Het speciaal voor het Rijksmonument Leeuwenbergh gebouwde orgel had niet verwijderd mogen worden. Daar was een vergunning voor nodig en die is nooit verleend. Dat laat de gemeente Utrecht weten. De voormalige eigenaar van pand, die het orgel liet verwijderen, is het daar niet mee eens.
Het bijzondere Leeuwenbergh Gasthuis aan het Servaasbolwerk wordt een centrum voor kamermuziek. Het Rijksmonument in de historische binnenstad is begin 2019 verkocht aan Stadsherstel Utrecht, die het gaat verhuren aan de Israëlische muzikant Gavriel Lipkind.
De nieuwe huurder heeft het speciaal voor Leeuwenbergh gebouwde orgel niet nodig en het orgel is door de vorige eigenaar, Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, verwijderd. Het gebouw werd zodoende leeg opgeleverd aan de huidige eigenaar, Stadsherstel Utrecht.
Maar volgens de gemeente had het orgel nooit zomaar uit het gebouw verwijderd mogen worden. Het zou namelijk behoren tot het Rijksmonument en dan is er een vergunning nodig om het te weg te halen. Het orgel staat ook omschreven in het Rijksmonumentenregister.
Geen vergunning
De voormalige eigenaar, Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, heeft echter een hele andere mening. Voorzitter Dirk Meerburg heeft er al eerder over gesproken met de gemeente: “Naar ons oordeel was het niet vergunningplichtig. Het orgel staat dan wel omschreven in het register voor Rijksmonumenten, maar dat maakt het nog niet tot onderdeel van het Rijksmonument. Daarom hoefden wij ook geen vergunning aan te vragen voor het verwijderen van het orgel.”
Meerbrug noemt als argument het gegeven dat het orgel pas in 1954 is geplaatst in het gebouw, terwijl het monument vele eeuwen ouder is. “Het orgel stond ook niet vast in het gebouw, het was een zogeheten roerende zaak. Het had beter ook niet opgenomen kunnen worden in het monumentenregister. Wij hebben dus een andere mening dan de gemeente Utrecht.”
(Artikel gaat verder onder afbeelding)
Volgens voorzitter Meerburg is het ook beter voor het orgel zelf dat het nu gerestaureerd wordt en dat het daarna gebruikt gaat worden in de Grote Kerk in Zwolle. “Het orgel werd de afgelopen 15 jaar nauwelijks bespeeld. Het was aan het verstoffen. Het is dus ook een prima oplossing voor het instrument, los van het vergunningsverhaal.”
Zonde
Het bijzondere orgel is in 1954 speciaal voor Leeuwenbergh gebouwd, Nobelprijswinnaar Albert Schweitzer heeft daar toentertijd nog een rol bij gespeeld. Het gebouw zelf is veel ouder. Het pand is in 1567 gebouwd als pesthuis, een plek waar mensen die de pest hadden werden opgevangen, maar werd gebruikt als een regulier gasthuis. Het gebouw heeft de afgelopen eeuwen verschillende functies gehad, waaronder een militaire kazerne, laboratorium, tentoonstellingsruimte, een kerkgebouw en tot 15 jaar geleden een kerkgebouw.
In 2004 bleek dat de kerkgemeente het gebouw niet meer kon behouden. Het gebouw werd toen eigendom van Stichting Vrienden van Leeuwenbergh die het liet restaureren waarna het een locatie werd voor concerten en lezingen. Het heeft ook dienst gedaan als vervangende zaal tijdens de verbouwing van Muziekcentrum Vredenburg.
Het gebouw is begin dit jaar dus weer van eigenaar gewisseld. Stadsherstel Utrecht gaat het pand verhuren aan de Israëlische muzikant Gavriel Lipkind. Hij gaat het gebouw inrichten als centrum voor kamermuziek. De precieze invulling moet nog bekend worden, maar wat wel duidelijk was is dat het bijzondere orgel weg kon. Daarom is het orgel voordat het van eigenaar wisselde eruit gehaald.
Utrechter Peter van Dijk, medeoprichter van het College van Orgeladviseurs Nederland gaf eerder al aan dat hij het verwijderen van het orgel erg zonde vindt. “Het orgel is speciaal voor Leeuwenbergh gebouwd, zelfs Nobelprijswinnaar Albert Schweitzer heeft daar nog een rol bij gespeeld. Er werd de laatste tijd niet heel veel meer op gespeeld maar dat moet niet direct een reden zijn om het weg te halen, het orgel hoort namelijk bij het gebouw. Het zou zomaar kunnen dat we over 10 jaar het orgel wel weer willen gebruiken in Utrecht, maar dan kan het niet meer. Het orgel staat ook omschreven in het Rijksmonumentenregister bij het Leeuwenbergh Gasthuis en hoorde er dus echt bij.”
