Vinkepand: winkel aan het Vredenburg of woongebouw aan de singel | De Utrechtse Internet Courant Vinkepand: winkel aan het Vredenburg of woongebouw aan de singel | De Utrechtse Internet Courant

Vinkepand: winkel aan het Vredenburg of woongebouw aan de singel

Vinkepand: winkel aan het Vredenburg of woongebouw aan de singel
Vinkepand (Arjan den Boer)
De singel is na 40 jaar weer open. Het langgerekte gebouw op de hoek van de Catharijnekade en het Vredenburg spiegelt weer als vanouds in het water. Het wordt Vinkepand genoemd naar de modewinkel die er lange tijd zat, maar de meesten zullen het kennen als Staffhorst-winkel. Oorspronkelijk was het echter een woongebouw met vijf riante woonhuizen, gebouwd in 1857. In de loop der jaren ging de woonfunctie verloren. Is het tijd om die weer terug te brengen, nu het pand een nieuwe bestemming zoekt?

De singel is na 40 jaar weer open. Het langgerekte gebouw op de hoek van de Catharijnekade en het Vredenburg spiegelt weer als vanouds in het water. Het wordt Vinkepand genoemd naar de modewinkel die er lange tijd zat, maar de meesten zullen het kennen als Staffhorst-winkel. Oorspronkelijk was het echter een woongebouw met vijf riante woonhuizen, gebouwd in 1857. In de loop der jaren ging de woonfunctie verloren. Is het tijd om die weer terug te brengen, nu het pand een nieuwe bestemming zoekt?

Stadsmuur en singel

Rond 1830 besloot Utrecht om de Middeleeuwse stadsmuren en stadspoorten af te breken. De stad was aan uitbreiding toe en de verdedigingsfunctie was overbodig geworden door de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De landschapsarchitect en stedenbouwkundige Jan David Zocher maakte een plan voor de vrijgekomen ruimte langs de singel. Aan hem hebben we het romantische Zocherpark te danken aan de zuid- en oostzijde van de binnenstad.

Aan de noord- en westzijde van de stad had Zocher bedrijvigheid en woningen gedacht. Zijn plannen voor woningbouw -in een statige neoclassicistische stijl- gingen slechts gedeeltelijk door, vooral aan de Van Asch van Wijckskade, waar de witgepleisterde woonblokken nog altijd staan. Die straatnaam is trouwens genoemd naar de burgemeester die het initiatief nam tot het Zocher-plan.

Catharijnepoort en stadsmuur kort voor sloop door J.G. van Ginkel (Het Utrechts Archief – collectie RJCM de Groen)

Catharijnekade

Toen in 1846 de stadsmuur langs de Catharijnekade en de Catharijnepoort werden afgebroken, lag er al een bouwplan klaar voor een woonblok van vijf woningen op de plek van het latere Vinkepand. Het duurde nog tot 1857 tot het gebouwd werd door J.C. van Berkum, die als bouwer en ontwikkelaar optrad. Het ontwerp week af van het eerste plan, maar had eveneens een neoclassicistische stijl.

De architect is niet bekend, maar het gebouw past goed binnen de kaders die Zocher had geschetst. Het gebouw kan ook door zijn zoon Louis Paul Zocher zijn ontworpen. Een andere kandidaat is de Utrechtse architect Christiaan Kramm, die onder andere de rechtbank aan de Hamburgerstraat ontwierp.

Zeer vroege stereofoto van de Catharijnekade, ca. 1858 (Het Utrechts Archief)

Decoraties en dienstbodes

Het gebouw heeft een natuurstenen voet en gepleisterde bakstenen muren. De vijf woningen hadden elk een eigen ingang en bestonden uit een kelder, bel-etage, twee verdiepingen en een zolder. Het middelste, iets vooruitgesprongen huis was dubbel zo groot. Ook de uiteinden van het gebouw steken iets vooruit en omhoog, waardoor het wel hoektorens lijken. Boven de deuren zaten oorspronkelijk balkonnetjes, voorzien van stucdecoraties (krullen, bloemen en bladeren) die ook boven en onder de ramen waren aangebracht.

