In een artikel van Quote wordt gereageerd op de aankondiging van de gemeente Utrecht om een foyer in TivoliVredenburg te benoemen naar Frits Fentener van Vlissingen en om zijn naam ook te laten terugkomen in het nieuwe Beurskwartier. Quote noemt dit vreemd, omdat Van Vlissingen een collaborateur zou zijn geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog. De gemeente Utrecht laat weten dat er gekeken gaat worden naar het verleden van de Utrechter, maar wil daarbij zeggen dat dit standaard gebeurt bij dit soort benoemingen.
Maandag werd bekend dat de opbrengst van de verkoop van het Fentener van Vlissingenhuis op Maliebaan 42 naar het gebouw TivoliVredenburg gaat. Het gaat in totaal om 1,9 miljoen euro. In 1951 schonk Frits Fentener van Vlissingen het pand aan de gemeente Utrecht, onder de voorwaarde dat het alleen voor culturele doeleinden gebruikt mag worden. Nu dit volgens de gemeente niet meer lukt wordt het pand verkocht aan de nabestaanden van Frits Fentener van Vlissingen en de opbrengst gebruikt voor het pand TivoliVredenburg.
De naam van de oorspronkelijke schenker van Maliebaan 42 zal voor vijf jaar (tot 2023) verbonden worden aan de uitloopfoyer van de grote zaal. Na 2023 zal de naam van Frits Fentener van Vlissingen worden vernoemd in het nog te ontwikkelen Beurskwartier. Het is deze benoeming die Quote ter discussie stelt.
Coentunnel
“Een straat vernoemen naar een bekende collaborateur; is dat wel zo handig in een tijd dat de Coentunnel niet meer mag en De Ruyterstraat verdacht is”, vraagt historicus Gerard Aalders, voormalig medewerker van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) zich af in het artikel van Quote. In het artikel gaat men vooral in op de zakelijke voordelen die Fentener van Vlissingen had door zijn relatie met de Duitsers.
“Hij trad zowel in de Eerste als Tweede Wereldoorlog op als trustee van Duitse bedrijven. Omdat hij op papier zogenaamd eigenaar was, konden de geallieerden buitenlandse dochters van deze Duitse bedrijven niet confisqueren.” En verder: “In feite was Van Vlissingen niet meer dan een stroman, vergelijkbaar met een medewerker van een trustkantoor. De Duitse dankbaarheid was groot, Van Vlissingen mocht nog eens aanschuiven bij een feestje van Hitler, alwaar hij een medaille kreeg opgespeld van de Führer.”
Ook in het Biografisch Woordenboek van Nederland van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis wordt gesproken over de onderscheiding die Frits Fentener van Vlissingen van Hitler kreeg. “Hoewel hij door afkomst en aard een afkeer van de nazi’s had, stond hij positief tegenover de economische opleving die zich onder hun leiding na 1933 in Duitsland voltrok. Om die reden onthield hij zich van kritiek op het regime. Tweemaal, in 1934 en in 1937, werd hij in zijn functie van voorzitter van de Internationale Kamer van Koophandel ontvangen door Hitler. Tijdens het laatste bezoek onderscheidde de Führer hem met het Kruis van Verdienste van de Orde van de Duitse Adelaar.”
Maar er wordt ook geschreven: “Aan het einde van de bezetting verleende Fentener van Vlissingen steun aan de illegaliteit en had hij onderduikers in huis. Dat hem zijn aanvankelijke bereidheid tot samenwerking met de Duitsers niet werd kwalijk genomen, bleek uit de rol die hij na de bevrijding in de zuivering van het bedrijfsleven speelde.”
Aan de Maliebaan
Auteur Ad van Liempt, onder andere bekend van het boek Aan de Maliebaan is genuanceerd. Desgevraagd vertelt hij: “Het gaat te ver om hem ‘fout’ te noemen. Eerder gewiekst. Maar oordelen over de oorlog zit heel ingewikkeld in elkaar.” Van Liempt beschrijft Frits Fentener van Vlissingen als een tycoon: “Het was een van de machtigste mannen van economisch Nederland toentertijd. Hij stond aan het hoofd van de Steenkolen Handels Vereeniging. Van wat ik heb begrepen, ik heb geen onderzoek naar hem gedaan, heeft hij voor de oorlog veel gehandeld met de Duitsers. Tijdens de oorlog heeft hij meer een neutrale positie ingenomen, hij is altijd buitengewoon voorzichtig geweest en zodoende is hij ook vrijwel onbesmet uit de oorlog gekomen.”
Toch zegt Van Liempt wel dat hij door handel te drijven met Duitsland, mogelijk economisch heeft bijgedragen aan de opkomst van Hitler. De vraag is alleen in hoeverre we dat nu een ondernemer toentertijd kunnen verwijten. “Het was nog voor de oorlog en voor de Jodenvervolging.”
In de biografie van Frits Fentener van Vlissingen, Hij overwon iedereen op een vrouw na van Arie van der Zwan, staat een gedetailleerde en feitelijke uiteenzetting over zijn optreden tijdens de oorlog en de ondernemingen waarin hij een belangrijke rol speelde. De auteur zegt daarover: “Het oordeel in mijn boek is gemengd, niet fout maar wel nauw met de Duitsers samengewerkt.”
De gemeente Utrecht laat weten te kijken naar het verleden van Frits Fentener van Vlissingen, maar wil benadrukken dat dit standaard gedaan wordt in dit soort gevallen.