Hoe het verschil over inzicht over het orgel precies verdergaat is niet geheel helder. De gemeente beraadt zich op welke stappen ze gaat nemen.
Gekoppelde berichten
Leeuwenbergh Gasthuis wordt centrum voor kamermuziek; bijzonder orgel niet meer nodig
Het bijzondere Leeuwenbergh Gasthuis wordt een centrum voor kamermuziek. Het monumentale gebouw is begin dit…
12 Reacties
ReagerenAls ik de foto zo zie, dan heb ik gelijk zoiets van: mooi orgel, mooie ruimte, maar past niet echt bij elkaar. Nu het orgel weg is, zal er ook waarschijnlijk meer licht in de ruimte komen. Afgezien van vergunningen etc. vind ik het prima dat het orgel er uit gehaald is. Het is ook niet zo dat het orgel gesloopt wordt….
Nou, mooi was het niet…
Alle argumentatie van de nieuwe eigenaar ten spijt: als dat orgel niet zomaar verwijderd mag worden, moet het dus teruggeplaatst worden. Het kan niet zo zijn dat een investeerder op eigen houtje rijksmonumenten kan gaan aanpassen omdat de indeling hem niet bevalt. Die monumentale status is niet voor niets verleend, dat heeft juist als doel gehad om het object te behouden in de betreffende staat en volgens het rijksmonumentenregister is dat inclusief het orgel. Als dat orgel “niet nodig” is in de nieuwe bestemming, moet men de bestemming maar aanpassen en niet het orgel wegnemen.
Ik vind het van een ontzettende onbehoorlijkheid getuigen dat deze mijnheer zo zijn gang heeft kunnen gaan. En dat nota bene iemand die cultuur wil promoten aan de andere kant op deze wijze met onwelgevallige cultuur omgaat.
@Theo, ik vind dat je je wel heel erg lomp uitlaat over Stadsherstel Utrecht, een organisatie die vele monumenten in Utrecht met succes beheerd. Als we zo’n organisatie niet hadden zouden vele monumenten er nu belabberd bij staan!
Persoonlijk vind ik het niet zo erg dat het orgel weg is. Het kan beter ergens staan waar het bespeeld wordt. Bij kamermuziek gebruik je dat niet.
@ Michiel
Het idee achter beleid is nu net dat uw persoonlijke MENING er nu net niet zoveel toe doet. Net als het argument of u iets mooi of lelijk vindt er niet toe doet. Het gaat over behoud voor de samenleving voor de toekomst en daar is dus door de gemeente al over beslist (vandaar de monumentenstatus, incl. dat orgel) en hier hebben we iemand die eigenhandig zijn mening er doorheem dramt in strijd met alles. Boete en kosten voor terugplaatsen voor rekening stichting en nieuwe eigenaar. Simple as that; en nu niet alleen als gemeente blaffen, maar ook bijten en handelen.
Het pand heeft inclusief orgel, pas na het plaatsen van het orgel, de monuntenstatus gekregen. In de monumentenzorg laat je de aanpassingen door de jaren heen ook zien, de verandering. Het gaat niet over panden in de oorspronkelijke staat, want veel gebouwen zijn binnen de eerste 50 jaar van hun bestaan al veelvuldig aangepast en verbouwd.
Het orgel was modern (1954) en het gasthuis eeuwenoud (voorheen kerk, opslag en pestlijdersgasthuis). Als eigenaar zou ik heel goed weten wat te doen. Mooi dat het goed terechtkomt in Zwolle.
Alle vrienden van Leeuwenbergkerk + de gemeente Utrecht hebben boter op hun hoofd. Het gebouw is later dan 2004 verkocht nadat geconstateerd was dat het monument onherstelbaar beschadigd was door het opblazen van de bunker uit de WOII aan het Servaasbolwerk 17. Kom met mij mee ik kan je de betreffende scheuren zo aan wijzen. daarna hebben de vrienden van Leeuwenberg een horeca vergunning gekregen en is Tivoli geworden. Het monument is verder vernield door de ingang weg te breken en die lelijke betonnen trap met een bouwvergunning op te richten. En dat was aan de uitwendige kant van het monument.
@Jules: Dat er van alles is vastgelegd in beleid betekent toch niet dat je er niks van mag vinden, nota bene in een DUIC reactie? Zou wat zijn als alle burgers bij alles denken: “Tja, zo is het beleid, mijn mening doet er niet toe”.
