Een aantal vestigingen van de Bibliotheek Utrecht opent vanaf maandag de deuren, waaronder de locatie aan de Neude. Om te zorgen dat niet te veel mensen in één keer de bibliotheek in het voormalige postkantoor bezoeken, moet er vooraf gereserveerd worden.

Vanaf zaterdag kunnen er tickets gereserveerd worden voor een bezoek aan de vestiging aan de Neude. De Bibliotheek Utrecht vraagt dit alleen te doen om materiaal te lenen of in te leveren. Met zo’n ticket kunnen bezoekers een half uur in de bibliotheek blijven.

Naast de vestiging aan de Neude opent maandag ook de bibliotheek in Leidsche Rijn Centrum, Vleuterweide, Overvecht en Hoograven. Bij deze locaties wordt gewerkt met het zogenoemde supermarktmodel. Medewerkers houden bij de ingang in de gaten dat er niet te veel mensen tegelijk binnen zijn.

Er zijn daarnaast nog andere maatregelen genomen. Zo gaan ingeleverde boeken 72 uur in quarantaine, zijn de wc’s, koffieapparaten, leestafels, studieplekken en kopieerapparaten buiten gebruik én wordt aan bezoekers gevraagd om een boek alleen uit de kast te pakken als ze hem ook echt willen lenen.

Centrale Bibliotheek in Post Utrecht mag eindelijk de deuren openen

Onderstaand artikel zou eigenlijk vrijdagochtend 13 maart 2020 gepubliceerd worden. Later die dag zouden Prinses Laurentien en wethouder Anke Klein de bibliotheek openen. Een dag van tevoren werd duidelijk dat dit niet door ging vanwege de coronamaatregelen. Nu de opening dan toch echt aanstaande is kan het artikel toch nog gepubliceerd worden.

Tienduizenden boeken hebben na jaren van voorbereiding de korte reis afgelegd van de Oudegracht naar de Neude en staan nu dan echt klaar om van de planken gehaald te worden. Na de totale verbouwing opent de nieuwe Centrale Bibliotheek de deuren in Post Utrecht, een iconisch gebouw dat een nieuwe publiekstrekker van de stad moet worden.

Het buitenlicht straalt tegenwoordig van alle kanten het voormalige hoofdpostkantoor aan de Neude binnen. Het indrukwekkende pand, dat in augustus 1924 voor het eerst werd geopend, is veel veranderd, maar het monument is nog steeds herkenbaar. De imposante hal waar vroeger postzegels gekocht werden is niet veel gewijzigd, maar de metamorfose in het gebouw is verder compleet. Met de bibliotheek als grootste huurder is de opening van het boekenpaleis het startpunt voor het nieuwe leven van het bouwwerk. En ook door de aanwezigheid van de Albert Heijn, een grote fietsenstalling, boekwinkels Broese, buitensportwinkel Bever en Apple-winkel Amac zullen Utrechters het pand zeker gaan vinden.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Directeur van Bibliotheek Utrecht Ton van Vlimmeren kan zijn geluk niet op als hij door het pand loopt. Tussen zijn gloednieuwe boekenkasten kan hij eindelijk laten zien waar hij jaren aan heeft gewerkt. Hij stond zelf regelmatig met laarzen aan op de bouwplaats, maar heeft zich daarvoor ook lang ingezet voor de ‘Bieb op Neude’ – zoals de campagne om de gemeente te overtuigen van de noodzaak van de verhuizing genoemd werd. Toen tijdens die campagne in 2014 ruim 14.000 handtekeningen aan wethouder Jeroen Kreijkamp overhandigd werden, was het resultaat dat er nu staat niet meer dan een droom voor velen. Maar de handtekeningen kwamen ook in het jaar dat het plan voor de Bieb++ werd afgeschoten, daarmee kwam er geen nieuwbouw voor de bibliotheek op het Smakkelaarsveld maar moest er gekeken worden naar bestaande gebouwen – zoals het postkantoor.

Toch was niet iedereen meteen overtuigd van het pand aan de Neude en het plan werd meerdere keren naar de prullenbak verwezen omdat het te duur zou zijn. Ondertussen werden er ook andere plannen gesmeed, er zouden een hotel en winkels komen in het monument. Voor de bibliotheek werden het opknappen van de locatie aan de Oudegracht en een verhuizing naar het oude KvK-pand als opties genoemd. In 2015, na een lange succesvolle lobby, kwam echter de verlossing; de verhuizing naar het postkantoor kon in gang gezet worden. De gemeente was overstag en de raad steunde het plan. Er werd begonnen aan een jarenlange verbouwing en met de opening van de nieuwe centrale bibliotheek heeft Utrecht na muziekpaleis TivoliVredenburg nu ook een boekenpaleis.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Op reis

Terwijl directeur Van Vlimmeren door de bibliotheek loopt heeft hij overal een verhaal bij: “De eerste boeken die bezoekers zien als ze via de centrale hal het gebouw binnenkomen zijn de reisboeken. Zoals de PTT en de hier aanwezige telefooncentrales vroeger mensen over de hele wereld met elkaar verbonden – in de hal geïllustreerd door vijf gigantische beelden die de werelddelen representeren – zo gaan Utrechters nu zelf op reis naar alle uithoeken. Het genre reisboeken is dan ook een van de meest uitgeleende van de bibliotheek, zelfs in dit digitale tijdperk.”

De imposante hal kennen veel Utrechters nog wel, maar de wereld daarachter gaat nu voor iedereen open. Een wereld waar veel inwoners van de stad nooit geweest zijn. In de tijd van het postkantoor konden bezoekers namelijk niet verder kijken dan deze entree.

