd kwamen er steeds meer kantoren naar de stad. Deze ontwikkeling is onder meer zichtbaar op het Utrecht Science Park in de vorm van bijvoorbeeld het Hugo Kruytgebouw dat ook op de lijst staat. De studentenhuizen aan de Pythagoraslaan, iets verderop in Rijnsweerd, zijn ook genomineerd, evenals het hoofdkantoor van de Rabobank aan de Croeselaan, de Musketon in Lunetten en de Vierpoot aan het Maupertuusplein.
Tekst loopt door onder de foto
Kantelpunt
In de jaren 90 en het begin van de nieuwe eeuw deed zich opnieuw een kantelpunt voor. Er kwam meer aandacht voor de kwaliteit van architectuur en dit werd onder meer vanuit Den Haag gestimuleerd met de Nota ruimte voor architectuur. Ook in Utrecht ontstaat er een debat over dit onderwerp en er worden nieuwe initiatieven opgericht waaronder Stichting Rietveldprijs en Architectuurcentrum Aorta. Ook komt de gemeente in 1996 met een eigen architectuurnota.
Tekst loopt door onder de foto
Deze bewegingen vertalen zich in nieuwe architectuur in de stad, waarvan een deel ook op de lijst met mogelijke monumenten is beland. Dat geldt bijvoorbeeld voor het woonhuis aan het Pieterskerkhof 8, station Overvecht, het Universiteitsmuseum Utrecht, het Minnaertgebouw, de kinderboerderij in het Griftpark, de Basketbar en de warmtekrachtcentrale op het Utrecht Science Park én de Prins Clausbrug en de Martinusbrug.
Tekst loopt door onder de foto
Utrecht heeft momenteel 3.254 monumenten, waarvan 1.669 rijksmonumenten en 1.585 gemeentelijk beschermde monumenten. De gemeente wil 38 projecten aan deze lijst toevoegen. De komende weken worden gesprekken gevoerd met de eigenaren. Het definitieve besluit wordt binnen iets meer dan een half jaar genomen.
Lijst met alle locaties
– Teugelhof / Strosteeg / Springweg
– Vrouwjuttenhof 1-53 / Eligenhof
– Pauwstraat 26-28
– Albrachthof
– Jan Meijenstraat & -hof en Oranjestraat & -hof
– Oranjestraat – hoek Nieuwe Kade
– Groenestraat 100-104
– H.R. Kruytgebouw, Padualaan
– Stiltecentrum, Godebaldkwartier
– Muziekcentrum Vredenburg (oude deel), grote zaal
– (Voormalig) Provinciekantoor, Pythagoraslaan
– Woonhuis De Waal, J. Buziaulaan
– HKU – voormalig Akademie Artibus, Ina Boudier-Bakkerlaan
– Hoofdkantoor Rabobank, Croeselaan
– Musketon, Hondsrug
– Oranjekapel, Amsterdamsestraatweg
– HH Johannes en Bernarduskerk, Oranje Nassaulaan
– Kantinegebouw Kromhout/University College, Maupertuuslaan
– Transformatorstation, Fentener van Vlissingenkade
– Pieterskerkhof 8
– Martinusbrug, Catharijnesingel
– Atatürkstraat / Masarykstraat / Maleterstraat
– Daltonlaan
– Station Overvecht, Tiberdreef
– Universiteitsmuseum, Lange Nieuwstraat
– Educatorium, Leuvenlaan
– Mariaplaats
– Minnaertgebouw, Leuvenlaan
– WOS 8, Rijksstraatweg
– Vechtoever 33-67
– Rondpoort 1, Oudegracht aan de Werf
– Kinderboerderij, Milieucentrum Griftsteede
– Vondelparc
– Drift / Kromme Nieuwegracht 2
– Prins Clausbrug
– Basketbar, Genevelaan
– Warmtekrachtcentrale, Limalaan
– Universiteitsbibliotheek, Heidelberglaan
– Het Gebouw, t.o. Madridstraat
18 Reacties
ReagerenWat een mooie toevoeging aan de vele monumenten die de stad rijk is. Bruut, modern eigentijds. Stuk voor stuk het bewaren en beschermen waard.
“Beauty is in the eye of the beholder” enzo, maar gewoon ff een willekeurig voorbeeld uit deze lijst: De Musketon in Lunetten. We kunnen toch wel unaniem vaststellen dat dat een afzichtelijke hoop stenen is?
@bw: afzichtelijkheid is geen criterium.
Persoonlijk vind ik het paleis op de dam ook een draak van een gebouw. Of het postkantoor aan de neude.
De Abel drukkerij gebouwen in de Strosteeg! Het hoofdgebouw aan de Oude Gracht is monument. De drukkerij gebouwen stonden aanvankelijk op de lijst. Een ontwikkelaar wilde bouwen en toen besloot het college, dat ze foutief op de lijst stonden, omdat ze niet vastzitten aan het hoofdgebouw. Deze drukkerij gebouwen kwam ik zelfs op een tentoonstelling in Utrechts Archief tegen, zijnde uniek! Red dit erfgoed aub!
