Een van de oudste en bekendste winkels van Utrecht, 170 jaar lang gevestigd aan de Oudegracht, vertrok in 2011 en sloot kort daarna definitief. Velen herinneren zich nog de rekken met agenda’s, stapels veelkleurig papier, vitrines vol pennen en rijen ordners en multomappen. Zulke kantoorartikelen vinden in digitale tijden veel minder aftrek. Wat rest is de opvallende etalage van Gerrit Rietveld.

Mado is geen afkorting, maar de achternaam van de oprichter. Johannes Mado (1805-1886) werd geboren in Dordrecht, werkte als ‘kantoorloper’ (bode) in Amsterdam en vestigde zich in 1841 als winkelier in Utrecht. Mado betrok het 18e-eeuwse pand Klein Blankenburgh aan de Oudegracht 119. Aanvankelijk stond hij vermeld als boekverkoper.

In 1870 kreeg Johannes Mado een veel jongere compagnon: de uit Zeeland afkomstige Jan Marinus Korsten (1841-1928). Het bedrijf heette sindsdien Mado & Co. Twee jaar later kondigde de inmiddels bejaarde Johannes in het Nieuwsblad voor den boekhandel aan dat de zaak ‘geheel is overgegaan aan genoemden Heer [Korsten]; evenwel blijf ik steeds in de zaak werkzaam, en belanghebbende. UEd. mijn dank betuigende voor het zoo ruimschoots genoten vertrouwen, zoo verzoek ik dit ook voor mijn opvolger en gij zult U niet teleur gesteld vinden.’

Tekst loopt door onder de afbeeldingen

Verbouwingen

Korsten liet in 1880 de winkelpui vervangen door een fraai houtgesneden exemplaar. Op het raam stond met krulletters Mado & Co en daarboven ‘Papierhandel / Kantoorboeken / Teekenbehoeften / Bureau-artikelen’. Helemaal bovenaan op de daklijst stond ‘Magazijn van Papier en Enveloppen’, maar dat werd rond 1900 vervangen door een nieuwe bedrijfsactiviteit: ‘Handelsdrukkerij Mado & Co’. In 1928 werd een perceel erachter aan de Drieharingstraat bijgekocht. Daar realiseerde architect N.H. Willemse uit Vreeswijk een nieuw gebouw voor de drukkerij in gele bakstenen met hoge smalle ramen (hier is nu restaurant Vis & Meer gevestigd). Tegelijkertijd kreeg het winkelpand een nieuwe etalagepui die de hoek om liep, en op de eerste etage een toonkamer voor kantoormeubelen van Gispen.

De Mado-eigenaar was inmiddels opgevolgd door zijn zoon Jan Jakobus Korsten (1881-1948). Toen die kort na de Tweede Wereldoorlog overleed, was er geen derde generatie voor de opvolging. (Klein)zoon Jan Marinus was namelijk in de meidagen van 1940 omgekomen als sergeant bij de Koninklijke Landmacht. Daarom nam Jan Jakobus’ weduwe de leiding over: Sophia Frederika Jacoba Korsten-van de Sande (1889-1968), later bijgestaan door andere familieleden.

In 1961 gaf Mado opdracht aan Gerrit Rietveld om een nieuwe pui en winkelinterieur te ontwerpen. Rietveld maakte een maquette van karton en plexiglas die bewaard is in het Centraal Museum. Binnen kwamen veel wandplanken, lange tafels, vitrines en een smalle bovengalerij voor extra ruimte. De winkelpui met halfvrijstaande etalage werd opvallend modern voor het oude pand. Door het vele glas en de dunne stalen kozijnen heeft Rietveld de overgang tussen binnen en buiten geleidelijk gemaakt. Bezoekers moeten om de voorste etalage heen lopen, langs de verder naar binnen liggende etalageruit. Het is een soort glazen fuik dat klanten naar binnen trekt. Op de rechter hoek stond oorspronkelijk nog een sokkel met een kleine vitrine. Rietveld ontwierp ook de rode letters MADO op de gevel, die daarna als logo dienden. De toevoeging ‘& Co’ verdween.

Verkoop en sluiting

In 1966 werd een jubileum gevierd: ‘Wij verheugen ons over 125 jaar groei en vernieuwing van ons bedrijf en zullen dit a.s. vrijdag 11 mei in eigen kring van medewerkers en medewerksters feestelijk herdenken.’ In de jaren zeventig volgde een economisch moeilijke periode voor Mado. De drukkerij moest toen afgestoten worden. In 1986 heeft de familie Korsten de zaak verkocht aan familie Kiens uit Montfoort. De nieuwe eigenaar kreeg toestemming om Rietvelds ‘onhandige’ etalages te vervangen, ook al was het pand een monument. Gelukkig heeft men er na protesten uiteindelijk van afgezien. Wel is de losse sokkelvitrine kort daarna verdwenen.

Na 170 jaar verhuisde Mado in 2011 naar de Burgemeester Reigerstraat. Directe aanleiding vormde een forse huurprijsverhoging aan de Oudegracht. De nieuwe gebruiker van het winkelpand, G-Star Raw, verfde Rietvelds vitrines donkergrijs, maar de opzet bleef in tact. In 2015 besloot Mado de vestiging Utrecht helemaal te sluiten. Door de digitalisering is er veel minder vraag naar traditionele schrijf- en papierwaren. Rob Kiens vertelde aan DUIC: ‘Ik kan het niemand kwalijk nemen dat de consument andere behoeften heeft. Het is gewoon het gevolg van maatschappelijke veranderingen. Vroeger verkochten we heel veel ordners, perforators en nietmachines, maar tegenwoordig heeft iedereen een harde schijf. Daarmee valt een hele productgroep weg. Het is gewoon een constatering.’

Mado heeft nu nog wel een winkel in Montfoort met behalve papierwaren ook boeken, tijdschriften en speelgoed. Kantoorartikelen voor bedrijven worden via een webshop verkocht, waarop onder Rietvelds logo trots vermeld staat: ‘Sinds 1841’. Op dit moment is er een verbouwing gaande aan de Oudegracht 119 bij G-Star Raw, maar we mogen er vanuit gaan dat ook nu de Rietveld-elementen behouden blijven.