Aan de linker zijgevel zitten nog originele decoraties (Arjan den Boer)

Wat voor mensen betrokken deze groot uitgevallen ‘rijtjeshuizen’? Het waren welgestelden en prominenten. Zo woonde in één van de vijf woningen de eerste jaren hoogleraar W.G. Brill en daarna predikant Abraham Kuyper, de latere minister-president. Professor Brill had, ook al was hij weduwnaar, maar liefst drie dienstbodes, van wie hij er twee achterliet voor Kuyper!

Ontwerptekening café-restaurant Kronenburg, 1909 (Het Utrechts Archief)

Bedrijven

Was het pand oorspronkelijk een woongebouw, door ligging en omvang was het ook aantrekkelijk als bedrijfsruimte. In 1890 begon hier makelaardij Waltmann & Co, die nog steeds bestaat. Ook kwam er een handel in kerksieraden. In 1909 vroeg café-restaurant Kronenburg een vergunning aan voor het gedeelte op de hoek van het Vredenburg. Het zou uiteindelijk als Restaurant De Kroon slechts vijf jaar bestaan. Rond 1915 betrok modemagazijn Gebr. Vinke het grootste deel van het pand en zou er zo’n 60 jaar blijven.

Advertentie Gebr. Vinke in het Utrechtsch Nieuwsblad, 1915

Vinke liet de gevel betegelen met vierkante groene tegels, waardoor de originele versieringen verloren gingen. De bedrijfsnaam werd samen met de andere vestigingsplaatsen Dordrecht en Den Bosch op de gevel gezet. De begane grond kreeg enorme rechthoekige etalageruiten, waardoor de oude woonhuisdeuren en -vensters verdwenen. Aan de Vredenburgzijde kwam een entree met inloopetalage. Van de oorspronkelijke uitstraling was weinig meer over, wat ook voor het interieur gold.

‘Groote opruiming’ bij Vinke, ca. 1930 (Het Utrechts Archief)

Singeldemping

Inmiddels veranderde de omgeving in hoog tempo. Het verkeer over de Catharijnebrug, inclusief trams, werd steeds drukker. Aan de overzijde verrees in 1930 het kolossale Jaarbeursgebouw, dat ruim 40 jaar later plaatsmaakte voor Muziekcentrum Vredenburg en Hoog Catharijne. Toen werd ook de singel gedempt en vervangen door een soort autobaan, waardoor het gedaan was met de rustieke ligging aan het water.

Het Vinkepand (midden) en omgeving in 1973 (Wim Uilenbroek/HUA)

In 1975 verdween Vinke en vestigde meubelwinkel De Kleine Beurs zich in het pand, dat inmiddels ook van buiten een goedkope indruk maakte. In de jaren 80 onderzocht de gemeente zonder succes of er weer woningen in konden komen. In 1989 kocht Staffhorst, de muziekwinkel uit de Drieharingstraat, het pand voor 1 gulden van de gemeente op voorwaarde dat het gerestaureerd werd.

De Kleine Beurs Meubelen, Vredenburg 40, in 1985 (Het Utrechts Archief)

Restauratie

“Staffhorst-pand komt langzaam uit omhulsel,” kopte het Utrechts Nieuwsblad, wat sloeg op het verwijderen van de groene tegels en weer bepleisteren van de muren. De grote etalageruiten aan de lange zijde werden vervangen door vensters en zelfs de oude ingangen van de individuele woningen werden teruggebracht, zij het met glazen vulling. De restauratie van 1989 was een hele verbetering, maar wel een oppervlakkige. Binnen was alles geheel modern en de decoratiedetails kwamen ook niet terug. Die zijn alleen nog zichtbaar aan de zijkant aan de Lange Koestraat, waar Vinke nooit gezeten heeft.