Opmerking: Eerder stond in dit bericht dat de gemeente Utrecht naar aanleiding van de berichtgeving van Quote gaat kijken naar het oorlogsverleden van Frits Fentener van Vlissingen. Nu laat de gemeente weten dat ze standaard naar het verleden kijken van personen in dit soort gevallen.
Gekoppelde berichten
1,9 miljoen euro naar TivoliVredenburg door verkoop Fentener van Vlissingenhuis
De opbrengst van de verkoop van het Fentener van Vlissingenhuis op Maliebaan 42 zal naar…
Fentener van Vlissingenhuis: mediterraan cultuurpaleisje aan de Maliebaan
In zijn boek Aan de Maliebaan beschrijft Ad van Liempt hoe tijdens de Tweede Wereldoorlog…
Familie Fentener van Vlissingen maakt appartementen van Maliebaan 42
Het Fentener van Vlissingenhuis, in 1951 door de laatste bewoner aan de gemeente geschonken voor…
8 Reacties
ReagerenHoe verstaat dit zich met de al bestaande straatnaam Fentener van Vlissingenkade, vernoemd naar dr. F.H. Fentener van Vlissingen.
Lees Houwink ten Cate eens : ” de mannen van de daad ” uit ’95 ,diss. onder von der Dunk , ga eens bij Aalders te rade…
Overdreven en achterhaald gedoe , gemeente heeft terecht gereageerd : er wordt altijd nagetrokken itt gemeente Stichtse Vecht.
Misschien was het wel een spion voor de NL overheid, er waren in de oorlog vaak zaken aan de orde die niet waren zoals ze leken te zijn, zoals een NSB’er die gewoon het verzet steunde.
Hoeveel moffen meisjes werden er niet kaalgeschoren waarvan achteraf bleek dat zij inlichtingen hadden verzameld voor het verzet, laten we wel voorzichtig blijven zeg.
Hij zat in ieder geval niet met zijn reet in het buitenland ……….
Gemeente bedoeld dat ze selectief gaan kijken naar het verleden van FFvV.
U schrijft: “In 1951 schonk Frits Fentener van Vlissingen het pand aan de gemeente Utrecht, onder de voorwaarde dat het alleen voor culturele doeleinden gebruikt mag worden. Nu dit volgens de gemeente niet meer lukt wordt het pand verkocht aan de nabestaanden van Frits Fentener van Vlissingen en de opbrengst gebruikt voor het pand TivoliVredenburg”.
Hoezo niet meer lukt? de Gemeente WIL niet. Er zijn genoeg mogelijkheden het pand een culturele bestemming te geven. Denk alleen maar aan de kunstcollectie van Fentener van Vlissingen. Nee de Gemeente heeft liever geld. Creatief denken en handelen en behoud van dit prachtige pand heeft geen prioriteit. Bah. Gemaakte afspraken, die nb op papier staan, daar hoeft de gemeente zich ook niet aan te houden. Onbetrouwbare overheid!
Wederom wantrouwt onze lieve Katja de actie van de gemeente.
Voor haar is de persoon al bij voorbaat fout.
Je reageert altijd zonder eens goed naar feiten gekeken te hebben.
Dan reageert Geenstyl tenminste heel verstandig.
Er zijn al genoeg mensen verkeerd beoordeeld en beschadigd.
Er zijn vele Utrechtse bedrijven die ‘hand en spandiensten’ hebben verleend aan de Duitsers in bezet Nederland. Bredero’s Bouw Bedrijf is er groot mee geworden. Dit, terwijl andere timmerfabrieken in de Utrechtse binnenstad in die tijd bijna failliet gingen omdat zij niet wilden samenwerken met de Duitse bezetter. Bron:
https://books.google.nl/books?id=Q_iDdqpe6WcC&pg=PA40&lpg=PA40&dq=Godijn+bouwbedrijf&source=bl&ots=Wv-40BKnvg&sig=SFwwdEagvQ9Ypri9wFQYGgjVZ1g&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwjw5PP_oN3ZAhXI2aQKHfz1B0kQ6AEIQTAH#v=onepage&q=Godijn%20bouwbedrijf&f=false
Blz. 39 t/m 49.
Afgezien van het feit, of Fentener van Vlissingen al dan niet fout was in de oorlog, en of dat de naamgeving van deze zaal moet beinvloeden, lijkt me het niet zo handig, om deze foyer zo te noemen. In Kunst en Wetenschappen van het Utrechts consevatorium is de grote zaal ook al naar deze man vernoemd, deze zaal heet ook Fentener van Vlissingenzaal. Omdat zowel in K&W, als in TivoliVredenburg concerten worden gegeven, kan dat tot verwarrende situaties leiden. Wellicht kan de zaal naar de architect, die zowel de Grote Zaal met zijn prachtige akoestiek ,en dito orgel, als het nieuwe, veelbesproken TivoliVredenburg heeft ontworpen, vernoemd worden: De Herman Herzberger Foyer Dan is er geen verwarring mogelijk met de zaal in K&W, en je weet zeker, dat deze architect niet fout is geweest in de oorlog, dus gesteggel over iemand, die wel of niet fout was, en het als gevolg daarvan wel of niet naar hem vernoemen van de foyer verleden tijd is. Herzberger heeft een geweldig gebouw neergezet, en dat mag mijns inziens doorklinken in de naam van deze foyer.