Dit verhaal is onderdeel van een serie over vrouwenvoetbal in Utrecht. Deze publicatiereeks is mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Mediafonds Provincie Utrecht. Tekst: Carmen Esselink

Steeds meer vrouwen vinden hun weg naar het groene gras met witte omlijning, mede dankzij de Oranjevrouwen die de laatste jaren aan populariteit wonnen. Vrouwenvoetbal is zelfs een van de snelst groeiende sporten ter wereld. En dus staat het spel, waarvan de cultuur traditioneel gezien veelal gericht is op de mannelijke beleving van het spel en draait om presteren, op een kruispunt tussen traditie en emancipatie. Hoe gaan de amateurclubs in Utrecht hiermee om?

Bij Odysseus ’91, een studentenvoetbalvereniging, ligt de nadruk op een gezellige sfeer en een veilige, stabiele omgeving. Er zijn evenveel vrouwenteams als mannenteams. Ann Haakman legt uit dat dat belangrijker is dan presteren. Dat betekent niet dat de club helemaal niet bezig is met prestatie. De A-selectie van de club zijn de drie hoogste teams, daar is presteren wel de focus. “Als je écht hoog wil presteren, is Ody niet de club voor jou.” Het is volgens haar lastig om in te schatten of er eerder andere ambities en ook tradities waren. Dat heeft ermee te maken dat bij een studentenvereniging besturen en spelers komen en gaan, aangezien je student moet zijn om lid te zijn.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Vrienden voor het leven

Marlot speelde tijdens haar studententijd bij Odysseus ’91 en ging erna met haar team naar USV Hercules, een van de oudste clubs van Nederland. Draait het er om prestatie of speelplezier? “Wij zijn echt heel slecht, dus wij zijn echt prestatie…” Ze lacht hardop. “Nee grapje, het gaat om sfeer. We voelen ons heel welkom.” Wel ziet ze dat de eerste teams meer gericht zijn op prestatie. “De laatste tijd doet het eerste van Hercules het heel goed, ze hebben ook van Ajax gewonnen. Dat verbindt en maakt het gezellig. Het voelt als het verlengde van de studententijd, maar dan iets rustiger.” Marlot wil met haar verhaal de drempel wegnemen voor mensen, omdat de voetbalcultuur een intimiderende cultuur kan zijn. “Als mensen zeggen: ‘Ik zou het willen, maar ik durf het niet om een van die redenen’, vind ik het belangrijk om mijn verhaal te delen. Ik kan niet voetballen, maar ik heb daar wel mijn beste vrienden opgepikt.”

“Je ziet gewoon standaard wat mannenlullen als je het gebouw in loopt”

Ze ervaart bij beide verenigingen dat het niet mannen-gedomineerd is, omdat het erg in verhouding is qua aantal mannen- en vrouwenteams. Toch heeft ze één verbeterpunt als het gaat om het binnen USV Hercules zorgen voor een meer inclusieve cultuur. “Als je de kleedkamergang in loopt, staan deuren van mannenkleedkamers wagenwijd open. Het maakt hen niet uit, maar ze houden geen rekening met anderen die dat niet willen zien. Je ziet gewoon standaard wat mannenlullen als je het gebouw in loopt. Dat is niet wat ik wilde.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Explosieve groei van dorpsclubs

Christel Hek, bestuurslid en voorzitter jeugdcommissie bij V.V. De Meern, denkt dat de goede sfeer bij haar club voortkomt uit de kernwaarden ‘respect, betrokkenheid en sportiviteit’. Ligt de focus op speelplezier of prestatie? “Het één hoeft het ander niet uit te sluiten. We zijn een grote club, dus kunnen we ook focussen op beide”, stelt ze.

Volgens haar hoort het veranderen van tradities bij deze tijd, maar maakte de komst van het nieuwe complex in 2005 de transitie naar een moderne club makkelijk. “Het voelt niet alsof veel tradities zijn veranderd omwille van emancipatie, maar meer alsof het hoort bij het nieuwe complex.” Medebestuurslid John Hol is trots op hoe V.V. De Meern nog steeds de warme sfeer heeft die het al jaren kenmerkt, ondanks de groei en modernisering die het – mede door de uitbouw van Leidsche Rijn – de laatste jaren heeft gezien.