Muziek Staffhorst in 1990 (Het Utrechts Archief)

In 2001 werd het gebouw een rijksmonument. Na het vertrek van Staffhorst (inmiddels opgegaan in RAF) in 2009 kocht de gemeente het voor 5 miljoen meer dan ze het 20 jaar eerder verkocht. Totdat het Stadskantoor gereed kwam waren de Projectorganisatie en het Infocentrum Stationsgebied er ondergebracht. Buiten begonnen de werkzaamheden om het water weer terug in de singel te brengen. Het pand leek steeds kleiner te worden naarmate de bouw van TivoliVredenburg vorderde.

Leegstandsbeheer

Sinds 2014 staat het Vinkepand leeg, hoewel er inmiddels werkplekken voor startups zijn bij wijze van leegstandsbeheer. Op de eerste verdieping is een tijdelijk meditatiecentrum dat de overvloedige vierkante meters — meer dan 600 per verdieping — goed kan gebruiken voor ‘loopmeditaties’.

Werkplekken in het voormalige Infocentrum Stationsgebied (Arjan den Boer)
Inward Meditatiecentrum op de eerste verdieping (Arjan den Boer)

Hoewel het beleid is om los vastgoed te verkopen, wil de gemeente het vooralsnog verhuren. Ze is al in vergevorderde onderhandeling met een partij die het hele pand wil huren, waarschijnlijk als winkelruimte en/of kantoren. In de zomer moet de nieuwe gebruiker het gebouw al betrekken, wat betekent dat er geen grondige restauratie gaat plaatsvinden. Het Vinkepand is daar echter wel weer aan toe; er is schade opgelopen tijdens het werk aan de singel en keuzes bij de vorige restauratie zouden nu misschien anders uitvallen.

Nieuwe bestemming

Ook al is het misschien te laat, ik doe toch een suggestie voor een nieuwe bestemming. Kantoorruimte is er al in overvloed en winkelruimte komt er genoeg vrij… Laten we het pand z’n oorspronkelijk functie teruggeven: wonen. Geen appartementen, maar de oude opdeling in vijf riante woonhuizen herstellen. Prachtig en groot wonen aan de singel in hartje centrum — uiteraard in een zeer hoge prijsklasse. Dan moet nog eens goed worden nagedacht of ook de oude ornamenten en balkonnetjes gereconstrueerd moeten worden. De dienstbodes hoeven niet persé terug.

Arjan den Boer

Arjan den Boer

Arjan den Boer is publicist over geschiedenis, design, monumenten en architectuur. Voor DUIC schrijft hij dit jaar over verdwenen villa's in Utrecht.

Profiel

43 Reacties

Reageren
  1. Johan

    Mooi artikel, goed plan. Aktie!

  2. Peter

    Goed artikel weer, Arjan!

  3. Rudy

    Hulde aan Arjan! Telkens weer zulke leuke artikelen, die maken dat je de stad waar je vele jaren woont beter leert kennen en anders gaat bekijken als je weer langs zo’n gebouw fietst.. Mijn favoriet op Duic. Dank daarvoor

  4. Harry

    Prachtig pand. Geef het inderdaad weer zijn oude bestemming terug. Winkel en kantoorruimte is er al genoeg in de buurt.

  5. Fabian Stolk

    Mooi artikel, goed plan (en andersom).

  6. Paula

    Leuk om te lezen! Over de Kleine Beurs: hier heb ik al in 1974 een eethoek gekocht.

  7. Jaap

    Met anderen eens: Een heel overzichtelijk en leerzaam artikel!
    Bedankt.

  8. Kenne

    Heel leuk om dit allemaal te lezen, vooral in combinatie met de foto’s. Wat mij betreft komen er ook weer woningen in, maar ik zou pleiten voor meerdere appartementen in plaats van vijf grote woningen. Het gebouw is er ruim genoeg voor, lijkt me, en biedt dan aan veel meer mensen de mogelijkheid om op zo’n locatie te wonen.

  9. Martin Staffhorst

    Ik herinner me nog goed met welke inzet en gepaste trots mijn ooms en vader dit prachtige pand hebben gerestaureerd.
    De opening door de burgemeester, Anton Geesink….
    Prachtig artikel om de volledige geschiedenis te lezen.

