Wie aan Utrecht denkt, ziet al snel de Dom, de Oudegracht en het gebied binnen de singels voor zich. Maar er is een ander deel van de stad dat minstens zo bepalend is voor het beeld van Utrecht: Catharijne. Over Catharijne is nauwelijks iets geschreven. Daar komt nu verandering in. Gerard Aaftink neemt Utrechters mee door Catharijne. Hij doet dat hier via DUIC, maar uitgebreider in het bijzondere boek ‘Catharijne op een kantelpunt’.

Hoog Catharijne kent iedereen. Wat men er ook van vindt, een gedrocht dan wel een aanwinst, iedereen erkent dat Hoog Catharijne een succesvolle uitbreiding van het centrum is. Wat bijna niemand weet is dat Hoog Catharijne het vervolg is van het plan ‘Leidseveer’.

Begin jaren 1950 worstelt Utrecht met de toenemende verkeerdrukte. Snelwegen om de stad zijn er nog niet, al het verkeer moet door de binnenstad. De wegen zijn er niet op berekend, het verkeer op het Leidseveer is een heksenketel. Tijdens de beurzen heerst er eigenlijk chaos. Het Leidseveer moet daarom een verkeersplein ter grootte van de Berenkuil worden, met een fontein in het midden. Er moeten nieuwe wegen aangelegd worden, de Catharijnesingel wordt gedeeltelijk verlegd en het Stationsplein moet worden vergroot. Om het autoverkeer en de voetgangersstroom te scheiden wordt een brede voetgangerstunnel voorzien. In 1953 keurt de gemeenteraad het plan Leidseveer goed.

In het plan wordt het verkeerplein Leidseveer grotendeels omgeven door nieuwbouw. Langs het spoor komt een kantoorgebouw, op de plek waar architect Van Ravesteyn een spoorwegmuseum had gepland. De oude, gedeeltelijk middeleeuwse bebouwing aan de noordkant wordt vervangen door kantoorgebouwen. Tussen de Amsterdamsestraatweg en het plein staan grote kantoorgebouwen. Het verkeer van de Amsterdamsestraatweg gaat over een nieuw aan te leggen weg door de Daalse Buurt, de Amsterdamse Straatweg loopt dood. De kantoorgebouwen krijgen een hoogte van 24 meter, net als Hotel Smits.

Stationsplein

De bebouwing aan de zuidkant blijft gedeeltelijk bestaan. Het kantoorgebouw van De Utrecht wordt de hoek met het nieuwe Stationsplein. Het stationsgebied wordt volledig nieuw ingericht. Het Centraal Station blijft definitief op dezelfde plek, het wordt wel vervangen door nieuwbouw. Door een groot gedeelte van de stationsbuurt te slopen ontstaat ruimte voor een groot stationsplein met ruimte voor een busstation. De overstap van trein naar bus wordt daardoor veel makkelijker. De oostelijke kant is bedoeld voor kantoren. Het Stationsplein wordt aan de zuidkant afgesloten door een groot kantoorgebouw.

Tekst loopt door onder afbeelding

Het Stationsplein biedt ook ruimte voor een nieuwe weg vanaf de rotonde op het Leidseveer via het Stationsplein naar een nieuwe rotonde voor de Willemsbrug. Al het verkeer moet nu over het Stationsplein. Op de weg langs de Catharijnesingel is volgens het plan geen doorgaand verkeer meer mogelijk.

Saneringsbuurt

Vanaf de Amsterdamsestraatweg wordt een tweede oost-westweg door Wijk C gepland. Deze weg splitst zich af bij de te verbreden Herenweg en loopt over de nieuwe Molenbrug via de Waterstraat naar het oosten. De scherpe bocht van de Catharijnesingel wordt daarom verlegd. Dat maakt ook de doorvaart voor schepen soepeler. Wijk C is een saneringsbuurt. De krakkemikkige huizen worden vervangen door kantoorgebouwen. Het plan Leidseveer voorziet ook in de sanering van de kop van Lombok. Rond het Westplein worden kantoorgebouwen gepland. De Vleutenseweg wordt verbreed. Met de aanleg van de Graadt van Roggenweg worden de nieuwe hallen van de Jaarbeurs achter de Croeselaan beter bereikbaar.

De inwoners zijn enthousiast over het plan Leidseveer. In krantenartikelen wordt met trots over het plan geschreven, Utrecht gaat mee in de vaart der volkeren! De Raad van State verklaart in 1956 een bezwaar van de NS als ongegrond zodat niets de uitvoering van het plan Leidseveer meer in de weg staat. Maar er gebeurt niets, de realisatie van het plan valt stil.

Auto

De daar op volgende jaren neemt de verkeersdrukte verder toe. Het wordt steeds duidelijker waar Catharijne behoefte aan heeft: aan een nieuw stationsplein met een groter station, betere oost-west doorstroming, meer moderne kantoorruimte, krotopruiming, een nieuwe route voor voetgangers via een tunnel of een brug en aan verplaatsing van de Jaarbeursgebouwen. Er blijven ook fundamentele vragen. Waar moeten bezoekers hun auto parkeren? Er is een tekort aan winkels, hoe moet dat opgelost worden? Hoe zijn al die behoeftes in te vullen?

In 1962 worden deze vragen beantwoord met de presentatie van het plan Hoog Catharijne.

Ken jij de verhalen achter Catharijne? Gerard Aaftink brengt een boek uit over het onderbelichte stadsdeel en is – in samenwerking met DUIC – een crowdfunding gestart om de productie van het boek te realiseren. Ben je nieuwsgierig naar de rijke geschiedenis van Catharijne en wil je een nieuw beeld van Utrecht? Steun dan de crowdfunding en reserveer ‘Catharijne op een kantelpunt’