De man van de stichting mag van alles vinden, maar niet het orgel laten weghalen, wat hij wel gedaan heeft.
Raar altijd dat mensen die vinden dat er niks meer gezegd mag worden geen strobreed in de weg wordt gelegd om alles te zeggen. De laatste 2 keren, de afgelopen 25 jaar, dat er iets van censuur is geweest in NL betreft Gregorius Nekschot en die man die afgevoerd is tijden het protest tijdens de inauguratie van de koning; en in allebei de gevallen zat de staat fout. Verder zijn er geen voorbeelden van openlijke censuur in Nederland te vinden.
@ jan
Het doet er niet toe dat het orgel modern is, dat doet helemaal niet ter zake bij het toekenen van een monunementenstatus.
Grappig hoeveel mensen hier reageren zonder de ballen verstand te hebben van momumentenbeleid in Nederland. Natuurlijk mag je een mening geven, maar je moet wel je feiten kennen en geen onzin zwetsen.Daarbij komt; het orgel mocht niet weggehaald worden. Punt. Strafbaar zelfs.
@ Anne Marie ten Berge
Het is toegestaan om moderne toevoegingen aan monumenten te doen, net als door de eeuwen heen altijd aangebouwd en verbouwd is.
Of u iets lelijk vind doet niet echt ter zake. Ik vind de moderne toevoegingen wel mooi en vind het gebouw er sterker door worden, niks lelijks aan die trap. Utrecht is geen openluchtmuseum.
@Joep. Grappig hoe jij kennelijk denkt dat een orgel een monument kan zijn. het is hoogstens erfgoed. meestal is iets dat gebouwd is een monument. Je hebt rijksmonumenten. Je hebt gemeentelijke monumenten. De Leeuwenberg was een gebouw, een monument met beschermd stadsgezicht net als de rest van het Servaasbolwerk en het Museumkwartier.De fronten van de gebouwen mag je dan niet verbouwen of veranderen. Wat binnen is wel. Brugge is een goed voorbeeld. Daar staan alle authentieke gevels onveranderd te pronken maar binnen in de huizen is alles nieuw en modern. Ik denk dat jij zowat de enige bent die de moderne trap en lift bij de Leeuwenberg mooi vind. De Welstandscommissie Oost heeft het afgekeurd.. Utrecht is geen openlucht museum maar het Museumkwartier wel. Dus ik denk dat B&W die vergunning hebben gegeven de Leeuwenberg zo te misvormen met die grijze betonnen trap die nu wit is geverfd, er de ballen verstand van hadden. In ieder geval: de aannemer heeft 2 volle vrachtwagens middeleeuwse
‘poepen’ (bakstenen) er aan over gehouden. Ga zelf maar eens na voor hoeveel zo’n eeuwenoude steen weer verkocht wordt.
Hahaha
Wat een giller
Brugge als voorbeeld noemen?
In Brugge zijn veel gebouwen, eind negentiende eeuw, weer opnieuw opgebouwd (hadden ze al gesloopt), of op een disneyland manier gerenoveerd (fantasiestijl), omdat het eerste toerisme onder de elite toen opkwam.
Als er iets in de eerste plaats niet authentiek is, dan is het Brugge wel.
Daarnaast lul je enorm. Ook monumenten, laten zeker wel veranderingen door de eeuwen heen aan gevels (en verbouwingen) zien. Vaak zijn gebouwen natuurlijk al binnen de eerste 50 jaar van hun bestaan revouwd. Het is dus een hele rare redactie om de tijd op een bepaald moment maar stil te zetten en het beeld dan voor altijd en eeuwig te bewaren.
Over Brugge trouwens nog, dat is een toeristisch Openluchtmuseum. Helemaal geen levendige stad. Het is een beetje Disney voor Amerikanen en Chinezen.
Ga aub naar Gent, dat leeft tenminste en daar zie je een stad zoals die de eeuwen heen gegroeid is, ook met prachtige gebouwen trouwens, waarvan velen overigens geen monument zijn.
Hou aub kwalificaties als “misvormen” voor jezelf, want ze worden niet gedragen door anderen. Het is een enorm eigen waardeoordeel en die moet je vermijden in dot soort discussies.
En welstandscommissies, tja, compleet niet doorzichtige organen die weinig verantwoording hoeven af te leggen. Helemaal niet meer van deze tijd.
De Leeuwenberg is veel sterker geworden door zijn moderne toevoegingen. Daar zijn vele architecten het over eens. Maar ga lekker in je eigen woonkamer je gelijk halen. Mensen die er verstand van hebben en er voor geleerd hebben delen je mening niet.