Utrecht kent vele kunstenaars. Kunstkenner en auteur Marcel Gieling heeft jarenlang een kunsthandel gehad in Utrecht en schrijft voor duic-portretten over deze makers. Deze keer het overlijden van André Swertz.

De Nederlandse kunstwereld wist waar men zijn moest voor een naslagwerk over een kunstenaar. Bij André Swertz natuurlijk! Hij was een vooraanstaand handelaar in bijzondere boeken in de meest uitgebreide zin van het woord, maar een van zijn specialisaties was zijn collectie boeken en bibliofiele uitgaven over (hedendaagse) kunst. Utrecht als boekenstad en met name het antiquarengilde verliest met het overlijden van André Swertz een belangrijk icoon en een bron aan kennis.

André Swertz (1947-2021) overleed op 1 januari van dit jaar. Zijn gezondheid liet de laatste jaren te wensen over na een herseninfarct in 2017. Hij dreef zijn antiquariaat vanuit zijn woning aan de Burgemeester Reigerstaat 69 in Utrecht.

Na een studie Nederlands begon hij in 1967 als assistent in het antiquariaat/veilinghuis van Van Huffel’s in Utrecht. In 1970 vestigde hij zich samen met Sebastiaan Hesselink in een pand op de Oudegracht en richtte antiquariaat Forum op. Forum maakte door hun bijzondere collectie kunstboeken al snel naam in de Nederlandse kunstmarkt. De samenwerking met Hesselink duurde zes jaar, daarna begon Swertz zijn eigen antiquariaat en uitgeverij onder de naam Reflex dat hij vestigde Achter St. Pieter. Later veranderde hij zijn bedrijfsnaam in André Swertz bv.

Naast Nederlandse literatuur specialiseerde hij zich meer en meer in eerste- en luxe drukken, typografie en natuurlijk kunst met een grote K.

Aimabel mens

Hij was een met name een uitgesproken kenner van Nicolaas Werkman, de Groninger expressionistische kunstenaar die bekend werd als drukker van De Ploeg, de kunstenaarsvereniging die in het begin van de vorige eeuw het culturele leven in Groningen ‘opschudde’. Werkman maakte tijden de oorlogsjaren 40-45 clandestiene druksels, werd verraden en net voor het einde van de oorlog op 10 april 1945 gefusilleerd door de Duitsers. Er was maar zeer weinig dat Swertz niet wist van het leven en werk van Nicolaas Werkman.

Met het overlijden van André Swertz brokkelt het aantal antiquaren in Utrecht steeds verder af. Het veilinghuis Beyers, toch decennialang toonaangevend geweest in Utrecht is niet meer, evenmin het in kunst gespecialiseerde antiquariaat van Niek Waterbolk en De Slegte, al langer weg, maar wordt nog steeds gemist! André Swertz zal worden gemist, niet alleen als liefhebber van het boek maar ook als zeer aimabel mens.