Architect van de bibliotheek Bart Kellerhuis vertelt: “Deze entree was de enige plek die publiek toegankelijk was. Maar om de hal heen lag nog 8.000 vierkante meter bedrijfsvloer. Dat fascineert. Zo veel verborgen ruimte midden in de stad.” Terwijl hij om zich heen wijst zegt hij verder: “Dit is een entreezone zoals je die in Nederland bijna niet vindt. De kunst was om ingetogen om te gaan met de inrichting […] Een startpunt te creëren om de bibliotheek te verkennen. In een uitnodigende huiskamer waar jong, oud, studenten en werkenden elkaar ontmoeten. Op deze plek treffen historie en 21e eeuw elkaar. Met intieme nissen, grote raampartijen, glas-in-loodwerk en moderne kunst. Een culturele samensmelting in het hart van de stad.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

163.000 boeken

Grote woorden ontbreken niet als de directeur en de architect het over het gebouw hebben. Er is dan ook jaren aan gewerkt. Van Vlimmeren: “We zijn ook enorm trots op wat we bereikt hebben. Natuurlijk is nog niet alles klaar en ook de komende weken zullen er zeker nog dingen moeten gebeuren. Maar we kijken nu niet meer naar de plaatjes, naar hoe het gaat worden, maar we doen de deuren open en laten het resultaat zien.”

Nadat bezoekers de centrale hal hebben verlaten, waar ook horecazaak Meneer Potter te vinden is, gaan ze met een roltrap naar de eerste verdieping. Deze etage is volledig in gebruik door de bibliotheek. De honderden meters aan boekenkasten zijn gegroepeerd naar genre en naar de verschillende leeftijdsgroepen. Er staan overal designmeubelen en er zijn tal van vergader- en werkplekken. In totaal kunnen bezoekers langs 163.000 boeken lopen en lezen in 3000 tijdschriften.

Het gaat tegenwoordig niet meer alleen om woorden op papier en de bordjes met STILTE zijn ook verdwenen. Er zijn ook nog een filmzaal, een theater, ateliers en twee horecazaken. Dit alles aangevuld met nog een verdieping met meer boeken en heel veel studieplekken. Directeur Van Vlimmeren: “Natuurlijk kunnen onze leden hier boeken lenen maar iedereen is welkom om samen te komen. De bibliotheek is als een huiskamer voor de stad waar wij samen met partners honderden activiteiten per jaar organiseren. En wat plaatsvindt in de bibliotheek, is nu dus in het hart van Utrecht.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Waar de bibliotheek aan de Oudegracht verstopt was achter een smalle entree en een trap moet de nieuwe locatie veel meer openheid uitstralen. Daarom zijn er heel veel ramen en nieuwe ingangen toegevoegd. Architect Frederik Vermeersch, directeur van Rijnboutt Architecten was nauw betrokken bij de ontwikkeling van Post Utrecht.

“Het postkantoor was altijd een gesloten pand en gebouwd met de achterkant naar de Oudegracht. Het water was toen helemaal niet geliefd, terwijl de gracht nu is ontwikkeld tot belangrijke ader van de stad. Onze voornaamste opgave was dan ook om de verbinding te zoeken met de stad. Daarom hebben we ingangen aan alle zijdes van het gebouw gemaakt, ook weer aan de Oudegracht. De achterkant is nu dus een tweede voorkant geworden. Daar openen meerdere winkels de deuren. We hebben daarnaast zichtlijnen gecreëerd vanuit alle hoeken van het pand naar straatniveau, op sommige plekken heb je een prachtig uitzicht over de stad.”

Charme

Hoewel een bibliotheek misschien een wat stoffig imago heeft doet de instelling het goed in Utrecht. Het ledenaantal is stabiel en de bibliotheek kan op blijvende steun rekenen van de gemeente. Deze steun is ook nodig. De verhuizing, verbouwing en inrichting heeft de bibliotheek, als huurder van het pand, ruim 14 miljoen euro gekost. Dit staat los van de vele miljoenen euro’s die de eigenaar van het gebouw ASR heeft geïnvesteerd. De bibliotheek heeft een huurcontract van twintig jaar, elk jaar moet er 1 miljoen euro worden afgetikt.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Van Vlimmeren: “Dit nieuwe gebouw kan een flinke impuls geven. Bij een nieuwe bibliotheek komen ook vaak nieuwe leden, maar we verwachten naast leden ook heel veel bezoekers.” In de centrale bibliotheek konden onder de normale omstandigheden tweeduizend mensen tegelijk zijn. Voordat de coronamaatregelen ingingen zei Van Vlimmeren dat dat aantal ook bereikt kan worden, omdat iedereen wil komen kijken.

“Een rij buiten is niet onmogelijk. Ja dat was wel anders aan de Oudegracht, daar wist men ons ook goed te vinden natuurlijk, maar praten we wel over een andere schaal. De charme daar was dat we tijdens een lezing gewoon wat boekenkasten aan de kant schoven als we meer ruimte nodig hadden. Nu hebben we hier een prachtig auditorium waar tweehonderd mensen comfortabel kunnen zitten.”

Vrijdag 13 maart zou de locatie officieel in gebruik genomen. De hele stad had mogen komen kijken naar de nieuwe huiskamer van Utrecht. Vanwege corona gaat de opening maandag heel anders eruitzien en worden Utrechters opgeroepen om alleen naar de bibliotheek te komen als het echt nodig is.