Het is een van de meest levendige straten van Utrecht, maar de Amsterdamsestraatweg is ook al jaren voer voor debat. Gaat het niet over de verkeerssituatie, dan gaat het wel over nachtelijke overlast. Maar de vijf kilometer lange Amsterdamsestraatweg is ook een geliefd thuis en een fijne bezoekplek voor veel Utrechters. Er wonen zo’n 2500 mensen langs de weg en er zitten 300 ondernemers. Dat er in ieder geval wat aan de inrichting van de weg moet gebeuren lijkt wel vast te staan. Het is niet voor niets dat de weg al jaren in de top van de ranglijst van verkeersonveilige plekken staat. De gemeente heeft nu 8 miljoen euro gereserveerd en een nieuw ontwerp gepresenteerd voor de Amsterdamsestraatweg, of de ASW of Straatweg zoals veel bewoners de straat verkort noemen. Wat staat daarin en gaat er nu echt wat gebeuren? 

Waar komt dit plan vandaan?

Er wordt al lang over de Amsterdamsestraatweg gesproken, volgens sommige bewoners té lang. De eerste zin van het nieuwe ontwerp dat recent is gepubliceerd refereert ook meteen aan het toekomstbeeld dat al in 2014 bepaald werd. Toen werd al besloten dat de straat tussen de Weerdsingel en de Marnixlaan opnieuw ingericht moest worden. Sindsdien zijn er verschillende rapporten, strategieën en verkeersstudies gemaakt, maar zeven jaar lang vond er geen ingrijpende herinrichting plaats.

In 2019 sprak de gemeente zelfs over ‘de spreekwoordelijke druppel’ toen er nieuwe tegenslagen aan het licht kwamen omdat de straat niet geschikt bleek om te versmallen en drempels geen optie bleken. “Bovenstaande punten zijn voor ons de spreekwoordelijke druppel waardoor wij afgelopen najaar hebben besloten om ons te herbezinnen op hoe wij een verkeersveilige, aantrekkelijke en leefbare 30km-straat op de Amsterdamsestraatweg kunnen realiseren”, aldus de gemeente. Er werd weer een nieuwe studie aangekondigd. Nu zeven jaar later – al is er in de tussentijd ook wel wat gedaan – worden er dus wel concrete stappen aangekondigd.

Wat zijn de problemen op de ASW volgens het nieuwste plan?

Op de Amsterdamsestraatweg is volgens de gemeente sprake van een aantal knelpunten. De herinrichting moet precies die knelpunten op gaan lossen. Een van de lastige dingen op de ASW is de dubbele functie. Aan de ene kant wonen, winkelen en werken er mensen, maar tegelijkertijd is het een belangrijke verbindingsroute tussen het noordwesten en het centrum en stationsgebied. Dagelijks maken 20.000 fietsers gebruik van de weg en ook de acht bussen die er per uur rijden, zitten vaak goed vol.

De route is dus al druk en de stad houdt ook niet op met groeien. Vorige week begon de bouw van de stadswijk Cartesius, waar de Amsterdamsestraatweg ook een belangrijke weg voor wordt. Verder zullen door de ‘trend’ naar minder autogebruik meer mensen de fiets en het ov op de Straatweg gebruiken, denkt de gemeente. De straat is nu vooral gericht op doorstromen, waardoor voetgangers in de knel komen. Dat is letterlijk terug te zien in de cijfers.

Op de Amsterdamsestraatweg gebeuren namelijk relatief veel ongelukken: gemiddeld 75 per jaar waarbij iemand letsel oploopt. Bewoners zeggen zich ook onveilig te voelen doordat auto’s er ’s avonds laat en ’s nachts voorbij scheuren. De drukte op de rijbaan en het fietspad maakt dat het ook lastig is om de weg over te steken. De stoep is verder rommelig, hobbelig en vol, vinden omwonenden. Fietsen staan verkeerd geparkeerd en ondernemers zetten borden op de stoep, wat de Straatweg vooral voor ouderen, mensen met een beperking en mensen met een kinderwagen lastig toegankelijk maakt.

Andere punten die voor de gemeente meespelen bij de herinrichting zijn dat er op de Straatweg weinig groen is en dat de straat te maken heeft met kwesties zoals sociale onveiligheid en ondermijning. Al die knelpunten worden volgens de gemeente versterkt door de inrichting van de straat. Die is verouderd, niet meer van deze tijd en daarom toe aan vernieuwing.

Hoe ziet de aangekondigde herinrichting eruit?