De cultuur bij PVCV Vleuten wordt omschreven als die van een “professionele dorpsclub”, waarbij de traditionele dorpse waarden worden gecombineerd met de moderniteit van nieuwbouw in de omgeving. De club zit nog op dezelfde plek als waar het vijftig jaar geleden zat. Volgens Piethein Leune, jeugdvoorzitter bij de club, zijn de tradities bij de club niet erg veranderd door emancipatie, ook omdat er in de jaren ’90 ook al damesvoetbal bij zijn club was.

Omni-opzet zorgt voor inclusieve cultuur

Sanne Quarles van Ufford van Kampong denkt dat haar club, waar speelplezier de absolute focus heeft, weinig tradities heeft aangepast. “De tradities die we hebben zijn niet per se exclusief, mede doordat we onderdeel zijn van een omni-sportvereniging.” Bij zo’n sportvereniging worden verschillende sporten beoefend. “We gaan mee in de algemene omni-cultuur waar vrouwen een logisch onderdeel van zijn.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Groot contrast

Het contrast in cultuur tussen voetbalverenigingen kan soms opvallend zijn. Vivianne*, die speelde bij zowel V.V. Odin als vv DHSC, stelt dat de cultuur bij Odin meer ontspannen en inclusief was, waarbij de nadruk lag op plezier. “Ik heb echt geen negatief woord te zeggen over V.V. Odin. Daar was iedereen welkom en aardig, er waren leuke feestjes.”

Bij vv DHSC lag de focus meer op prestatie, mede dankzij de sterke betrokkenheid van lokale prominenten zoals Wesley Sneijder. “Hij heeft in coronatijd de club gered, dat vond ik echt top.” Wel vond ze de sfeer bij de volksclub, waar iedereen elkaar kende, af en toe onveilig voelen. Ondanks dat er veel leden met hart voor de club zijn, zegt het volgens Vivianne meer dan genoeg dat er nu geen vrouwenteams meer actief zijn. De vier voorheen actieve seniorenteams vertrokken alle in relatief korte tijd.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Meer op de kaart zetten

Jerry Piqué is sinds een jaar teammanager van het eerste zaterdagelftal bij vv DHSC. Hij laat weten de redenen van vertrek van genoemde teams niet te kennen, omdat hij destijds niet actief was. “Ik ontken het niet, maar ik zou het niet weten. We hadden vorig jaar een vrouwenteam, dat is overgestapt naar Hercules.”

Het vrouwenvoetbal zou meer op de kaart mogen worden gezet binnen de club. “Het is nog steeds een mannenwereld, dat voetbal. Dus nu moeten we het vooral hebben van het bestuur en enthousiaste ouders die de schouders eronder willen zetten en alles regelen voor de meiden in de jeugd.” De club heeft nu een meidenteam onder 13 en start volgend jaar met onder 15 en onder 17. Ook wil vv DHSC zorgen dat er een volwaardige vrouwenafdeling komt. “Maar dan moet je niet tegengewerkt worden, want er zijn ook mensen die het belang minder zien van bijvoorbeeld aparte kleedkamers en plek bieden. Vrouwen moeten dezelfde rechten hebben en niet wijken omdat anderen komen trainen. Woorden moeten worden omgezet naar daden, in plaats van blijven onderhandelen over de voorwaarden.”

Vier de diversiteit

Utrecht kent een grote diversiteit aan amateurvoetbalclubs, waarvan de verschillende culturen in essentie de diversiteit en rijkdom van de lokale gemeenschap weerspiegelen. Van clubs die vasthouden aan tradities en een cultuur die door de focus op prestatie wordt omschreven als een mannencultuur tot clubs die zich richten op inclusie, diversiteit en speelplezier, elk draagt bij aan de unieke en levendige voetbalcultuur in de stad.

*De geïnterviewde speelster wenst anoniem te blijven. De gegevens zijn bij de redactie bekend.