De Universiteit Utrecht heeft een bijzondere donatie ontvangen: een stukje van de maan. Het gaat om twee slijpplaatjes en een schijf van de maanmeteoriet Adrar 012. Roy Masin van Stone Gallery uit Baarn heeft het gesteente gedoneerd voor onderzoek naar de geschiedenis ervan. “De schenking is voor ons van grote waarde”, aldus de universiteit.

De slijpplaatjes zijn flinterdun: de plakjes zijn zo’n 0,03 millimeter dik. Door deze met een microscoop te bestuderen, kunnen onderzoekers bepalen uit welke mineralen de steen is opgebouwd. Zo kunnen zij een deel van de geschiedenis van de maan achterhalen.

Volgens Inge Loes ten Kate, planeetwetenschapper en curator van de meteorietencollectie, is het een unieke gift: “Als ik de samenstelling van onze collectie bekijk, is in de afgelopen dertig jaar zeker niets toegevoegd. Ook is het heel bijzonder dat het om een stukje maan gaat, want dat hadden we nog niet.” 

Onderzoek naar de maan

Tot nu toe is aan de Universiteit Utrecht nog geen onderzoek gedaan naar maanmeteorieten, maar daar komt in november dus verandering in. Dan start een van de studenten met het analyseren van de stukjes maan. 

“We beginnen eerst met het onderzoek van de slijpplaatjes. Daarmee kunnen we al heel goed de samenstelling van dit deel van de meteoriet bekijken”, legt Ten Kate uit. “De schijf is vervolgens van belang voor de grotere context als referentie voor de slijpplaatjes. Met onze micro-CT apparatuur, dat is dezelfde techniek als medische CT-scanners, kunnen we zonder de schrijf te beschadigen ook een indruk krijgen van de structuur binnenin de schijf. Dat is dan een volgende stap in het onderzoek.”

De tekst loopt door onder de foto.

Hóe bijzonder dit specifieke stukje maanmeteoriet (Adrar 012) is, blijft vooralsnog een raadsel. “Hoe deze meteoriet zich verhoudt tot andere maanmeteorieten is nog niet onderzocht, dus ik hoop dat ik deze vraag over een jaar of wellicht twee beter kan beantwoorden, als we meer onderzoek hebben gedaan.”

Wat kan de UU met deze kennis?

Maar wat kunnen onderzoekers nu eigenlijk met deze kennis over maangesteente? Uit eerder onderzoek blijkt volgens Ten Kate vooral dat maanmeteorieten niet allemaal hetzelfde zijn. Ze komen dus niet allemaal van dezelfde plek op de maan.

Het onderzoeken en vergelijken van verschillende maanmeteorieten, ook met de maanmonsters van de Apollo-missies uit de jaren ’70, levert onderzoekers twee belangrijke inzichten op: welke processen op de maan actief zijn geweest én hoe verschillende delen van de maan aan verschillende processen onderhevig zijn geweest.

Die inzichten zijn ook van belang voor het begrijpen van de ontwikkeling van andere planeten. Ten Kate legt uit: “De maan is, net als de aarde, Mercurius, Venus en Mars, een rotsachtig hemellichaam. Door deze met elkaar te vergelijken, proberen we beter te begrijpen hoe zulke lichamen zich hebben ontwikkeld. Op aarde is er ‘leven’, en dat heeft veel invloed op de ontwikkeling van onze planeet. Door het bestuderen van de maan, Mercurius, Venus en Mars leren we niet alleen iets over die hemellichamen, maar ook over de aarde vóórdat het leven er heel veel invloed op had.”

Steun is welkom

De plaatjes zijn gedoneerd door Roy Masin, internationaal handelaar in gesteente en fossielen. “Omdat hij het wetenschappelijk belang onderkent stelt hij regelmatig objecten ter beschikking aan onderwijsinstellingen. Alle door hem aangekochte objecten voldoen aan de internationale wetgevingen die gelden voor bijzondere vondsten/objecten”, zegt Onno Tijsma, beheerder van de geologische collectie van Universiteit Utrecht.

De gulle gift komt volgens de universiteit op een cruciaal moment en biedt een welkome steun in de rug. “Deze schenking is voor ons van grote waarde,” zegt Onno. “In tijden waarin bezuinigingen de mogelijkheden voor onderwijsinstellingen beperken, is deze gift niet alleen een materieel gebaar, maar het is dankzij donateurs als Stone gallery dat wij in staat zijn om door te gaan met het bieden van hoogwaardige educatieve ervaringen, ondanks de financiële uitdagingen.” 

Ook Ten Kate benadrukt hoe belangrijk het is dat bedrijven blijven investeren in onderwijs en in de toekomst van jonge mensen. De wetenschappers hopen dat andere bedrijven dit voorbeeld zullen volgen.