De gemeente heeft een vrij breed plan gemaakt voor de toekomst van de Straatweg. Op de ASW mag verkeer straks maximaal 30 kilometer per uur rijden. Over de hele lengte van de straat worden ongeveer honderd drempels aangelegd en er komt een middenberm van minstens één meter, zodat mensen die willen oversteken dat in twee keer doen. Nu moet dat vaak in één keer. De berm moet het oversteken rustiger en veiliger maken, waardoor ook de pleinen langs de Straatweg fijnere plekken worden om te verblijven. Het aantal autoparkeervakken wordt teruggebracht van 182 naar 124, het aantal plekken voor laden en lossen blijft met zes plekken gelijk en er komt één parkeerplek voor deelauto’s.

Pleinen

Voor de pleinen heeft de gemeente bijzondere aandacht. De pleinen langs de straat moeten uitnodigender worden, zodat het fijne pleinen voor de buurt worden. Er komt dan ook meer groen en op een aantal plekken wordt de bestrating van de Amsterdamsestraatweg doorgetrokken en worden middenplateaus en brede zebrapaden aangelegd waar mensen makkelijk kunnen oversteken. Dat gaat gebeuren bij de omgeving van de supermarkten bij Paardenveld, bij de Boorstraat en Bethlehemweg, de Plantage en het Watertorenplein. “De pleinen zijn een aanvulling op de identiteit van de straat”, vindt de gemeente.

Om de Straatweg voor voetgangers een betere straat te maken, wordt de stoep over de hele lengte van de straat ongeveer 1.80 meter breed. Minstens anderhalve meter van de stoep moet vrij worden van obstakels zoals prullenbakken, lantaarnpalen en uitstallingen.

Fietsers

Ook voor de fietsers gaan er dingen veranderen. Het fietspad wordt op het zuidelijke deel van de Straatweg breder, namelijk 2.50 meter per richting. Tussen de Weerdsingel en de Herenweg komt aan allebei de kanten een fietspad van minimaal 3.50 meter breed, dat in beide richtingen gebruikt kan worden. De gemeente had het fietspad op de ASW wel verder willen verbreden, maar zegt dat de ruimte daarvoor in grote delen van de straat ontbreekt.

Wie op de fiets komt, wil die natuurlijk ook kunnen parkeren. Momenteel zijn er zo’n 535 fietsparkeerplaatsen, terwijl uit metingen van de gemeente blijkt dat er vraag is naar 854 plaatsen. Fietsen belanden daarom nu vaak tegen bomen en palen of op de stoep. De gemeente wil dat veranderen. Voor bewoners en mensen die werken op de ASW wordt gekeken of er langs de straat één of twee buurtstallingen kunnen komen, met plek voor honderd fietsen per stalling. Op straat moeten er daardoor plekken vrijkomen voor bezoekers. De gemeente wil het aantal fietsparkeerplaatsen op de Straatweg zelf uitbreiden van 535 naar 602 en kijkt ook nog naar mogelijkheden voor meer fietsparkeerplekken in de zijstraten.

Groen

Veel van de 103 bomen die nu op de Amsterdamsestraatweg staan hebben volgens de gemeente weinig ruimte om verder te groeien en zijn daarom in slechte conditie of sterven af. De bomen worden daarom vervangen door ongeveer evenveel nieuwe bomen, die onder betere omstandigheden kunnen groeien. Ze krijgen extra voeding en ruimte om onder de parkeervakken te wortelen. Echt grote bomen, zoals aan de kop van de straat en bij de Watertoren, blijven staan.

De bomen zijn, naast mooi, ook onder meer nodig voor klimaatbeheersing. Nieuwe bomen zorgen voor schaduw en ze vangen fijnstof een neerslag af. Verder zorgt groen in de straten ervoor dat regen wordt opgevangen en geïnfiltreerd in de bodem.

Hoe verloopt het proces verder?

Nu de inspraakperiode voorbij is, gaat de gemeente aan de slag met het verwerken van de reacties in de plannen. Het college neemt waarschijnlijk nog deze winter een definitief besluit over de plannen, waarna het Voorlopig Ontwerp verder kan worden uitgewerkt. Als dat ontwerp af is, wordt het eerst voorgelegd aan bewoners en andere betrokkenen. Dat staat gepland voor het voorjaar van 2022.

Uiteindelijk volgt dan een Definitief Ontwerp en wordt een aannemer geselecteerd die de herinrichting op zich gaat nemen. De eerste werkzaamheden moeten in 2023 starten, maar de precieze planning van de herinrichting wordt afgestemd met de werkzaamheden aan de Westelijke Stadsboulevard.