Utrechters moeten vanaf 1 januari 2020 zelf aangeven of ze reclame en huis-aan-huisbladen in de brievenbus willen. Daarvoor moeten bewoners een ja-ja-sticker op de brievenbus plakken. Dit is precies het tegenovergestelde van het huidige stickersysteem, waarbij Utrechters moeten aangeven dat ze het drukwerk juist niet willen hebben.

Hoe werkt het huidige stickersysteem?

Sinds begin jaren ’90 is het mogelijk om een sticker op de brievenbus te plakken waarmee bewoners aangeven dat ze geen ongeadresseerde reclame en/of huis-aan-huisbladen willen ontvangen. Bij een nee-nee-sticker ploffen beide soorten drukwerk niet meer op de mat. Bij een nee-ja-sticker worden de huis-aan-huisbladen wel graag gelezen. Dit systeem bestaat nog steeds. Uit steekproeven en tellingen blijkt dat circa 48 procent van de Utrechtse huishoudens geen sticker heeft, 24 procent heeft een nee-ja-sticker en 28 procent een nee-nee-sticker. Daarnaast is er ook nog Postfilter. Via deze website kunnen bewoners zich afmelden voor geadresseerde reclamepost. Het stickersysteem werkte tot voor kort in heel Nederland zo. In Amsterdam werd echter in 2018 de ja-ja-sticker ingevoerd. Utrecht gaat dit voorbeeld volgen, en gaat ook nog een stap verder.

Hoe ziet het nieuwe systeem eruit?

Het nieuwe systeem is vrij simpel; vanaf 1 januari 2020 ontvangen huishoudens alleen nog maar ongeadresseerd drukwerk, ook huis-aan-huisbladen, indien zij hiervoor expliciet toestemming geven. Dit moeten bewoners doen door een sticker op de brievenbus te plakken. Dit wordt de ja-ja-sticker. Los van de ja-ja-sticker blijven de nee-ja- en nee-nee-sticker ook geldig. De nee-nee-sticker heeft dan wel dezelfde betekenis als helemaal geen sticker. Vanaf 1 december kunnen bewoners de ja-ja-sticker krijgen op het Stadskantoor of de verschillende wijkbureaus. Hier zijn ook de bestaande stickers te krijgen.

Waarom voert Utrecht de sticker in?

De gemeente Utrecht is aan de slag gegaan met idee nadat drie jaar geleden een motie werd aangenomen. De motie voor het invoeren van de sticker werd ingediend door de Partij voor de Dieren (PvdD), GroenLinks en de ChristenUnie. In juli van dit jaar is het uitgewerkte plan aangenomen in de gemeenteraad, met een meerderheid van PvdD, ChristenUnie, GroenLinks, D66, PvdA, CDA, Student & Starter, DENK en SP. Het doel van de motie en van het voorstel is het besparen van een aanzienlijke hoeveelheid papier, inkt en brandstof wat allemaal nodig is voor het produceren en verspreiden van de grote hoeveelheden drukwerk. De verwachting is namelijk dat veel huishoudens geen ja-ja-sticker nemen, waardoor daar geen drukwerk meer bezorgd mag worden. Zo blijkt uit een peiling ook dat 39 procent van de Utrechters, met het huidige stickersysteem, het drukwerk ongelezen weggooien. Die mensen hebben geen sticker maar gooien de post wel direct weg. Uit onderzoek van de gemeente blijkt verder dat er ongeveer twee miljoen kilo papier jaarlijks bespaard wordt met de nieuwe sticker. Dat komt neer op zo’n dertien kilo per huishouden per jaar.

Is er ook kritiek?

Het plan zoals voorgelegd door de gemeente werd niet door alle partijen in de raad aangenomen. VVD, Stadsbelang en PVV zijn kritisch. De kritiek richt zich onder andere op het feit dat ook huis-aan-huisbladen geweerd worden. Dit is een stap verder dan in Amsterdam, daar heeft de sticker alleen betrekking op reclamedrukwerk. Daardoor kwam er ook een huis-aan-huisblad die voor ruim 88 procent uit reclame bestaat, want volgens veel partijen gewoon weer veredelde reclame was, verpakt als krant. Dit soort mazen in de wet wilde de gemeente Utrecht juist voorkomen. Huis-aan-huisbladen vrezen hierdoor voor hun bestaan. Als nog maar weinig huishoudens een krant willen ontvangen zullen adverteerders ook gaan afhaken. De Nederlandse Vereniging van Journalisten sprak zelfs van een doodsteek. De kritiek overtuigde de gemeente niet, mensen kunnen straks alsnog zelf kiezen voor een huis-aan-huisblad, ook online is er nieuws te vinden en voor het milieu zijn er een hoop voordelen. Daarnaast is er kritiek uit de reclamebranche, want ook zij gaan ervanuit dat er minder afname komt door het nieuwe systeem.

Zijn er nog uitzonderingen?

De gemeente maakt wel een uitzondering voor puur informatieve berichten. De wijkberichten met bijvoorbeeld informatie over werkzaamheden, politieke of religieuze pamfletten, wijkkranten zonder winstoogmerk en berichten van energiebedrijven mogen gewoon nog door de brievenbus geduwd worden.