De Weerdsluis wordt als enige sluis van Utrecht nog handmatig bediend. Iemand die vaak de deuren van de sluis opendraait, is Mustafa Daraz (44). “Als wij ons werk niet zouden doen, zou er een ramp gebeuren. Dan zou de Oudegracht snel leeg zijn!”

Daraz heeft vanuit zijn kantoortje goed zicht op de Weerdsluis. “’s Ochtends is het hier prachtig, dan heerst er een heerlijke rust. Je ziet de sluis, de Oudegracht en links kun je de Dom zien. Dan springt je hartje open”, zegt hij lachend. Samen met zijn collega zorgt hij dat alle boten de stad in en uit kunnen varen. De Weerdsluis werd in de middeleeuwen rond 1300 aangelegd om het waterpeil in de singel en het grachtenstelsel op peil te houden. Via de sluis kunnen boten vanaf de Vecht de stad in, of vanaf de Oudegracht juist de stad uit.

Daraz loopt op een dag flink op en neer langs de 95 meter lange sluis. Als er boten klaarliggen, moet het water in de sluis eerst op niveau zijn (het verschil tussen het waterpeil van de Oudegracht en de Vecht is één meter). Zodra het water op peil is, gooit Daraz de slagbomen naar beneden en maakt hij de wandel- en fietsbrug open. Daarna draait hij met zijn collega aan de grote sturen, waarmee ze de deuren van de sluis openen. Boten kunnen nu de sluis binnenvaren. De sluis wordt niet het hele jaar door bediend; van 1 april tot 1 november is de Havendienst van de gemeente aanwezig. In de winterperiode kunnen er geen boten door.

Daraz vindt het leuk werk. “In de zomer is een werkdag zo voorbij, omdat je constant bezig bent.” Op een warme dag draaien ze de sluis wel elk kwartier open. Het contact met de mensen vindt hij het leukst. “Bij elke boot maak ik een praatje. Er komen hier veel huurboten met buitenlandse toeristen, dat is gezellig joh.”

‘Schutgeld’

Zodra de boten door de sluis heen zijn, moeten ze wachten tot het water zakt – of juist stijgt, ligt eraan welke kant ze op willen. Nieuw is dat Daraz met zijn collega’s sinds dit jaar langs alle boten moeten om ‘schutgeld’ (sluisgeld) te vragen: vijf euro voor dieselboten, 3,50 euro voor elektrische. Die nieuwe regel van de gemeente maakt het werk soms wat minder leuk. Ze lopen er volgens hem heel wat klanten door mis. “Laatst lag er een boot van 1,5 miljoen euro en toen vond de eigenaar het niet kunnen dat hij vijf euro moest betalen. Hij riep dat hij daarom nooit meer naar Utrecht zou komen. Dat vind ik stom.”

Ook de Stenen Brug van de Adelaarstraat naar de Kaatstraat wordt bediend door Daraz. Als er grote boten door de sluis willen, moeten de fietsers, voetgangers en automobilisten even wachten. “Mensen raken wel eens geïrriteerd, ja.” Wat hij dan zegt? “Dat ze even geduld moeten hebben, meer niet.”

Met Koningsdag is het een gekkenhuis. “Dan is het hard werken, maar iedereen is vrolijk. Er zijn die dag veel mensen met weinig vaarervaring op het water – iedereen heeft zoveel alcohol op dat ze bootschade niet eens opmerken” lacht hij. Tussen de deuren van de sluis heeft nog nooit een boot vastgezeten, daar letten de mannen wel op. Maar er is wel eens paniek geweest bij booteigenaren die hun vaartuig te strak aan wal vastbonden. “Als je vanuit de stad de sluis invaart, is het waterpeil hoog. Wij laten het water dan een meter zakken, zodat de boten de Vecht op kunnen. Maar als ze hun boot te strak vastknopen aan de wal, komen de touwen te strak te staan om ze nog los te kunnen maken.” De booteigenaren hebben dan stress, Daraz niet. “Dan snij ik gewoon met een mes het touw door.”

Daraz begon twintig jaar geleden bij de gemeente Utrecht als leerlingstratenmaker, inmiddels werkt hij bij de Havendienst. Hij is trots op wat hij bereikt heeft. Of hij zichzelf het werk van sluiswachter nog lang ziet doen? “Nee, ik wil nog wel wat anders! Ik ben nog jong.” Maar voor nu vindt hij het werk prima. En zijn kinderen vinden het ook heel stoer.