Dit is een herpublicatie van de serie Verdwenen horeca in Utrecht. Krijg je geen genoeg van deze verhalen over de Utrechtse horeca? Deze artikelen en meer worden gebundeld in een boek. Mooi als cadeau, of voor op de koffietafel. Steun dit project door het boek nu te bestellen.

Aan het Vredenburg stonden vroeger talloze hotels, cafés en restaurants. Direct naast hotel-restaurant Noord-Brabant (nu parfumerie Douglas) was café-restaurant Witjens, dat beschikte over een overdekte wintertuin. In tegenstelling tot het buurpand is er aan de groenglazen gevelplaten van Perry Sport niets meer te herkennen van Witjens, dat na de oorlog nog Cambridge heette.

In 1894 kreeg Johannes Witjens een drankvergunning voor Vredenburg 6. Dat was de linkerhelft van waar tegenwoordig het Perry-gebouw staat (nu Vredenburg 4). In het rechter pand was destijds het Zuid-Hollandsch Koffiehuis gevestigd. Toen dat etablissement stopte, kocht Witjens het buurpand erbij en liet één pui maken van de begane grond. Het café-restaurant Witjens aan het Vredenburg stond ook wel bekend als ‘de grote Witjens’. De broer van de exploitant, Jacobus Witjens, had namelijk een café aan de Drieharingenstraat 6, net om de hoek. Dat werd dus de ‘kleine Witjens’ genoemd.

Een incident bij Witjens aan het Vredenburg haalde in 1903 vrijwel alle kranten. Er heerste “groote ontsteltenis, doordien een der gasten bij het nuttigen van zijn maaltijd zich verslikte in een stuk vleesch, dat hem in de keel bleef zitten. ‘s Mans geheele gelaat werd bont en blauw, waarop onmiddellijk een dokter gehaald werd. In dien tusschentijd was de dood door verstikking echter reeds ingetreden.”

Johannes Witjens voegde in 1904 een publiekstrekker toe: een heuse wintertuin, naar voorbeeld van Krasnapolsky in Amsterdam. De binnenplaats achter het café kreeg een overkapping van gietijzer en glas, zoals het dak van een plantenkas. De wintertuin werd aangekleed met een imitatie-rotswand, boomstammen, palmbomen en veel groene planten. Het werd een begrip in Utrecht.

Aanzienlijk verbeterd

In 1924 werd het café-restaurant geheel vernieuwd. De twee gevels aan het Vredenburg werden nu echt samengevoegd. De nieuwe bakstenen gevel kreeg een opvallend hoog pannendak als bekroning. Art Deco-elementen, zoals glas-in-lood bovenlichten en de belettering, gaven het geheel een sierlijke uitstraling. Architect was de Utrechter Martin Rietbergen, die ook de Agatha Snellen School aan de Zuilenstraat bouwde, evenals de (verdwenen) Dr. De Visserschool aan de Vondellaan en het kantoor van Machinefabriek Jaffa aan de Vleutenseweg.

“Is het gebouw van buiten geheel van uiterlijk veranderd door zijn mooie baksteenen gevel en het massale gewelfde, krachtig sprekende dak, van binnen is het gebouw even aanzienlijk verbeterd”, schreef het Utrechtsch Nieuwsblad. “Oorspronkelijk toch waren er 2 gebouwen, wat duidelijk uitkwam in hoogteverschil der étages en waardoor men ‘n bokkig geheel kreeg – door de trapjes, die noodig waren om de beide percelen te verbinden. Thans is het nieuwe gebouw ook inderdaad een geheel.”

Ook over de aankleding was de krant enthousiast. “Het café ziet uit op het Vreeburg door twee groote spiegelruiten. Deze zaal is geheel gerestaureerd en frisch gedecoreerd. De typische wintertuin bleef in tact. De groote vergaderzaal is in vroolijke kleuren gehouden, waarin vooral het warme oranje domineert.” Tot slot meldde de krant dat ook de keuken gemoderniseerd was. “Ze bevat nu een groot gecombineerd gas- en kolenfornuis en dat dit product voldoet bleek uit de copieuse lunch, die enkelen genoodigden aangeboden werd.”

Een jaar na de vernieuwing overleed oprichter Johannes Witjens; zijn zoons zetten de zaak voort. In 1944 vierde kelner A. Bals zijn 50-jarig jubileum bij Witjens. Hij werkte er sinds de start! Bij Witjens werd niet alleen gedronken en gegeten, maar ook gebiljart, gedamd en gebridged. Zowel de Bond van Nederlandse Problemisten (dammen) als Bridgeclub Star zijn er opgericht. Veel sportclubs hielden er bijeenkomsten, zoals Kampong, de Stichtsche Turnkring en Voetbalvereniging Voorwaarts. Die laatste beschikte er zelfs over een vast clublokaal oftewel ‘voetbal-home’ in groen-zwarte clubkleuren, ter beschikking gesteld door Witjens.

Cambridge en Sporthuis

In 1946 werd Witjens overgenomen door Alexander Fagel, lid van een bekende horeca-familie. Hij liet het interieur ingrijpend verbouwen en heropende onder de naam café-restaurant Cambridge. De wintertuin was verdwenen. In 1955 kwam Cambridge in handen van Albertus Bloem; Fagel begon toen de Oporto-bar aan de Drieharingstraat 6, waar ‘de kleine Witjens’ gezeten had! Al in 1960 verkocht Bloem de zaak weer, om het café-restaurant Den Hommel over te kunnen nemen. Het laatste feestje in Cambridge was het huwelijk van zijn dochter.

Het betekende het einde van horeca op Vredenburg 4. Sporthuis Centrum betrok het pand, een sportzaak met campingafdeling. In 1973 werden er grote groene glasplaten aangebracht op de gevel. Van de karakteristieke bakstenen en dakpannen is sindsdien niets meer te zien; onduidelijk is of er nog iets achter de platen zit. Sporthuis Centrum fuseerde in 1981 met Perry Sport. Twee jaar geleden is Perry naar het nieuwe Hoog Catharijne verhuisd. In Vredenburg 4 zit nu tijdelijk Exectieverkoop. Er ligt een plan voor een nieuwe gevel door OPL Architecten.