Veel panden zijn de moeite zekerwaard. Tegelijktijd is Musketon of HKU van een dergelijk platte architectuur die in ruime mate voorkomt in Nederland.
Ondanks dat Muziek Centrum Vredenburg zondermeer een architectonisch hoogte punt was van Hertzberger, is het om functionaliteit wensen drastisch aangepast.
Recent is de Gerrit Rietveld school in Tuindorp gesloopt, ondanks dat het een vrijwel het laatste zo krachtige voorbeeld was deze 60e jaren stroming.
Dus resteert de vraag wat precies de criteria zijn !
BW heeft gelijk de musketon is een verwerpelijk lelijk gebouw en zou plat moeten om plaats te maken voor een degelijk gezondheidscentrum.
@BW, Monumentaliteit is totaal iets anders als schoonheid! Als we enkel mogen laten staan wat unaniem mooi wordt gevonden kunnen we het halve centrum wel afbreken, mogelijk zelfs de hele stad. De Musketon is een bijzonder gebouw, zowel in plan, constructie en funcie, en verdient zeker een monumentstatus!
@ BW
Nee, niet unaniem dus !
(nooit ‘unaniem’, s.v.p.)
Dat betekent dat deze gebouwen nooit meer gesloopt of veranderd mogen worden. Jammer dat het jaren 1930 bouwblok aan de Croeselaan er niet op staat. Is toch vele maken mooier dan het Rabobank gebouw in dezelfde straat, vind ik.
Wat is dat verroeste gebouw met die konijnenoren op de laatste foto?
Mestopslag, rookhuis o.i.d.?
@Ihsan
“Als we enkel mogen laten staan wat unaniem mooi wordt gevonden kunnen we het halve centrum wel afbreken, mogelijk zelfs de hele stad.”
Ik teken voor alles gebouwd na WW2, toen vakmanschap van de menselijke maat werd vervangen voor betonnen massaproductie.
Ik vind Musketon best een aardig gebouw om te zien en kan me best voorstellen dat het een monumentale status krijgt – hoewel de overweging die Utrecht Architectuur voorlegt dat kan nuanceren: in welke mate komt deze stijl voor in Nederland.
Het gaat denk ik ook om de balans en daarbij staat een stijl, laat staan een gebouw, niet op zichzelf. Ik kan brutalistische architectuur ontzettend waarderen en zie dat graag behouden in het stedelijk landschap, maar dat betekent niet dat ik zou willen dat de hele stad er zo uit ziet. Alsjeblieft niet. Juist de contrasten, afwisseling in wijken of gebouwen met eigen karakter maken het de moeite waard. De karakteristieke huizen in Voordorp zijn hier een prachtig voorbeeld van.
Verder sowieso een aardige lijst en van sommige panden had ik gedacht dat ze al monumentaal waren.
Ik mis het C&A gebouw, winkelcentrum overvecht, een bijzonder gebouw.
@ Koel Hoofd: volgens mij is dat ding de verwarmingscentrale van de universiteit in de Uithof.
Leuk dat Drift/Krommenieuwegracht 2 eropstaat. Het is zo totaal anders dan de omgeving dat het op een vreemde manier goed past op die hoek.
De Albrachthof uit 1985 is ook zo speciaal door de vierkante ramen in het hele project, dat maakt een mooie eenheid. Één deel met een grote bloemige binnentuin (dat waren in oorsprong steenblokken) maar dat was te lawaaiig.Het andere deel van de hof is met poorten aan de Bloemstraat en de Bolstraat en ligt o.a. heel gunstig t.o.v. de zon.
@ Koel Hoofd
Hoe kun je nu niet weten wat dat, in mijn ogen prachtige gebouw, op de Uithof is en waar dat staat.
Jij wandelt nooit in Amelisweerd? Verklaart wel je nonsens uitspraken over dat gebied, herhaaldelijk.
@Koel Hoofd
Ik kom al 7-8 jaar naar de Uithof en heb nooit dit gebouw gezien. Ik heb wel eerder zo’n ronde gebouw gezien met een lange soort schoorsteen en dacht dat het een soort hippe restaurant was.
Ik kwam na dit nieuwsbericht erachter dat de uithof een aantal eigen krachtcentrales heeft, en dat deze ronde gebouwen ketelhuizen zijn voor de productie van warmte en/of stroom. En dat verroeste gebouw met konijnenoren is de nieuwste warmtekrachtcentrale, omdat de oude ketelhuizen niet uitgebreid mochten worden vanwege arbo wetgeving blijkbaar. En het hoort er verroest uit te zien, omdat de buitenkant gemaakt is van cortenstaal wat zeer corrosiebestendig is. Ik vind het mooi, veel mooier dan de warmtekrachtcentrale van Eneco op de lage weide.
De binnenkant ziet er niet verroest uit, wat je zou verwachten van een industriële omgeving.
De energiecentrale staat ook totaal niet op een looproute, maar letterlijk achter een stal met lamas en paarden van faculteit Diergeneeskunde.
Maar bezoek het eens voordat je oordeelt, Koele Hoofden en Pragmatisten. Gegarandeerd een heerlijke nazomerse wandeling!