    Martin Staffhorst

  10. Ivo van der Hoeven

    Heel leuk om te lezen!

  11. Paul

    Prachtig artikel. Laat het maar weer woningen worden. Die hebben meer kans om te overleven dan winkels.

  12. Roland Goetgeluk

    weer een mooi stukkie!

  13. Janna

    Ha Arjan…wat een prachtartikel om de zaterdag mee te beginnen! Heb in de buurt van het gebouw gewoond, maar wist niets over die woonfunctie…
    Helemaal met je eens om ze terug te laten keren….en te restaureren. En dan wel te bewonderen met open monumentendag!!

  14. Frank

    Een uitstekend artikel en een goed idee.
    Maak er luxe stadsappartementen van. Dan is behoud en kwaliteit voor de toekomst het beste geborgd.

  15. W.M. De Waard

    Dank je wel Arjan!

  16. R

    Goed artikel. Hoewel ik een deel van de geschiedenis al wel wist, verbaast het mij steeds weer dat Arjan zoveel details boven water krijgt. Hulde! 🙂

  17. Henk

    Goed verhaal! Vooral die snelwegfoto uit 1973 maakt je triest. Wie dit ooit bedacht heeft…

  18. Gerard

    Mooi overzichtartikel.
    Laten we de plannenmakers ervan weerhouden om in dit pand ook nog horeca te ontwikkelen. Een 16-tal appartementen lijkt me beter dan zeer dure appartementen voor de zeer welgestelden. Dit gebouw behoort, overdrachtelijk gezien, aan de Utrechters,

  19. Carla Walscheid van Dijk

    prachtig plan om waar te maken en daarbij de singel optimaal tot z’n recht te laten komen.

  20. Arjan Verhoeven

    Goed plan! Liever geen appartementen maar echt statige huizen. Er zijn al meer dan genoeg prachtige panden in kleine stukjes gehakt, en dat is nooit meer terug te draaien.

  21. Ben

    Arjan, fijn dat je de moeite neemt om je speurwerk met je stadsgenoten te delen. Fraai ook met die oude foto’s en illustraties. Top. Ga zo door!

  22. Betty

    Dank je Arjan, ik heb er van genoten !

  23. Pieter

    Zeer eens met laatste suggestie! Hoop dat het niet te laat is 🙂
    Wel een dure en ingrijpende grap waarschijnlijk om te herstellen voor woonfunctie.
    Mooi artikel.

  24. Toine Goossens

    Deze artikelen zijn een aanwinst. Vond ik ook van Marielle Beukers artikel over het Chinese servies. Wordt DUIC straks het digitale platform voor uitgaven van Oud Utrecht en het Utrecht Monumenten Fonds? Ik ben reuze benieuwd.

  25. Kees B

    Goed artikel. Maar, zijn er niet al genoeg luxe appartementen in Utrecht? Een wachttijd van 12 jaar voor een woningwet woning blijkt zeker heel normaal in Utrecht.
    Maar, leuk voor die paar welgestelden geluksvogels die uitverkoren zijn om dit stulpje te huren.
    Ik wacht al 10 jaar op een 2 kamer woning.

  26. Willem

    Scherp artikel en mooie weergave van de historie. Het is natuurlijk erg jammer dat het pand tijdelijk of permanent verhuurd wordt, zonder gedegen restauratie. Een plan naar (luxe) woningen klinkt interessant, maar zal moeilijk verkoopbaar zijn. Woningen zijn zonder buitenruimte, en luxe woningen zonder buitenruimte en parkeerplaats, niet goed te verkopen. Buitenruimte en parkeerplaatsen lijken me slecht realiseerbaar op deze locatie. Dat zal op zijn minst een flinke discussie opleveren met Erfgoed.

  27. Kees Truijens

    Goed idee. Van de grote woonhuizen in de Binnenstad zijn er nog maar weinig die niet tot kantoorruimte of appartementen zijn verbouwd.

  28. Herman

    Leuk artikel over mooi en gezichtsbepalend pand. Zeker nu de singel terug is komt het pand nog beter tot zijn recht.

