Burgemeester Sharon Dijksma heeft voor de tweede keer moeten reageren op vragen uit de gemeenteraad over het optreden van de autoriteiten tegen klimaatactivisten. Vorige week vrijdag werden 108 actievoerders gearresteerd. Zo’n grote massa-arrestatie is in recente jaren niet voorgekomen in Utrecht.

Klimaatactivisten van Extinction Rebellion hebben vorige week vrijdag op verschillende plekken in Utrecht gedemonstreerd. Er was één plek waar een demonstratie was aangemeld, dat was het Jaarbeursplein. Maar ook op andere plekken werd er actiegevoerd. Daarbij werd soms ook bewust het verkeer gehinderd.

De autoriteiten besloten om hard op te treden. 108 mensen werden gearresteerd. In recente jaren werden er nooit zoveel mensen opgepakt bij (illegale) demonstraties of ongeregeldheden in Utrecht.

Opheldering

Reden voor GroenLinks, Partij voor de Dieren, Student & Starter, SP en PvdA om eerder deze week al om opheldering te vragen bij de burgemeester. Ze hadden namelijk vragen over de proportionaliteit van het optreden van politie en gemeente.

De antwoorden die Dijksma toen gaf zorgden bij de partijen voor nog meer vragen. Deze nieuwe vragen werden donderdag voorgelegd aan de burgemeester en zijn nu weer beantwoord. Daarin verdedigt de burgemeester het optreden van de autoriteiten nogmaals.

Zo schrijft burgemeester Dijksma: “Een situatie waarin het noodzakelijk blijkt te zijn om tijdens een demonstratie meer dan 100 personen aan te houden, is zelden aan de orde. Het aanhouden van zoveel mensen was vanzelfsprekend geen doel op zich van het optreden van de politie, maar vloeide voort uit het gekozen actiemiddel van het blokkeren van wegen, dat strafbaar is en hinder en mogelijk gevaar kan opleveren voor bewoners en bezoekers van de stad.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

De actievoerders menen echter dat er ook mensen zijn opgepakt die niet deel uitmaakten van groepen die het verkeer hinderden. Ook de politiek had deze signalen ontvangen en vroeg er nogmaals naar bij de burgemeester. Dijksma schrijft dat de politie heeft opgetreden tegen personen die deel uitmaakten van de ‘disruptieve acties’.

Juridisch

Een ander discussiepunt was of de actievoerders bescherming genoten van de Wet openbare manifestaties (WOM). Dit is een belangrijke wet die te maken heeft met vrijheid van demonstreren, maar ook bevoegdheden geeft aan het gezag om op te treden.

Omdat de groep alleen de demonstratie op het Jaarbeursplein bij de gemeente had aangemeld en de ‘disruptieve acties’ in de stad niet, zouden ze niet als demonstranten worden gezien. Toch is dit volgens organisaties als Amnesty en de Ombudsman geen reden om een actie ook direct te verbieden.

De burgemeester gaat daar op in: “Het uitgangspunt is en blijft dat alles in het werk gesteld wordt om, binnen wettelijke kaders, demonstranten in staat te stellen hun uiteenlopende geluiden in Utrecht te laten horen.” Het niet aanmelden van een demonstratie hoeft dus niet te betekenen dat er direct wordt ingegrepen.

Dijksma legt dat uit: “Het niet aanmelden van een demonstratie is op zich geen doorslaggevende reden om deze te ontbinden. Wel blijven de criteria van openbare orde, volksgezondheid en verkeer uit de WOM van kracht. Het niet aanmelden van een demonstratie kan daarmee, door de zeer korte voorbereidingstijd, leiden tot een andere afweging op grond van deze criteria.”