    Woonbestemming is goed plan, luxe appartementen horen in zo’n mooi pand. Begane grond kan als winkel/horeca gebruikt worden.

  29. Aart

    Als je heel goed kijkt zie je dat de stereofoto met 1 camera is genomen. Er zitten namelijk kleine verschillen tussen de foto’s zoals bijvoorbeeld een persoon op de linkerfoto die je rechts niet ziet.

  30. Johan

    Welke Utrechtse architect pakt dit op en komt met een eerste ontwerp? Sluijmer en van Leeuwen, hulde voor de watertoren Rotsoord. Een nieuwe kans jullie te onderscheiden!

  31. Bas

    Uitstekend plan! Blijf ajb publiceren Arjan!

  32. Jilles Baartwijk

    Super plan gewoon weer 5 mooie woonhuizen top.

  33. Robbert

    Hotel ! ABSOLUUT hotel echt de beste plek en eindelijk weer eentje die het hart van de stad eer aandoet !

  34. Vibeke

    Erg leuk en interessant artikel, ik verheug me elke keer weer op het volgende!

  35. Hilary

    Nice article! great to know!- thanks for this info! I was in the building whe you took the meditation photos – and am looking to make contact with the Gementee about a concept I have for this building…can you help me find the right person? I am searching! thanks!

  36. Marc

    Leuk artikel, goed plan! Maar dan moeten de toekomstige bewoners niet gaan zeuren als het gezellig is in Willem Slok.

  37. Nick

    Waarom kiest de Bijenkorf voor een verbouwing als nu deze parel aan de singel tevoorschijn komt? Kunnen ze dat pand gebruiken voor riante koopwoningen voor de happy few. Met muren van glas die uitkijken op de nieuwe grande entree van Utrecht. Passen er ook een stuk meer in dan vijf. Zal ook een boel koppijn schelen met die parkeergarage die erachter ligt.

  38. Piet Verhoeven

    Deskundig en goed opgebouwd artikel met een heel terechte oproep voor een zinvolle en kansrijke herbestemming. Jammer dat ik het niet eerder heb gelezen ik was gisteren net in Utrecht voor de Heksen van Breugel. Ga volgende keer zeker bij het pand kijken.

  39. Marcel Gieling

    Mooi Arjan

  40. Erna de Zeeuw

    Ja, herstel het in oude glorie ! tot woningen verbouwen ! pracht plek in Utrecht !
    Was ‘t oorspronkelijk ook en dan blijft het behouden.
    Niet dat er over 10jr. weer een oplossing gezocht moet worden !

  41. B ten Broeke

    Mooi artikel. Mijn Oma was de eigenaar van de Kleine Beurs die zich in het pand heeft gevestigd. Vrij snel daarna is zij met de winkel een aantal panden verderop gaan zitten en is het pand naar Staffhorst gegaan.
    Ik heb in dat pand een hoop voetstappen liggen als klein kind en mijn vader heeft daar ook een hele hoop herinneringen nog. Hij is later met een nieuwe winkel aan de woonboulevard in Utrecht gevestigd en mijn oma heeft tot haar 82ste! nog in de winkel aan vredeburg gezeten met haar meubels.

  42. Jan Verheul

    Ik wil graag ‘n aanvulling geven op Martin Staffhorst woorden , dat zijn vader en ooms het pand gerenoveerd hebben …. Daar hebben ze inderdaad wel de opdracht voor gegeven , maar de totale renovatie is toen gedaan door Bouwbedrijf A. van de Engel uit Maarsen , alwaar ondergetekende toen werkzaam was … Ook sloopbedrijf Venus was toen ingehuurt voor de diverse sloopactiviteiten , waaronder het afhakken van al die groene vierkante 10 x 10 cm. dubbel hardgebakken tegeltjes van de gevels …

  43. Frank van Woudenberg

    Een mega mooi pand. Ik heb 13 jaar voor Staffhorst mogen werken in de buitendienst en op de td. En de kelders in dit gebouw als je daar in kwam dan rook je de historie van dat pand.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).